گزارش «مشعل» از تعميرات اساسي شرکت پالايش نفت تهران

فعالیت یک هزار و 150 نفری

سميه راهپيما   حدود 40 دقيقه است که در ماشين نشسته ام و براي تهيه گزارش   به سمت پالايشگاه تهران حرکت مي کنم. بعد از انجام هماهنگي هاي لازم، به بخش هايي از پالايشگاه مانند واحدهاي تقطير در اتمسفر، تقطير در خلأ، تهيه روغن، گاز مايع، مراکس شمالي و total   shutdown که در حال تعمير است، مي روم.  پالايشگاه به دو قسمت شمالي و جنوبي تقسيم مي شود، در اين تعميرات اساسي همزمان همه  قسمت هاي پالايشگاه شمالي و بخشي از پالايشگاه جنوبي نيز به مدت 8 روز براي انجام اقدام هاي اصلاحي روي مسير مشعل از سرويس خارج شده اند. از مهم ترين اقدام هاي انجام شده در اين تعميرات، مي توان به تعويض رفرکتوري ديواره کوره2H-151 ازحالت سيمان نسوز به سراميک فايبر براي کاهش اتلاف حرارتي، کاهش گاز مصرفي و افزايش بازده کوره و همچنين نصب پمپ هاي جديد 2P-155  و فن هوايي 2E-193 و 2E-314  براي بهينه سازي فرايند اشاره کرد. در ادامه، گزارشي از روند تعميرات اساسي پالايشگاه تهران را مي خوانيد که خبرنگار «مشعل» به مدت 6 ساعت در بين کارکنان و مسوولان پالايشگاه حضور داشته و از نزديک با تلاش هاي شبانه روزي اين قشر زحمتکش آشنا شده است.

گزارش خود را با لطف اله هنگي، مدير عامل پالايشگاه تهران آغاز مي کنم. او مي گويد: «مدت زمان لازم براي انجام اين دوره از تعميرات اساسي 31 روز کاري تعيين شده که از شنبه 20 مهرماه آغازشده و تا 22 آبان ماه ادامه دارد. تعمير  قطعات و تجهيزات روزمره بر اساس نياز در پالايشگاه انجام مي شود؛ اما تعميرات اساسي واحدهاي عملياتي غيرکاتاليستي هر چهار سال و واحدهاي کاتاليستي هر سه سال يک بار و براساس برنامه شرکت پالايش و پخش فراورده هاي نفتي بدون تاخير صورت مي گيرد. آخرين تعميرات اساسي اين واحدها به مرداد سال 94 باز مي گردد و اکنون تعميرات اساسي واحدهاي تقطير در اتمسفر، تقطير در خلأ، تهيه روغن، گاز مايع، مراکس شمالي وtotal shutdown (خاموش کردن کل) را داريم.»

به گفته او «در اين دوره از تعميرات اساسي، با ايجاد کارگروه ساخت و استفاده از توانمندي شرکت هاي داخلي، بيشتر قطعات و تجهيزات مورد نياز را از صنايع داخل و کارگاه قطعه سازي شرکت تامين مي کنيم و مشکلي براي تامين قطعات يدکي وجود ندارد.»

90 درصد تجهيزات داخلي است

در ادامه به دفتر مدير عمليات پالايشگاه تهران مي روم. بي سيم او روشن است و پيوسته نيروهاي عملياتي با يکديگر در ارتباط هستند. به دليل شرايط عملياتي و درگيري در تعميرات سعي  مي کنم مصاحبه اي کوتاه؛ اما جامع با محمدعلي هاشمي داشته باشم. او مي گويد: «اکنون پالايشگاه هايي در سراسر جهان داريم که قدمتي بالاي 100 سال دارند و رمز پايداري آنها در تعميرات پيشگيرانه و روزانه است. در تعميرات روزانه، همزمان با کار پالايشگاه، آخرين وضعيت عمليات و تجهيزات بررسي و تجهيزات يا واحدهايي که در معرض خطر هستند، رسيدگي مي شوند. مهم ترين بخش تعميرات پيشگيرانه به تعميرات اساسي اختصاص دارد. بخش هايي که تعمير مي شوند، بايد براي حدود چهار سال بدون ريسک عملياتي بارز کار کنند. در اين دوره از تعميرات، برنامه ريزي شده تا تعميرات اساسي در واحدهاي تقطير در اتمسفر، تقطير در خلأ، گاز مايع شمالي و مراکس انجام شود، علاوه بر اين واحدها، يکسري از کارهايي را که نمي توانستيم هنگام در سرويس بودن پالايشگاه انجام دهيم، در زمان تعميرات اساسي مورد توجه قرار داده ايم.»

