عزم مديريت اکتشاف شرکت ملي نفت در اکتشاف منابع هيدروکربن نواحي مختلف ايران

احتمال کشف گاز در خوزستان

پيش بيني 14 پروژه اکتشافي 200 ميليون يوريي

مشعل   با احتساب ميادين نفتي کشف شده، هم اکنون ايران در رتبه چهارم از نظر ذخاير نفتي و در رتبه دوم ذخاير گازي در دنيا قرار دارد که در مجموع، رتبه اول ذخاير هيدروکربوري دنيا از آن کشور ماست. شوراي عالي اکتشاف، به عنوان بالاترين مقام تصميم گيري در زمينه اکتشاف در صنعت نفت، تعهداتي را به عهده مديريت اکتشاف شرکت ملي نفت ايران گذاشته که با توجه به سپري شدن نيمي از برنامه پنج ساله در پايان شهريور امسال، مديريت اکتشاف موفق شده است در اين بازه زماني، تعهدات اکتشافي خود را در بخش هيدروکربور مايع (نفت، مايعات و ميعانات گازي) به ميزان 130 درصد و در بخش گاز به ميزان 170 درصد محقق کند.

در مجموع، برگزاري مناقصه مربوط به 14 قرارداد لرزه نگاري و ثقل و مغناطيس سنجي براي سال جاري در دستور کار قرار دارد که از اين ميان، تاکنون هفت قرارداد تعيين تکليف شده و تا پايان سال تکليف ديگر قراردادها نيز مشخص خواهد شد.

با اين حال،  اکتشاف هاي سالانه نشان مي دهد که همچنان ظرفيت اکتشاف در کشور بالاست و منابع کشف نشده زيادي وجود دارد. به همين منظور  تلاش بي وقفه مديريت اکتشاف شرکت ملي نفت در اکتشاف منابع هيدروکربني نواحي مختلف ايران ادامه دارد و طبق اعلام خبر معاون مدير در امور اکتشاف مديريت اکتشاف شرکت ملي نفت ايران در گفت وگو با «مشعل»، در اين برهه برنامه هاي گسترده اي براي فعاليت اکتشافي در مناطق بکر ايران تدوين و براي اولين بار پس از 10 سال فعاليت هاي ثقل سنجي و مغناطيس سنجي در مناطق کمتر مطالعه شده و بکر مثل منطقه مکران، شمال غرب و شمال شرق ايران آغاز کرده و 14 پروژه بزرگ اکتشافي به ارزش 200 ميليون يورو پيش بيني شده است. سيد علي معلمي مي گويد: مديريت اکتشاف براي دستيابي به  اهداف سند چشم انداز و اسناد بالادستي صنعت نفت، برگرفته از سياستگذاري و تکاليف ابلاغي وزير نفت و شوراي عالي اکتشاف، به منظور افزايش ذخاير راهبردي هيدروکربني کشور، برنامه ريزي مدوني با هدف عملياتي کردن فعاليت هاي اکتشافي جديد در تمامي حوضه هاي رسوبي کل گستره ايران براي کسب داده دارد.

به گفته او، به موازات انجام فعاليت هاي اکتشافي در مناطق شناخته شده همانند نواحي زاگرس و دشت آبادان، به سراغ نواحي بکر و مستعد از نظر هيدروکربني مانند مکران، شمال غرب و شمال شرق ايران رفته است. در مجموع امسال به طور همزمان پيش بيني مي شود که 14 پروژه بزرگ اکتشافي شامل عمليات گراني سنجي و مغناطيس سنجي، عمليات لرزه نگاري دوبعدي و سه بعدي و پردازش و تفسير نتايج اجرا شود که حدود 200 ميليون يورو براي اين پروژه ها پيش بيني شده است. نکته مهم آنکه فعاليت هاي اکتشافي که قرار بود از سوي شرکت هاي خارجي انجام شود، به دليل تحريم ها متوقف نشده و در شرايط حاضر با همکاري شرکت هاي ايراني پيش خواهد رفت. معلمي در اين زمينه اشاره مي کند که تمامي اين پروژه ها با استفاده از ظرفيت داخلي براي تقويت و توانمندسازي آنها در برنامه پيش بيني شده است.

