مشروح نشست خبری دست اندرکاران باغ موزه نفت کرمان با اهالی رسانه
طلوع کرده ز مشرق، طلایه خورشید
سپیده دم که شهنشاه گنبدگردان کشیدتیغ و بر اطراف شرق گشت روان
ز بهر مقدم سلطان چرخ پرتو صبح به سوی عرصه خاور کشیدشادروان
طلوع کرده ز مشرق طلایه خورشید چو از بلادحبش پادشاه ترکستان
به یمن دولت و اقبال شاه بنده نواز مرا به جانب کرمان کشیدبخت عنان
نظر گشادم و دیدم خجسته مملکتی مقر جاه و جلال و مقام امن و امان
فضای او همه پر باغ و راغ و گلشن و کاخ زمین او همه پر یاسمین و پر ریحان
گذشته تارک ایوان های عالی او ز اوج منظر برجیس و طارم کیوان
ز شکل طاق و رواقش نشانه ای شبدیز ز وضع کنگره هایش نمونه ای هرمان
مشعل راحله خالقی چه توصیف نغز و پرمغزی از کوچک مملکتی در شرق دیاری کهن در خاور نزدیک به قلم شاعر نامدار، لطیفه پرداز و نکته بین ایرانی، عبیدزاکانی و برای این نویسنده، غیرمنتظره من باب شباهت عبارات به کار رفته در شعر از حیث ایوان ها، طاق ها، رواق ها و کنگره های بناهای کرمانی با عمارتی موسوم به «باغ آقا» که چندی است در زمره موزه های صنعت نفت قرار گرفته است. با خواندن این شعر، به طور ناباورانه ای تصویر این عمارت که قرار است این بار به عنوان شرقی ترین موزه نفت طلوع کند، در ذهن متجلی می شودو چه زیبا سرودشاعر، «طلوع کرده ز مشرق طلایه خورشید». در آستانه افتتاح شرقی ترین موزه صنعت نفت با عنوان «باغ موزه نفت کرمان» این بار میزبان جمع دوستانه نویسندگانی جوان هستیم از اصحاب رسانه در کرمان تا از منظری جدیدو تازه، شرح ظهور مجدداین عمارت را به شکلی دیگر به نگارش درآورند. میزبان اصلی اما، منطقه پخش فرآورده های نفتی در کرمان و متولی ایجاداین موزه در منطقه است. این سفر و بازدیددو روزه، در هفته پایانی آبان ماه با هدف آگاهی رسانی و انعکاس اقدام ها، پیشرفت ها و دستاوردهای پروژه این موزه که انتظار می رودتا پایان سال افتتاح و به بهره برد اری برسد، انجام شد. صبح روز نخست این برنامه، 24 آبان به نشستی با حضور 20 نماینده از رسانه های ایسنا، ایران، اعتماد، شرق، همشهری، اطلاعات و دیگر رسانه های فعال در حوزه میراث فرهنگی و مدیران موزه ها و مرکز اسنادصنعت نفت، شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی اختصاص داشت و پس از آن، بازدیدمیدانی از عمارت.
حمایت قاطعانه منطقه از پروژه فرهنگی باغ موزه نفت کرمان
در این نشست، سالاری نسب در ابتدا ضمن خیر مقدم و خوش آمدگویی، به تشریح فعالیت ها و شرایط عملیاتی منطقه پرداخت. وی با اشاره به موقعیت جغرافیایی استان کرمان در کشور، وسعت و جمعیت منطقه، عملیات سوخت رسانی را کاری سخت و طاقت فرسا خواندو گفت: استان کرمان 11 درصداز خاک ایران را به خوداختصاص داده و به منظور تسهیل در عملیات توزیع فرآورده های نفتی، به 9 ناحیه کرمان مرکزی، رفسنجان، سیرجان، بافت، جیرفت، کهنوج، بم، شهر بابک و زرندتقسیم شده است. فرآورده های نفتی استان به وسیله خط لوله از پالایشگاه بندرعباس در سه انبار کرمان، سیرجان و رفسنجان ذخیره و سپس در مناطق توزیع می شود. وی افزود: انبار کرمان با ذخیره 350 میلیون لیتر فرآورده، ماموریت سوخت رسانی به استان های سیستان و بلوچستان و بخشی از منطقه خراسان را به عهده دارد. انبار سیرجان با ذخیره 35 میلیون لیتر، شهرستان سیرجان، استان های فارس و هرمزگان را پوشش می دهدو انبار رفسنجان با ذخیره 145 میلیون لیتر فرآورده، سوخت موردنیاز خراسان جنوبی و تربت حیدریه و بتازگی شهرهای مشهدو تبریز را تامین می کند.
