آلودگی هوا تهدید جدی برای سلامت انسان
هوا يكي از پنج عنصر ضروري (هوا، آب، غذا، گرما و نور) براي ادامه حيات است. انسان روزانه نزديک به 22 هزار باز تنفس مي کند و تقريبا به 15 کيلوگرم هوا در روز نياز دارد . اين در حالي است که امروزه با پيشرفت صنعت، فناوري و گسترش زندگي شهرنشيني، مشکل بزرگي به نام آلودگي هوا جوامع مختلف را دربر گرفته، مسأله اي که تهديدي جدي براي سلامت انسان محسوب مي شود. بدون آب و غذا مي توان زنده ماند، اما انسان بدون هوا 5 دقيقه هم دوام نمي آورد؛ با اين حال آلودگي هوا اين روزها به يکي از معضلات اصلي جوامع مختلف تبديل شده و ايران هم از اين قاعده مستثنا نيست. عوامل مختلفي در ايجاد آلودگي هوا نقش دارند، عواملي که سبب مي شوند گازهاي مضر، گرد و غبار، دود و... وارد جو شوند و شرايط خطرناکي را به وجود آورند. شرايطي که زندگي گياهان، حيوانات و انسان ها را به مخاطره مي اندازد و با مشکلات زيادي مواجه مي کند. در ايران هم هرازگاهي آلودگي هوا مهمان کلانشهرهايمان از جمله تهران، تبريز، مشهد و... است و به مشکلي تبديل شده که نه تنها باعث مختل شدن برخي فعاليت ها مي شود، بلکه به وضعيت اقتصادي کشورها نيز لطمه وارد مي کند و مهم تر از همه تهديدي جدي براي سلامت محسوب مي شود.
آلودگی هوا و عوارض مخرب آن
متخصصان علوم مختلف پزشکي معتقدند آلودگي هوا آثار زيانباري بر جسم و روح افراد بجا مي گذارد، به طوري که تا سال ها مي توان عوارض آن را مشاهده کرد. آلودگي هوا روي دستگاه هاي داخلي بدن مثل دستگاه قلبي و عروقي، تنفسي و البته اندام هاي خارجي مانند چشم و پوست که به طور مستقيم در معرض آلودگي قرار دارند، تاثيرگذار است. آسم و آلرژي هاي پوستي و برخي بيماري هاي صعب العلاج مانند سرطان از جمله تاثيرات مخرب و غيرقابل جبران آلودگي هوا هستند. علاوه بر بيماري هاي جسمي، ناسالم بودن هوايي که آن را تنفس مي کنيم بر روح و روان انسان هم تاثيرگذار مي گذارد؛ افسردگي، پرخاشگري، خواب آلودگي، بيش فعالي و...، از ديگر عوارض آلودگي هوا هستند که نمي توان آنها را ناديده گرفت.
مراقبت از نوزادان، کودکان و سالمندان
نوزادان، کودکان و سالمندان، بدن هاي حساس و ضعيف تري نسبت به ديگر افراد دارند و از آلودگي هوا بيشترين آسيب را مي بينند که متاسفانه گاهي رعايت نکردن برخي نکات باعث از دست دادن جان اين افراد مي شود.
اگرچه گفته مي شود روش هاي تاثيرگذار و مطمئني براي مقابله با آلودگي هواي زمستاني وجود ندارد، اما با رعايت برخي نکات مي توان تاثيرات نامطلوب هواي ناسالم را کاهش داد.
داخل منزل
هنگام آلودگي هوا، محيط خانه را نبايد فراموش کرد. در اين فضا هم مانند بيرون ذرات آلاينده وجود دارد که اگر به اين مسأله بي توجه باشيد، 24ساعت شبانه روز را هواي آلوده تنفس خواهيد کرد.
چشم ها
از جمله اندام هاي خارجي بدن چشم ها هستند که در زمان آلودگي دچار مشکلات زيادي مي شوند. با وجود اينکه آلودگي هوا بر قسمت هاي داخلي چشم تاثيري ندارد، اما سطح چشم(قرنيه و پلک ها) را ملتهب مي کند و باعث سوزش، آبريزش و قرمزي آنها مي شود.
تغذیه مناسب و مقابله با آلودگی هوا
استفاده از تـــغـذيه مناسب روش مناسبي براي مقابله با مشکلات و بيماري هاي ناشي از آلودگي هواست. آنتي اکسيدان هاي موجود در مواد غذايي مي توانند از بدن در برابر اثرات مضر ناشي از آلاينده هاي هوا محافظت کنند.
* ميوه ها، سبزيجات و حبوبات، حاوي ترکيبات مفيدي هستند که مي توانند اثرات زيانبار آلودگي هوا را از بين ببرند. استفاده از ميوه ها و سبزيجاتي مانند ليموترش، آلو خشک، مارچوبه، کلم قرمز، فلفل دلمه اي زرد، لوبيا، سيب زميني و... را فراموش نکنيد.
کلم سفيد و بروکلي سرشار از سولفورافان هستند که اين ماده مي تواند با آلودگي هوا مقابله کند و به سم زدايي ريه ها بپردازند.