او با بيان اينکه بيش از 90 درصد تجهيزات مورد نياز تعميرات اساسي از شرکت هاي داخلي تامين مي شود، ادامه مي دهد: «اگر بتوانيم با ضريب اطمينان بالا، قطعه اي را از داخل تامين کنيم، اين کار را انجام خواهيم داد؛ اما گاهي تامين داخل، ريسک بالايي دارد. به همين دليل قطعه مورد نظر را وارد مي کنيم و بعد از انجام تعميرات، براي داخلي سازي با شرکت هاي داخلي همکاري مي کنيم.»علي هاشمي با بيان اينکه وقتي يک قطعه باز مي شود، بازرس اداره خدمات فني و مهندسي آن را بررسي مي کند و روي آن نظارت دارد، مي گويد: «نقش تعميرات اساسي، محوري است؛ اما ساير ادارات نظير بهره برداري، خدمات فني و مهندسي، مديريت بازرگاني، بهداشت ايمني و محيط زيستي، مديريت مالي، مديريت توسعه سرمايه هاي انساني و حراست، براي اجراي منظم تعميرات همکاري تنگاتنگي با يکديگر دارند. نيروهايي که در اين ايام به پالايشگاه مي آيند، از سوي اداره هاي مختلف حفاظت، پشتيباني و پايش مي شوند.»به گفته او، «در اين دوره، فراتر از تعميرات اساسي، اقدام هاي ديگري نيز انجام مي دهيم، به عنوان مثال براي کاهش آلايندهCO2 در  کوره 2H-151 تمام پوشش داخلي بدنه كوره را تعويض و با سراميک فايبر جايگزين خواهيم کرد. همچنين منبع تغذيه برق واحد تقطير را از نيروگاه بخاري به نيروگاه گازي با بازدهي بيشتر تغيير مي دهيم. با اين تغيير، مصرف سوخت و اتلاف آب كاهش مي يابد. اين اقدام ها  از سال ها پيش شناسايي و برنامه ريزي شده كه هم اکنون سازمان با تمهيدات در نظر گرفته و ايجاد آمادگي هاي لازم، موفق به اجراي آنها شده است.»

فعاليت 24  ساعته در تعميرات اساسي

محمدقربان فيض آبادي، رئيس اداره برنامه ريزي تعميرات پالايشگاه تهران نيز مي گويد: « يکهزار و 150 نفر در اين تعميرات اساسي همکاري دارند که از اين تعداد 750 نفر نيروي پيمانکار تا پايان اين دوره جذب شده اند. مدت زمان در نظر گرفته شده براي تعميرات اساسي 25 روز بود؛ اما به دليل نصب سراميک روي کوره 151، يک هفته به اين مدت اضافه شد.»به گفته او «تعميرات اساسي در واحد مادر يا همان تقطير، انجام مي شود که خوراک اصلي ديگر واحدها را تامين مي کند، از اين رو براي پالايشگاه شمالي،total shut down (خاموش کردن کل) در نظر گرفته شد.»فيض آبادي مي افزايد: «زماني که GTG از سرويس خارج مي شود، تمام واحدهاي جديد كيفي سازي که از سوي پالايشگاه ساخته شده نيز به مدت هشت روز از سرويس خارج خواهند شد. از اين رو يکسري دستور کار ديگري براي اين فعاليت ها خواهيم داشت که از جمله آنها مي توان به نصب دو تلمبه 155 جديد، نصب باندل کولر هوايي 193، تعويض بخشي از مسير 30 اينچ خط انتقال كوره 181 به برج 181 به علت خوردگي و تعويض بخش عمده مسير فلر واحد مراکس اشاره کرد.تبديل پلاگ 103 کوره به  زواياي 180 درجه، تعويض تيوب کوره 151 و 181، نصب يك عدد کولر هوايي 314، تعويض (پكينگ) Packing بستر 4و1، بستر برج 151 و بستر 2 برج 102 و تعويض ايستگاه فرعي 2B به 00 از ديگر فرايندها ي تعميرات اساسي اين دوره است. وظيفه ايستگاه هاي فرعي، تامين برق تمام تجهيزاتي است که در واحدهاي عملياتي قرار دارند.»رئيس اداره برنامه ريزي تعميرات پالايشگاه تهران مي گويد: «تعميرات اساسي، ريسک بالايي دارد و تدابير زيادي از سوي اداره اچ اس اي براي آن در نظر گرفته شده است، فرايند ايمني پيش راه اندازي انجام شده و هر روز جلسه هاي آموزشي قبل از شروع به کار براي نفراتي که از بيرون آورده ايم، داريم و روزانه نکات مخاطره آميز و مشکلاتي را که وجود دارد، ياد آوري مي کنيم.»او خاطرنشان مي کند: «به دليل اينکه کار فشرده است، يک روز را براي استراحت تعطيل خواهيم کرد؛ اما مابقي روزها را 24 ساعته کار مي کنيم تا اين واحد راهبردي و پراهميت، به چرخه توليد باز گردد.»