آغاز اکتشاف در کپه داغ شرقي

معاون مدير در امور اکتشاف مديريت اکتشاف شرکت ملي نفت ايران مي گويد: با توجه به اينکه اولين فعاليت در زنجيره اکتشاف نفت، برداشت داده هاي ثقل سنجي و مغناطيس سنجي است، بر اين اساس امسال بعد از حدود يک دهه توقف پروژه هاي غيرلرزه اي، به طور همزمان چهار پروژه عمليات گراني سنجي و مغناطيس سنجي در چهار حوضه در برنامه مديريت اکتشاف قرار گرفته که شامل برداشت اطلاعات گراني سنجي و مغناطيس سنجي کپه داغ شرقي مشتمل بر 10 هزار ايستگاه، داده برداري و تفسير اطلاعات ناحيه اي است. پيمانکار اين پروژه يک شرکت ايراني با همکاري يک شرکت بين المللي است که فعاليت آن از بهار امسال آغاز شده است.

معلمي هدف از اجراي اين پروژه را تکميل اطلاعات به منظور تعيين وجود يا نبود تاقديس هاي احتمالي زيرزميني، بررسي خطواره ها و گسل هاي موجود در کپه داغ شرقي اعلام کرده و مي گويد: به موازات آن، برنامه عمليات برداشت لرزه نگاري دوبعدي در ناحيه درگز به وسعت 500 کيلومتر در دستور کار قرار دارد که در مرحله انتخاب پيمانکار است.

نوبت اکتشاف در مکران

پروژه ديگر مورد اشاره معلمي، مکران است که مي گويد: ناحيه مکران از نظر اکتشافي به عنوان يک حوضه رسوبي ناشناخته، نياز به شناسايي اوليه دارد. مطالعات چينه شناسي و زمين شناسي انجام شده در دو، سه سال گذشته، نشان از مستعد بودن منطقه غرب مکران براي مطالعات تکميلي است. بر اين اساس براي تهيه اطلاعات پايه «عمليات برداشت و مطالعه گراني سنجي و مغناطيس سنجي به مقدار 1200 ايستگاه داده برداري در غرب مکران» که در نوع کم نظير است، مصوب شده و به نظر مي رسد تا چند ماه آينده پيمانکار آن مشخص شود و شروع به کار کند.

او اين اقدام را کار بسيار عظيمي خوانده و اظهار اميدواري مي کند که با تکميل مطالعات پايه، از لحاظ پتانسيل اکتشافي، نتايج مناسبي حاصل شود.

اهداف جديد اکتشافي ايران مرکزي

معاون مدير در امور اکتشاف مديريت اکتشاف شرکت ملي نفت ايران در ادامه در ارتباط با ساير فعاليت ها به ناحيه شمال غرب حوضه ايران مرکزي، يعني آذربايجان اشاره کرده و توضيح مي دهد: مطالعات چينه شناسي و زمين شناسي نفت پايه به منظور شناخت توان هيدروکربني در سال هاي 1396 و 1397 از سوي مديريت اکتشاف انجام شد. نتايج نشان مي دهد که نواحي دشت سراب و شمال بستان آباد نسبت به ساير نواحي وضعيت بهتري دارد. با اين توصيف، مرحله بعدي مطالعات شامل برداشت و تفسير اطلاعات گراني سنجي و مغناطيس سنجي با تعداد 4 هزار و 500 ايستگاه در اين ناحيه طراحي شده و هم اکنون در مراحل پاياني مناقصه است و بزودي پيمانکار اين پروژه نيز تعيين خواهد شد.

معلمي  در ادامه مي گويد: همچنين با فعاليت هاي اکتشافي در نواحي داراي پتانسيل، مانند ناحيه زاگرس و ناحيه دشت آبادان با قدرت در حال انجام است و يکي از اهداف مهم مديريت اکتشاف و وزارت نفت، حفظ و ارتقاي جايگاه ايران از نظر حجم منابع هيدروکربني از طريق اکتشاف ميادين جديد است.

به گفته او، ناحيه دشت آبادان از مهمترين بخش هاي حوضه رسوبي زاگرس از ديدگاه پتانسيل اکتشافي است که بعد از کشف ميادين بزرگ آزادگان، يادآوران و دارخوين در بخش غرب رودخانه کارون، فعاليت هاي اکتشافي به جنوب منطقه و شرق رودخانه کارون سوق داده و در اين بخش با حفاري چاه اکتشافي مينو در سال 1397 و نتايج موفق به دست آمده، لزوم سرمايه گذاري اکتشافي در مناطق مرکزي و جنوبي دشت آبادان تشخيص داده شد.

