گفت وگوي «مشعل» با مشاورارشد وزير در امور زنان و خانواده وزارت نفت

ارتقای جایگاه   زنان  شایسته   سالاری   برقراری   عدالت جنسيتی

از آنجا که نهادينه سازي در ساختار وزارت نفت ، رويكرد اصلي امور زنان و خانواده محسوب مي شد، از همان ابتداي تشکيل اين امور اقدام براي ايجاد تشكيلات سازماني در دستور کار قرار گرفت. تصويب ساختارسازماني و به دنبال آن ايجاد شبکه مشاوران امور زنان در چهار شركت اصلي وتابعه و واحدهاي مستقل ستادي و راه اندازي كارگروه هاي تخصصي در دفتر امور زنان و خانواده به منظور بهره گيري از سرمايه فكري و معنوي زنان متخصص و علاقه مند به فعاليت درحوزه زنان وخانواده، فرصت مغتنمي را براي اجرايي کردن برنامه هاي مدون اين امور به منظور برقراري عدالت جنسيتي فراهم کرد.  درعين حال براي تدوين سياست ها و برنامه هاي واقع بينانه ، شناسايي چالش هاي حوزه زنان و خانواده در وزارت نفت به روش هاي مختلف علمي انجام يافته و در همان سال اول تشكيل امور زنان و خانواده، نيازها و مشكلات اصلي زنان احصا شد و همين امر مبناي تنظيم برنامه هاي راهبردي و عملياتي قرار گرفت.

فاطمه تندگويان، مشاور ارشد وزير در امور زنان و خانواده وعضو شوراي معاونان وزارت نفت در اين زمينه تاكيد مي کند: «توجه به امور زنان و مسائل مرتبط با آن، از ضروريات برنامه هاي توسعه كشور و صنعت به شمار مي رود، از اين رو با تشكيل دفتر امور زنان و خانواده، نهادسازي با توجه به چالش ها و نيازهاي زنان شاغل مدنظر قرار گرفت و با جلب مشاركت كاركنان و مسؤولان، تلاش شد حقوق انساني زنان بارز شده و گام هاي موثري در مسير بهبود وضعيت شغلي و ارتقاي جايگاه سازماني آنان برداشته شود.»او برقراري عدالت جنسيتي، تحقق شايسته سالاري و ارتقاي جايگاه زنان و خانواده در صنعت نفت با تأكيد بر تعديل نقش ها و تعادل بين كار و زندگي را رسالت اصلي امور زنان و خانواده وزارت نفت عنوان مي کند.تندگويان با اشاره به اهداف امور زنان و خانواده وزارت نفت ادامه مي دهد: « مهم ترين اهداف اين امور، افزايش مشاركت اقتصادي- اجتماعي زنان شاغل در صنعت نفت، توان افزايي و ارتقاي شايستگي هاي زنان، تحكيم و تعالي بنيان خانواده در صنعت نفت، ارتقاي سطح سلامت زنان و خانواده وتوسعه مسؤوليت اجتماعي و فرهنگي صنعت نفت براي زنان و خانواده هاست.»

وظايف مشاوران امور زنان و خانواده چهار شرکت اصلي

مشاور ارشد امور زنان و خانواده وزارت نفت در ادامه به شرح وظايف مشاوران امور زنان و خانواده چهار شرکت اصلي و حوزه ستادي مي پردازد و مي گويد: « بررسي فرصت ها و شرايط لازم و ارائه راهكارهاي عملي براي رشد و ارتقاي همه جانبه زنان و بهره مندي عادلانه آنان از امكانات صنعت نفت با توجه به شرايط شغلي و اقليمي آنان، شناسايي و طبقه بندي مشكلات شغلي زنان شاغل و ارائه راهكارهاي مناسب به منظور حل مشكلات با هدف بهبود وضعيت شغلي زنان و ارائه طرح ها و برنامه هاي عملي مناسب براي تقويت زمينه هاي ارتقا و مشاركت زنان شاغل در صنعت نفت از جمله وظايف مشاوران امور زنان و خانواده شرکت هاي اصلي و حوزه ستادي است.»از ديگر وظايف مي توان به ارائه اطلاعات و گزارش هاي مستمر در خصوص مسائل زنان در سطوح مختلف شغلي، خانوادگي، رفاهي و ورزشي، آسيب شناسي وضعيت زنان داراي شرايط خاص بويژه زنان سرپرست خانواده و شاهد و ارائه تدابير و راهكارهاي عملي در همكاري و هماهنگي پيوسته با مشاور امور زنان و خانواده وزارت نفت اشاره کرد.»