برگزاري روزانه کلاس هاي آموزشي

در سايت پالايشگاه شمالي، کارگران و کارکنان با کلاه هاي زرد، قرمز و سفيد وظايف شان مشخص شده است. کلاه زرد به معناي اچ اس اي، کلاه قرمز به معناي آتش نشاني و کلاه سفيد نيز ساير مشاغل را نشان مي دهد. با بيژن رجايي فرد که آتش نشان است، صحبت مي کنم. او مي گويد: «تعميرات اساسي با هدف بهبود کارايي و افزايش ضريب اطمينان پالايشگاه چند سال يک بار انجام مي شود. در اين ايام يکسري کارگر و کارمند متخصص از بيرون، وارد پالايشگاه مي شوند که قبل از شروع به کار، حين کار و در خاتمه نکاتي را که مورد نياز است تا حادثه اي پيش نيايد، به آنها آموزش مي دهيم. بعد از آموزش، آنها به لباس و تجهيزات ايمني مجهز شده و در سطح واحدها مشغول به کار مي شوند. ما به عنوان آتش نشان آنها را پايش مي کنيم تا در زمان کار، نشتي مواد نفتي يا آتش سوزي نداشته باشيم. نيروهاي اچ اس اي نيز، نکاتي را که لازم است کارگران بدانند، مثل چگونگي استفاده از ابزار يا شناسايي نقاط پرريسک و اجراي صحيح، به آنها يادآوري مي کنند تا تعميرات اساسي به نحو احسن انجام شود.»به گفته او «هر روز صبح جلسه صبحگاهي داريم و تمام نکاتي را که روز قبل اتفاق افتاده يا در گذشته با آنها روبه رو بوديم، يادآوري مي کنيم، همچنين راه هاي مقابله و پيشگيري از حادثه نيز بيان مي شود.»رجايي فرد ادامه مي دهد: « آمبولانسي در محل تعميرات اساسي مستقر کرده ايم تا در صورت بروز حادثه، کمک هاي اوليه پزشکي ارائه شود.»

رعايت نکات ايمني

محمد تاجيک کلاهي سفيد رنگ بر سردارد و پروسس(يک) شمالي منطقه (الف) است. او مي گويد: «در اين بخش، تعميرات اساسي فن هاي هوايي، مبدل ها و کوره ها انجام مي شود. زمان کار سعي مي کنيم ايمني را در اولويت قرار دهيم تا خودمان و کساني که زير نظر ما مشغول به کار هستند، دچار حادثه و مشکل نشوند.»احمد آبادي نيز ازکارکنان اداره مهندسي پالايشگاه تهران است و در واحد احتراق فعاليت مي کند. او که در تعميرات اساسي، وظيفه بررسي کوره هاي پالايشگاه را به عهده دارد، مي گويد: «در کنار همکاران خود در بازرسي، مهندسي عمومي و مکانيک، مسيرهاي سوخت کوره يا ادوات آن يا دستور کارهايي را که از قبل باشد، بررسي مي کنيم. از قسمت هاي مختلف، پيشنهادهاي گوناگون داريم که پس از بررسي هاي صورت گرفته، حين انجام تعميرات اساسي، آن را در نظر مي گيريم.»

کمبود نيروي متخصص

در پايان راه با اسماعيل منتظري، رئيس اداره ايمني پالايشگاه تهران صحبت مي کنم. او مي گويد: «اداره ايمني شرکت پالايش نفت تهران، با توجه به اعتلاي ارزش هاي والاي سازماني مبني بر ارزش آفريني براي ذينفعان و توجه به اصول توسعه پايدار و رعايت الزام هاي اچ اس اي، اقدام به طرح ريزي و اجراي برنامه هاي پيشگيرانه ايمني در سازمان کرده که با توجه به مخاطرات بالقوه تعميرات اساسي و براي پيشگيري از بروز هرگونه حادثه از جمله جاني و مالي، برنامه هاي ويژه اي براساس استانداردهاي ايمني فرايند و ساير سيستم هاي مديريت يکپارچه در سه فاز قبل، حين و بعد از تعميرات اساسي در نظر گرفته است.»