مدیر شرکت پخش فرآورده های نفتی کرمان، صیانت از فرآورده های نفتی را باتوجه به موقعیت سوق الجیشی کرمان و هم مرزی آن با استان های مرزی سیستان و بلوچستان و هرمزگان را که از مبادی قاچاق سوخت به کشورهای همسایه حساب می شوند، از دیگر مسئولیت های این شرکت خواندو اظهار داشت: این شرکت در این زمینه بسیار موفق عمل کرده و نتیجه آن در سال 94 صرفه جویی 742 میلیون لیتری فرآورده های نفتی در این استان ها بوده است.
پشتیبانی و حمایت از پروژه های فرهنگی از جمله پروژه باغ موزه نفت کرمان از جمله فعالیت های یادشده از سوی مدیر شرکت پخش فرآورده های منطقه کرمان بودکه به گفته سالاری نسب، منطقه از هیچگونه همکاری در این زمینه فروگذار نکرده است.
تا پایان سال سه موزه به موزه های کشور اضافه می شود
اکبر نعمت الهی، مدیر موزه ها و مرکز اسنادصنعت نفت، از دیگر سخنرانان این نشست، ضمن معرفی این پروژه و دیگر پروژه های این مدیریت و تشریح برنامه ها، اقدام ها و پیشرفت های صورت گرفته از بدو گشایش دفتر موزه های صنعت نفت از سال 93 تاکنون، از مشکلات پیش رو، چالش های به وجودآمده و دست و پنجه نرم کردن با مسائل ریز و درشت که گاه مانع و یا باعث تاخیر در تحصیل نتیجه مطلوب می شوند، سخن گفت تا شایداین درددل دلسوزانه، به مددقلم های اهل رسانه به گوش دست درکارانی که گاه به سبب کم آگاهی و یا کم لطفی ، مته بر خشخاش می گذارند، رسانده شودتا ضمن تاکیدبر اهمیت موضوع، توجه بیش از پیش آنها را به حفظ میراث گذشتگانی که نه هفت پشت غریبه، بلکه زاییده و پرورده و شیرپاک خورده همین سرزمین هستند، جلب شودو نگاه آنها از این موضوع به عنوان یک پدیده سطحی و مقطعی، به یک پدیده ملی و حتی بین المللی سوق یابد.
سخنان آغازین مدیر موزه ها و مرکز اسنادصنعت نفت به معرفی پیشینه عمارت «باغ آقا» و حالا «باغ موزه نفت کرمان» معطوف بود. اکبر نعمت الهی در معرفی این بنای تاریخی و دلیل انتخاب این عمارت برای تبدیل شدن به موزه نفت گفت: این عمارت از جمله بناهای قدیمی شهر کرمان است که از سوی والی کرمان در دوران زندیه ساخته شد. از آنجا که انگلستان در نظر داشت باتوجه به موقعیت سوق الجیشی کرمان، یک کنسول منطقه ای در این شهر داشته باشد، باتوجه به موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی این عمارت، آن را از والی خریداری می کند. بعداز رفتن انگلیسی ها، این ساختمان به شرکت نفت انگلیس و ایران واگذار می شودو تا زمان ملی شدن صنعت نفت در اختیار آنها باقی می ماندو بعداز آن در اختیار شرکت ملی نفت و سپس شرکت پخش منطقه قرار می گیرد. شرکت پخش منطقه هم فقط از آن، کاربری مسکونی داشت و در حال حاضر تعدادی از مدیران این شرکت در باغ این عمارت ساکن هستند. از آنجا که این بنا سال ها به حال خودرها شده بود، آثار فرسودگی و تخریب در قسمت های مختلف بنا از جمله سقف ها و دیوارها به وضوح مشهودبود. پس از بازدیدو شناسایی این منطقه، با همکاری و همراهی دست درکاران شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی و همچنین منطقه کرمان، پروژه تبدیل این بنا به موزه در دستور کار قرار گرفت و این پروژه در دو مرحله تعریف و عملیات اجرایی آن آغاز شد. مرحله اول شامل استحکام بخشی و جلوگیری از تخریب بیشتر بودو مرحله دوم مرمت و بازسازی بنا. پیش بینی می شودباتوجه به روندو پیشرفت کار، باغ موزه نفت کرمان تا پایان سال به بهره برداری برسد.