اقدام هاي شاخص

مشاورارشد  امور زنان و خانواده وزارت نفت به راهكارهاي اجرايي براي افزايش مشاركت زنان درحوزه هاي سياستگذاري و تصميم گيري نفت اشاره و يكي از راهكارها را حضور در فرايند سياستگذاري و برنامه ريزي ازطريق اصلاح ساختار شوراهاي عالي به واسطه حضور مشاوران امور زنان و زنان متخصص در هيأت مديره ها و شوراهاي عالي، همچنين ايجاد سمت سازماني مشاور امور زنان و خانواده ذيل مديران عامل چهار شركت اصلي وزارت نفت عنوان مي کند.او با اشاره به ديگر اقدام هاي شاخص امور زنان و خانواده ادامه مي دهد: «بررسي و پيشنهاد اصلاح مقررات و تصويب خواهي ابلاغيه هاي جديد با هدف رفع تبعيض هاي جنسيتي در نفت و آگاهي بخشي به مديران و كاركنان در خصوص نقش وجايگاه زنان توانمند در تحقق اهداف سازماني، مطالبات واقعي زنان و ضرورت برنامه ريزي جنسيتي را از اقدام هاي مهم اين امور به شمار مي رود.»تندگويان، ايجاد بانك اطلاعات زنان برجسته نفت و پيگيري و مشاركت در تدوين برنامه هاي توان افزايي ويژه براي زنان مستعد، ارتقا، طراحي و پيشنهاد دوره مديريتي Oil Mini MBA با رويكرد جنسيتي ويژه زنان شاغل (اجرا براي 25 نفر از شاغلان زن در شركت هاي ملي پالايش و پخش) و تهيه ابلاغيه براي ايجاد ورزشگاه هاي خاص زنان در جوار تاسيسات نفت به هنگام اجراي طرح هاي عمراني، همچنين راه اندازي و توسعه سايت زنان نفت در پورتال وزارت نفت را از ديگر کار هاي انجام شده برمي شمرد.

برگزاري کارگروه هاي تخصصي

مشاور ارشد زنان و امور خانواده وزارت نفت ضمن معرفي کارگروه هاي تخصصي ذيل دفتر امورزنان و خانواده مي گويد: « اين کارگروها شامل آموزش، پژوهش، تحول اداري و اصلاح مقررات، سلامت، ورزش، فرهنگي و ارتباطات، محيط زيست و انرژي، خانواده و مسؤوليت اجتماعي مي شود. اين كارگروه ها با توجه به وظايف تعيين شده و تدوين برنامه هاي سالانه نسبت به بحث و تبادل نظر كارشناسي و تصميم سازي درحوزه هاي مرتبط مي پردازند.»تندگويان به برخي اقدام هاي اين کارگروه هااشاره مي کند و ادامه مي دهد: «مصوب سازي 9 دوره آموزشي با رويكرد جنسيتي و درج آن در تقويم آموزشي وزارت نفت، تعريف و اجراي 10 عنوان پژوهشي درحوزه زنان و خانواده (دو پروژه به اتمام رسيده است)، تصويب خواهي 12 ابلاغيه ، طراحي و اجراي نشست ها و كارگاه هاي خود مراقبتي و ارتقاي سلامت براي كاركنان و مديران، طراحي و اجراي نشست هاي فرهنگي-آموزشي براي تبيين فقرحركتي و ضرورت توسعه ورزش زنان و عضويت دو نماينده زن در شوراي مركزي ورزش، منبع شناسي وكتاب شناسي تخصصي با محوريت زن وخانواده از اقدام هاي اين کارگروه هاست.»اصلاح وبازنگري محتواي برنامه هاي روز، زن ومادر، انجام مطالعات كتابخانه اي با محوريت حقوق انساني زن و كالبدشكافي حجاب درايران و.. طراحي ومصوب کردن يك دوره آموزشي و تاليف يك كتاب با عنوان راهكارهاي صرفه جويي انرژي دربخش خانگي، طراحي واجراي چند نشست و سمينار با محوريت ارتقاي مشاركت زنان در مصرف بهينه انرژي، طراحي و اجراي سلسله نشست هاي تخصصي خانواده مشتمل بر 15 نشست از سال 96 تاكنون و تحليل وضعيت موجود خانواده نفت و در نهايت عضويت در شوراي سياستگذاري همايش ملي سالانه مسؤوليت اجتماعي صنعت نفت و شوراي راهبري مسؤوليت اجتماعي اين صنعت، طراحي و اجراي پنل تخصصي «نقش زنان در ابعاد زيست محيطي، اجتماعي و فعاليت هاي نوع دوستانه» در دومين همايش ملي مسؤوليت اجتماعي صنعت نفت و مشاركت در تدوين نظامنامه مسؤوليت اجتماعي اين صنعت كه بتازگي ابلاغ شد، از ديگر اقدام هاي انجام شده است.