از اين رو براساس سياست هاي اخير مديريت اکتشاف شرکت ملي نفت ايران، ادامه فعاليت هاي اکتشافي در اين مناطق، به دليل شرايط خاص زمين شناسي، براساس پي جويي تله هاي چينه اي استوار شده است. به همين منظور برداشت اطلاعات سه بعدي لرزه نگاري در شناسايي اهداف چينه اي ضروري بوده و مي تواند ريسک مطالعات اکتشافي را کاهش دهد. به همين دليل دو پروژه برداشت اطلاعات ژئوفيزيکي با عناوين گراني و مغناطيس سنجي دشت آبادان که از ارديبهشت 1398 عمليات آن با 12 هزار ايستگاه داده برداري و به وسعت 12 هزار کيلومترمربع شروع شده و عمليات برداشت لرزه نگاري سه بعدي پانيذ که بتازگي امضا شده، براي دستيابي به اين اهداف انجام خواهد شد.

معلمي يادآور مي شود: عمليات لرزه نگاري پانيذ شامل 92هزار و 500 نقطه شوت، وسعتي برابر يکهزار و 900 کيلومترمربع و با بودجه اي بيش از 3 هزار ميليارد ريال از سوي پيمانکار داخلي شرکت تنکو طي 34 ماه انجام مي شود که از نکات برجسته آن، اين است که براي اولين بار عمليات داده برداري ژئوفيزيکي در مناطق آبي - خشکي انجام مي شود.

اهداف پروژه با شت

او همچنين با تشريح اهداف پروژه باشت که قرارداد عمليات لرزه نگاري دوبعدي آن بتازگي امضا شده، توضيح مي دهد: اين پروژه براساس مطالعات اوليه زمين شناسي و بررسي اطلاعات قديمي در دزفول جنوبي با 860 کيلومتر خط شامل 30 هزار نقطه شوت، تعدادي از ساختمان هاي ناحيه را پوشش اکتشافي خواهد داد. هدف از اين پروژه، بررسي هندسه ساختمان ها براي پتانسيل اکتشافي در افق هاي خامي و گروه دهرم است. نکته مهم آن که تاکنون در هيچ يک از مناطق خوزستان و زون ايذه، افق هاي گروه دهرم حفاري نشده و مخزن بودن آن نيز اثبات نشده است. در صورتي که در پهنه فارس و همچنين خليج فارس، اين افق، ميادين بزرگ گازي را به وجود آورده است. از اين رو اگر با انجام اين پروژه، عمق دستيابي به اين افق مناسب تشخيص داده شود، مي توان طراحي اولين چاه اکتشافي با هدف اکتشاف گاز را در خوزستان انجام داد. معاون مدير در امور اکتشاف مديريت اکتشاف شرکت ملي نفت ايران اشاره مي کند: اين پروژه با مبلغ حدود يکهزار و 400 ميليارد ريال به شرکت عمليات اکتشاف نفت واگذار شده که افزون بر بخش عملياتي داده برداري، پردازش کامل اطلاعات نيز انجام خواهد شد. مدت زمان اين پروژه 28 ماه بوده که فاز عمليات داده برداري آن 20 ماه خواهد بود.

ميدان نفتي مينو

ميدان مينو که خبر اکتشاف آن از سوي وزير نفت اعلام شد،  آخرين بخش از گفت وگو با معلمي است که درباره آن مي گويد: ميدان مينو، ساختار چينه اي دارد، از اين رو امکان محاسبه ساختار اين ميدان را نداريم. براي دستيابي به اطلاعات بيشتر از ميدان مينو بايد توليد از آن را شروع کنيم و يا اينکه از عمليات لرزه نگاري خاصي استفاده کنيم. براين اساس، قرار شده شرکت اويک اين پروژه را با يک تست 6 ماهه توليد در دست بگيرد و نتيجه توليد را به پالايشگاه آبادان بفرستد؛ البته ناگفته نماند که اين ميدان، مرزي بوده و امکان محاسبه دقيق ميزان ذخاير آن براي ما وجود ندارد.