مدیر موزه ها و مرکز اسنادصنعت نفت در ادامه، ضمن معرفی دیگر موقعیت های موزه ای صنعت نفت در سطح کشور، از افتتاح دو موزه دیگر در شهرهای آبادان و تهران با عنوان «موزه کارآموزان آبادان» و «موزه بنزین خانه دروازه دولت» تا پایان سال خبر دادو گفت: تاکنون یک موزه در سبزوار و یک موزه در آبادان افتتاح شده است. موزه نفت تهران به عنوان موزه اصلی و مرکزی صنعت نفت در نزدیکی پژوهشگاه جدیدصنعت نفت و همجوار با استادیوم آزادی احداث خواهدشد. موزه غرب کشور نیز در محل کارخانه حلب سازی و حلب پرکنی مستقر در پالایشگاه کرمانشاه به بهره برداری خواهدرسید. در مشهدهم در نظر داریم انبار قدیمی شماره (یک) شرکت پخش فرآورده های نفتی منطقه را به موزه بدل کنیم. در مسجدسلیمان نیز چندموقعیت موزه ای تعریف شده که فاز مطالعاتی آنها پارسال به پایان رسیدو عملیات اجرایی و عمرانی تعدادی از آنها از جمله موزه اصلی مسجدسلیمان در بی بیان و نیروگاه تمبی از مدت ها پیش آغاز شده است. سکوی نفتی بهرگانسر نیز به عنوان نخستین سکوی نفتی کشور با قدمت 50 سال که به دلیل خارج شدن از مدار تولیدبتازگی به فهرست موقعیت های موزه ای نفت اضافه شده است، در حال حاضر فاز مطالعاتی خودرا پشت سر می گذراند.
ثبت 104 منطقه تاریخی مرتبط با صنعت نفت در فهرست آثار ملی کشور در سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از دیگر خبرهای عنوان شده از سوی مدیر موزه ها و مرکز اسنادصنعت نفت در این نشست بود. وی با تاکیدبر ضرورت ثبت این آثار به منظور جلوگیری از تخریب، فروش و واگذاری آنها بر لزوم ادامه عملیات شناسایی دیگر اماکن تاریخی نفتی تصریح و اظهار امیدواری کردکه تعداداین آثار تا پایان سال به 124 موردبرسد. به گفته نعمت الهی تا کنون کارشناسان واحدهای اشیا و اسنادمدیریت موزه ها و مرکز اسنادصنعت نفت موفق شده انددر بازدیدو بررسی انبارهای مازاد، تاسیسات، کارگاه ها و اماکن نفتی در سطح کشور، بویژه مناطق عملیاتی نفتی، بیش از دو میلیون سندتاریخی و 8 هزار شی قدیمی و منحصر به فردرا شناسایی و گردآوری کنندکه عملیات مرمت، بازسازی، ترمیم، کدگذاری، ثبت و نگهداری آنها در حال انجام است. راه اندازی واحدی با عنوان واحدتاریخ شفاهی به منظور شناسایی پیشکسوتان و نخبگان صنعت نفت و جمع آوری خاطرات و تجربیات آنها از دیگر نکات مطرح شده از سوی مدیرموزه ها و مرکز اسنادصنعت نفت بودکه وی با اشاره به این مهم، از انتشار کتابی حاوی خاطرات علی اکبر معین فر، وزیر پیشین صنعت نفت، تهیه شده از سوی این مدیریت خبر داد.
