کارت سوخت ابزار قوی در مدیریت انرژی

انرژي ومصرف بهينه آن، نکته اي است که همواره سياست گذاران و دولتمردان را به تفکر و تعمق درباره آن واداشته است تا برنامه هايي راهبردي وکلان را تدوين کنند و دردستور کار قرار دهند. درايران شدت مصرف انواع (برق، سوخت مايع و...) برخلاف بسياري ازکشورها بالاست، آنقدرکه اين وضع را در بخش انرژي وتاثير آن بر زيرساخت هاي وابسته (کشاورزي، صنعت و ...) به آن نگران کننده ساخته واين نگراني را به دغدغه اي براي تمام فصول بدل کرده است. اين نوشته نگاهي دارد به ضرورت هاي استفاده از کارت هوشمند سوخت و دليل احياي دوباره آن درچرخه سوخت. درميان سوخت هاي مايع، بنزين به عنوان يکي از مهم ترين کالاهاي راهبردي مطرح است؛ کالايي که حمل ونقل مردم با آن گره سختي خورده و وابستگي زيادي را در زندگي روزمره آنها ايجاد کرده است. روزانه مقادير متنابهي بنزين در کشورتوليد، توزيع و بدون اغراق شايد بتوان گفت که همه آن مصرف مي شود. نگاه به آمارهاي مصرف با وجود اطمينان ازتوليد اين کالاي راهبردي و تلاش براي افزايش آن، نگران کننده است. به گواه آمارهاي رسمي وغير رسمي، توليد و توزيع بنزين درکشورهيچ همخواني با هم ندارند و اين ناهمگوني نه ازباب توليد که ازباب مصرف است. به ديگر سخن، پيشي گرفتن مصرف ازتوليد. مصرف بنزين درکشوربه قدري افزايش يافته است که احساس مي شود بايد بردهنه اين اسب سرکش، لگام زده شود به ويژه در شرايط حساس کنوني که تحريم هاي بين المللي ظالمانه، اقتصاد کشوررا نشانه رفته اند.

سامانه هوشمند سوخت کارآمد درکنترل مصرف بنزين

براي مهار افسارلجام گسيخته مصرف اين کالاي راهبردي قيمت ومديريت آن سامانه اي به نام «هوشمند سوخت» تعريف شده است که با بهره گيري از آن مصرف بنزين به گونه اي متعارف مديريت شود.

اين سامانه که از آن به عنوان بزرگترين سامانه هوشمند سوخت درجهان ياد مي شود، هر لحظه، روزآمدتر و پيشرفته تر شد؛ به گونه اي که فاز دوم آن با ظرفيت 20 ميليون تراکنش در روز به بهره برداري رسيد.

ویژگی های  مهم

با راه اندازي سامانه هوشمند سوخت  که از استانداردهاي امنيتي بالايي برخوردار است، خدمات رساني مطلوب به بيش از20ميليون مصرف کننده به صورت همزمان درسراسر کشور فراهم شد.

افزايش20برابري ظرفيت داده پردازي، جمع آوري و ذخيره سازي اطلاعات، ارائه خدمات جديد الکترونيک و بانکي مانند پرداخت الکترو نيک وجه درجايگاه هاي سوخت و ارائه همزمان خدمات به مصرف کنندگان، از ديگر ويژگي هاي سامانه هوشمند سوخت است.

اين مرکز اطلاعاتي همچنين ازامکان برقراري ارتباط با بيش ازيک هزار و120کانال خدماتي همچون پليس+10 و سامانه هاي پستي برخوردار است، ضمن آن که امکان برقراري ارتباط با نزديک به سه هزارجايگاه عرضه بنزين وگازوييل وکارت خوان هاي هوشمند نصب شده در جايگاه هاي عرضه را دارد.

دسترسي به آمارخودروها اعم از تاکسي، خودروهاي دولتي، خودروهاي عمومي وخودروهاي فعال در آژانس ها، همچنين برآورد ميزان مصرف سوخت روزانه آنها، يکي ديگر از مزيت هاي مهم اين بانک اطلاعاتي است؛ به اين معنا که بدون ايجاد خلل درچرخه حمل و نقل، موجب شد که از مصرف بي رويه سوخت نيز جلوگيري و گام مهمي همسو با سياست هاي کلان کشور برداشته شود.

درسامانه هوشمند وکاربرآن (کارت سوخت) امکاناتي فراهم است که دولت مي تواند فرآورده هاي نفتي رابراساس قانون هدفمندي يارانه ها با قيمت هاي متفاوت عرضه کند. اين اتفاق درسال هاي اوليه اجراي هدفمندي يارانه ها افتاد و بنزين در آن با چند نرخ عرضه شد که نشانگر کارآيي و قابليت سامانه هوشمند و کارت سوخت است.

شخصي سازي کارت سوخت خودروها به عنوان ديگر کارمهم انجام شده درحوزه سوخت، نکته اي قابل تامل است.شخصي سازي کارت سوخت يعني دسترسي به اطلاعات خودرو، مالک و نشاني دقيق اوکه اين کار باهمکاري پليس راهور در جهت مديريت بهترمصرف سوخت انجام شد.