به گفته منتظري «در فاز قبل از شروع تعميرات اساسي، تمامي دستور کارهاي تعميراتي به اداره ايمني ارجاع داده مي شود، سپس با تشکيل گروه هاي مختلف و برگزاري جلسه، ريسک فعاليت ها ارزيابي و با توجه به خروجي اين جلسه ها، اقدام هاي کنترلي لازم پيش بيني و به منظور حصول اطمينان از اجراي به موقع، به گروه هاي ذيربط اطلاع رساني مي شود. از فعاليت هاي صورت گرفته در اين فاز، تشکيل تيم هاي(PSSR) بازنگري ايمني پيش راه اندازي و آماده سازي مستندات مورد نياز براي انجام اين مهم است. با توجه به  total  shut down (خاموش کردن کل) پالايشگاه شمالي براي تعميرات اساسي واحدهاي منطقه (الف) شمالي، اهميت کنترل ايمني تمامي فعاليت هاي موجود در اين ايام دو چندان شده و اين اداره براي کنترل بهينه، اقدام به ارزيابي ريسک ويژه اي براي اين فعاليت هاي غير روتين با حضور تمامي گروه هاي کاري درگير در سطح کلان کرده که خروجي آن براي تمامي گروه هاي ذينفع، بويژه گروه آتش نشاني به منظور تدوين و آماده سازي مقابله با سناريوهاي احتمالي به اشتراک گذاشته شده است.»رئيس اداره ايمني پالايشگاه تهران ادامه مي دهد: «در تعميرات اساسي، افرادي از نقاط مختلف کشور حضور دارند که هر کدام از آنها از نظر طب صنعتي مورد معاينه قرار گرفته اند، ضمن اينکه دوره هاي آموزشي و توجيهي ايمني دو روزه به صورت تئوري و عملي نيز براي آنها برگزار شده است. در کلاس هاي تئوري، شناسايي و چگونگي استفاده از ابزارها را آموزش داديم و در کلاس هاي عملي، چگونگي کار در ارتفاع و طريقه استفاده از لوازم حفاظت از سقوط آموزش داده شد. همچنين کارگاه استفاده از خاموش کننده ها را هم برگزار کرديم.»منتظري مي افزايد: «بر اساس معاينه هاي طب صنعتي؛ مشکلات ريوي، ارگونومي، کار در ارتفاع، ديد و... برخي از افراد شناسايي مي شود. سپس اگر امکان استفاده از آنها در قسمت ديگر بود، جابه جا شده، در غير اين صورت عذر آنها را مي خواهيم، ضمن آنکه قبل از ورود به پالايشگاه، کساني که از نظر پزشکي تاييد شده اند، کارت آنها صادر مي شود، به طور کلي پيش از آنکه افراد به ما معرفي شوند، از سوي ناظر و اداره تعميرات، از آنها مصاحبه تخصصي گرفته مي شود و هر کدام بر اساس تخصص شان در قسمت هاي مختلف مشغول به کار شده و آنهايي که تخصص ندارند نيز به بخش هاي غيرتخصصي معرفي مي شوند.»به گفته او «در فاز اجراي تعميرات اساسي، جلسه هاي آموزشي کوتاه مدت قبل از شروع کار(TBM) را در هر نوبت کاري برگزار مي کنيم. کنترل و پايش تمامي پروانه هاي کار صادر شده در هر نوبتکاري، يکي ديگر از وظايف اداره ايمني است. اين اداره با بسيج تمامي امکانات و منابع موجود، در کنار ديگر ادارات درگير از جمله بهره برداري، تعميرات و خدمات مهندسي قرار گرفته تا مديريت ارشد سازمان را در يکپارچه سازي اين امور و اجراي موفق و ايمن برنامه تعميرات اساسي و جلوگيري از بروز هرگونه حادثه اي ياري کند.»منتظري با اشاره به فاز پاياني تعميرات اساسي مي گويد: «اين اداره با حضور در تيم PSSR به منظور راه اندازي و بهره برداري ايمن واحدهاي درگير در تعميرات اساسي مشارکت مي کند.»رئيس اداره ايمني پالايشگاه تهران با اشاره به مشکلات پيش رو خاطرنشان مي کند: «تخصص افراد در تعميرات اساسي مهم است، در حالي که تعداد نيروي متخصص کم است و کار کردن کساني که براي نخستين بار به صنعت نفت وارد مي شوند نيز مخاطراتي دارد. مشکلات ما بيشتر کنترل اين افراد در تعميرات اساسي است تا بتوانيم فرهنگ و ديدگاه ايمني را در آنها با آموزش دادن و... ايجاد کنيم.»