* شير و مايعات سالم بنوشيد؛ مصرف روزانه حداقل دو ليوان شير با چربي زير 5/1 درصد خنثي کننده سموم سربي است که از سوختن بنزين و گازوئيل در هوا منتشر مي شود و از جذب ريزمغذي هايي چون آهن، کلسيم و روي در بدن جلوگيري مي کند. مايعات سالم هم مثل آب انار، چاي سبز، چاي سفيد و قهوه به دليل داشتن ترکيبات فلاونوئيدي به دفاع بدن در برابر عوامل اکسيدکننده که از طريق آلودگي هوا وارد بدن مي شوند، کمک مي کند.
* ويتامين ها را هم فراموش نکنيد؛ استفاده از ويتامين C به دليل دارا بودن آنتي اکسيدان هاي فراوان سلامت ريه ها را به دنبال دارد. مصرف ويتامين E هم از آسيب رسيدن به بافت هاي بدن جلوگيري مي کند.
نکته: هنگام آلودگي هوا بسته به نوع آلاينده و غلظت آن، اقدام هاي پيشگيرانه مختلفي توصيه مي شود که يکي از آنها استفاده از ماسک هاي تنفسي است. البته اين ماسک ها نمي توانند به طور کامل از ضرر و زيان آلاينده ها بکاهند؛ بنابراين افراد آسيب پذير تا حد امکان از خانه خارج نشوند، اگر هم چاره اي جز خروج نداشتند، بهتر است از ماسک هاي فيلتردار استفاده کنند.
آشنایی با مواد غذایی ضدبیماری
تقويت سيستم ايمني بدن نقش زيادي در حفظ سلامت دارد. در شرايط مختلف از جمله آلودگي يا کاهش دماي هوا مقاومت بدن کم مي شود، اما با مصرف برخي مواد غذايي ضدبيماري مي توان مقاومت بدن را بالا برد و به حفظ سلامتي کمک کرد.
مصرف مواد غذايي پرخاصيت در جلوگيري از ابتلا به بيماري معجزه مي کند، موادي که برخي از آنها را در ادامه برايتان آورده ايم.
مغز بادام: سرشار از منيزيم، آهن، کليسم و فيبر است که بيشترين خاصيت را براي قلب دارد و از ابتلا به برخي سرطان ها و کم خوني جلوگيري مي کند. مغز بادام به دليل دارا بودن ريبوفلاوين ها نقش زيادي در بازسازي بافت بدن دارد، ضمن اينکه ميزان کلسترول خون را کاهش مي دهد.
سيب: منبع غني پکتين است. اين ماده توليدکننده ذرات مولکولي است که تا حد زيادي به از بين رفتن سلول هاي سرطاني در سطح پروستات، روده و ريه کمک و از پيشرفت سرطان در بدن جلوگيري مي کند. سيب سرشار از فيبر است و به ميزان قابل توجهي کلسترول و گلوکز خون را کاهش مي دهد. اين ميوه خوش آب و رنگ با داشتن ويتامين C و آنتي اکسيدان از سلول ها محافظت مي کند و سيب همچنين از سياهرگ ها محافظت مي کند.
بروکلي: داراي آنتي اکسيدان و سرشار از ويتامين است. کلم بروکي کلسيم، پتاسيم، فيبر و مقدار زيادي مواد فيتوشيميک دارد که از ابتلا به بيماري هاي قلبي، ديابت و برخي سرطان ها جلوگيري مي کند. همچنين داراي ويتامين هاي A و C است. اين نوع کلم حاوي برخي آنتي اکسيدان هاست که مي توانند از سلول ها محافظت کنند
هويج: حاوي مقدار زيادي بتاکاروتن و ويتامين A است. مصرف روزانه هويج به حفظ سلامت کمک مي کند. پکتين موجود در هويج سم زداست و مصرف مواد غذايي حاوي اين ماده در زمان اوج آلودگي هوا بسيار موثر است و اثرات منفي تنفس مواد شيميايي و سمي از بدن را خنثي و تعادل بدن را در برابر آلاينده ها حفظ مي کند.
اسفناج: مصرف اين گياه غذايي هم ايمني بدن را بالا مي برد و نقش زيادي در زيبايي پوست و مو دارد. اسفناج داراي ويتامين هاي A، C و ويتامين B2 است که اين ويتامين در بازسازي بافت هاي بدن، نقش تاثيرگذاري ايفا مي کند. اين گياه پرخاصيت همچنين مقادير زيادي کليسم، منيزيم، آهن و ويتامين B6 دارد.
سيب زميني: ضدسرطان و ضدپيري است. وجود رنگ زرد در سيب زميني، نشان دهنده بتاکاروتن در آن است. اين ماده منبعي غني از ويتامين A است که از پيري زودرس جلوگيري مي کند.
عصاره سبزيجات: در جلوگيري از بروز عارضه قلبي بسيار موثر است، چراکه عصاره اين گياهان سرشار از انواع ويتامين ها و مواد معدني هستند.
علاوه بر مواردي که به آنها اشاره کرديم، مواد غذايي مغذي ديگري هم وجود دارد که مي توان با استفاده از آنها مقاومت بدن را بالا برد و سيستم ايمني بدن را تقويت کرد. با گنجاندن مواد پرخاصيت ضدبيماري در برنامه غذايي تان هميشه سلامت بمانيد.