اين مهم (شخصي سازي کارت سوخت) درباره مالکان موتورسيکلت ها نيزعينيت يافت و با اين روش، اطلاعات جامع وکاملي از تعداد موتور و آخرين نشاني آنها به دست آمد که هم اکنون نيز درسامانه هوشمند سوخت ثبت است و مي توان در زمان خود از اين اطلاعات بهره گرفت.

برخي کارشناسان حوزه انرژي کشوربراين نکته اذعان دارند که سهميه بندي با استفاده ازکارت سوخت، مصرف بنزين را به عنوان کالايي راهبردي سالانه 10 درصد کاهش مي دهد.

 

کارکردهای خیلی مهم

ايجاد بانک اطلاعاتي را مي توان يکي ازکارکردهاي مهم سامانه هوشمند سوخت دانست، بانکي که درآن اطلاعاتي همچون تعداد خودرو و ميزان مصرف سوخت آنها وجود دارد.

استفاده ازکارت هاي هوشمند سوخت، اين امکان را فراهم کرده که قاچاق اين فراورده به نحو چشمگيرکاهش يابد؛ به اين دليل که کارت سوخت، امکان نظارت برعرضه بنزين را از لحظه ارسال از انبارهاي نفت تا ورود به باک خودروها، فراهم کرده است.

 

مزیت های اقتصادی

آمارها گویای این واقعیت است که از محل مدیریت مصرف سوخت (سهمیه بندی بنزین والزام استفاده ازکارت سوخت) واردات این کالای راهبردی نیز به حداقل می رسد؛ حتی درکوتاه زمانی قطع و از خروج میلیاردها دلار ارز ازکشور جلوگیری می کند.

به طورحتم، اگرچنین سامانه ای درکارنبود، صرفه جویی هم درکارنبود و باتوجه به قیمت این فراورده در بازارهای بین المللی برای واردات آن، میلیون ها دلارهزینه می شد، اما سامانه هوشمند سوخت ومدیریت مصرف باکارت سوخت اجازه نداد چنین هزینه گزافی براقتصاد کشور تحمیل شود.

ازسوی دیگر، سامانه هوشمند سوخت که کارت سوخت، عامل انتقال اطلاعات آن به شمار می آید، موجب می شود میزان توزیع خارج ازشبکه سوخت به میزان قابل توجهی کاهش یابد و ازخروج ارز و اتلاف سرمایه برای تولید یا واردات آن جلوگیری شود.

اگر فهرستی از امتیازها، ویژگی ها و دستاوردهای کارت سوخت و سامانه هوشمند آن درنظرگرفته شود، می توان گفت که سامانه هوشمند کارت سوخت، فرصت های شغلی واجتماعی درهمسویی با قانون هدفمندی یارانه ها ایجاد کرده است و هم اکنون نیزمی تواند این کارآیی را داشته باشد.

سامان دهی حمل ونقل عمومی با دسترسی به بانک اطلاعاتی قوی و روزآمد ازخودروها و موتورسیکلت ها، دستاوردمهم دیگر سامانه هوشمند سوخت و کارآمد کردن دوباره کارت سوخت است.

نقش آفرینی درکمک به توسعه زیرساخت های حمل ونقل عمومی به واسطه مدیریت مصرف باکارت سوخت و از همه مهم تر صرفه جویی در مصرف سوخت، دستاورد مهم دیگرسامانه هوشمندسوخت و استفاده از کارت سوخت است.

مجموعه این امتیازها و دستاوردها بانگاهی دوباره به کارکرد کارت سوخت، می تواند اقتصاد کشور را از منظر انرژی، تحت تاثیرقراردهد وآن را به ویژه درشرایط حساس کنونی، به سمت وسویی بهتر در جهت مبارزه با سیاست های نابخردانه برخی کشورها که باابزارتحریم سعی در متوقف کردن موتور توسعه ایران را دارند، هدایت کند.

نکته پایانی

به نظر می آید اگر قرار است به کشور صادرکننده بنزین بدل شویم و در باشگاه صادرکنندگان این فرآورده مهم، باقی بمانیم لازم است، درسیاست های کلان مصرف بنزین بازنگری شود.

خوشبختانه این مهم با احیای دوباره کارت هوشمند سوخت، جنبه عینی وعملی پیداکرده و با برداشتن نخستین گام ها با سهمیه بندی بنزین در24 آبان ماه امسال، گام نهایی مدیریت مصرف سوخت به عنوان اصلی مهم و نقش آفرین دراقتصاد کشور برداشته شده است.

بدون تردید فعال شدن دوباره کارت های سوخت واعمال سهمیه بندی بنزین، به زودی تاثیرهای مثبت حاصل ازاین حرکت را براقتصاد آشکار خواهد کرد؛ به گونه ای که کشورنه تنها از وابسته شدن به این کالای راهبردی درامان خواهدبود، بلکه خواهد توانست به عنوان یک صادر کننده اصلی در بازارهای بین المللی سهمی داشته باشد و ایفای نقش کند.