وی در پایان با اشاره به ابلاغیه مهندس زنگنه، وزیر نفت در خصوص حفظ و نگهداری مستندات تاریخی صنعت نفت و باوجودتاکیدایشان بر عدم فروش، امحا و یا نابودی این مستندات بدون اطلاع و صدور مجوز از سوی مدیریت موزه ها و مرکز اسناد، از خریدو فروش آثار تاریخی نفت اظهار تاسف کردو افزود: در صنعت نفت اشیا، اسنادو اماکن تاریخی، منحصر به فردو ارزشمندی وجودداردکه تلاش می شودبا همکاری همه کارکنان این صنعت شناسایی و به منظور حفظ و نگهداری مطمئن تر در اختیار موزه ها قرار گیرد. ضمن آنکه برخی نهادها و ارگان های غیرنفتی دست روی برخی اماکن قدیمی نفتی گذاشته اندکه در تلاشیم ضمن باز پس گیری آنها، مانع حذف و نابودی آنها شویم.
باغ آقا، نشان سخت کوشی مردم کرمان
محمدعبدالعلی پور، ناظر و مجری باغ موزه نفت کرمان از دیگر دست درکاران این موزه در جمع رسانه ای ها گفت: باغ ها از جمله ارزشمندترین اماکن تاریخی در کرمان هستندکه تعدادآنها در این شهر کم نیست، همچون باغ شازده، دلگشا، فتح آبادو باغ آقا و دلیل آن هم به شرایط آب و هوایی این شهر باز می گردد. مردمان سخت کوش این منطقه کویری، با هنر خوددر ایجاداین باغ ها، فضای خشک و کویری منطقه را دل انگیز کرده اند. باغ آقا هم از این امر جدا نبوده است.
وی در توضیح ویژگی های این باغ و عمارت مستقر در آن افزود: باغ آقا نیز همچون دیگر باغ های منطقه دارای یک کوشک در وسط است که طی سالیان گذشته، به دلیل عوامل انسانی و جوی، تخریب و دچار فرسودگی شده است. تالار های ستون دار سنگی در قسمت های داخلی و خارجی، تزیینات و گچ بری های بسیار زیبا و نفیس در بدنه و سقف و در و پنجره های کم نظیر و منحصر به فرد، کلاه فرنگی، رواق ها و شومینه های گچی از ویژگی های بارز این بنا به شمار می رود. ضمن آن که در گوشه گوشه این باغ، سروهای زیبای 400 ساله ای موسوم به نعمت الهی دیده می شودکه نه تنها به زیبایی این باغ افزوده، بلکه به آن نیز اصالت هم بخشیده است. وجودچاه و استخر هم از دیگر ویژگی های باغ ها در کرمان است که در باغ آقا هم نمونه ای از آن وجودداردو در طراحی بعدی در نظر داریم آب را نیز در این باغ به جریان بیندازیم.
عبدالعلی پور با ستودن اقدام های صورت گرفته در زمینه شناسایی و احیای اماکن تاریخی، آن را حرکتی ستودنی و مسئولانه در حفظ آثار ملی کشور دانست که در حال حاضر کمتر موردتوجه دست درکاران میراث فرهنگی قرار می گیرد. وی تلاش صنعت نفت را در افزایش موزه های کشور که به واسطه آن فضای لازم را برای حضور مردم و آشنایی آنها با تاریخ صنعت نفت و سرزمین خودفراهم می آورند، کم نظیر و ماندگار خواند. وی در ادامه به فعالیت های مرمتی صورت گرفته روی بنا و ملحقات آن اشاره و تصریح کرد: اگر کمی دیرتر این بنا موردتوجه قرار می گرفت، جز ویرانه ای از آن نمی ماند. این ساختمان مشکل سازه ای داشت که استحکام بخشی آن انجام شد. در بعضی قسمت ها تزیینات و گچ بری ها در سقف و بدنه فرو ریخته بودندکه در حال مرمت هستند و البته در برخی مواردبه دلیل مداخلات غیر اصولی از اصالت خارج شده بودندکه سعی شدالحاقات اضافی برچیده تا اصل بنا هویدا شودو در طول مرمت هم تلاش شدبه اصالت آن آسیبی نرسد. علاوه بر آن حدود200 قطعه در و پنجره نفیس جمع آوری شده و در کارگاهی در حال مرمت هستند. در مجموع عملیات عمرانی رو به پایان است و در حال حاضر به دنبال برنامه ریزی برای جمع آوری تجهیزات مناسب و چیدمان این موزه با توجه به هویت تاریخی آن هستیم.