شناسايي ومعرفي182 نفر در برنامه پرورش مديران

تندگويان به مهم ترين اقدام هاي امور زنان و خانواده وزارت نفت از سال 92 تا 96 مي پردازد و مي گويد: «در اين بازه زماني، تحليل وضعيت موجود زنان شاغل و مديريت زنان در وزارت نفت به صورت مستمر، ارسال فهرست مشخصات 182 نفر از زنان شاغل واجد صلاحيت براي شركت در طرح ضربتي پرورش مديران و دستيار ويژه وزير، ارائه طرح «توان افزايي زنان شاغل متخصص به مشاور ارشد وزير و مدير مركز توسعه مديريت وقت»، معرفي سه نفر از زنان متخصص براي عضويت در شوراي راهبردي مركز توسعه مديريت در صنعت نفت به وزير را انجام داده ايم.»مشاور امور زنان و خانواده وزارت نفت ادامه مي دهد: « طراحي و ارائه دوره آموزشي «عدالت جنسيتي و برنامه ريزي معطوف به جنسيت درسازمان» ويژه مديران به مركز توسعه مديريت در صنعت نفت، تعريف كسب موفقيت 8 نفر از شركت كنندگان زن شاغل در دوره مديريت پروژه، نشست هاي علمي با محوريت آسيب شناسي مديريت زنان/توانمندسازي فردي و اجتماعي زنان، شناسايي شوراهاي سياستگذاري (عالي) و پيشنهاد تغييرساختار آنها به لحاظ عضويت مشاوران امور زنان يا نمايندگان امور زنان مانند شوراي مركزي ورزش، شوراهاي فرهنگي، كميته جذب و كميسيون بازنشستگي و تدوين «طرح توسعه مشاركت زنان در مديريت عالي وزارت نفت» و «برنامه توان افزايي زنان مدير و كارشناس در وزارت نفت» و ارائه به مسؤولان ارشد از ديگر دستاوردهاي امور زنان و خانواده وزارت نفت است.»

تخصيص سهميه 30 درصدي

تندگويان در ادامه به ديگر اقدام هاي امور زنان و خانواده وزارت نفت پس از ابلاغ بخشنامه «تخصيص 30 درصد از سهميه مديريتي به زنان شاغل توانمند» درسال 96 اشاره و تاکيد مي کند: «بعد از ابلاغ بخشنامه، شناسايي مجدد زنان برجسته و مستعد ارتقا با همكاري شبكه مشاوران نفت و ارائه آن به مديران عامل و در حوزه ستادي به وزير نفت و قائم مقام ايشان به همراه سمت هاي پيشنهادي را در دستور کار قرار داديم و فهرستي از زنان توانمند رابراي ارزيابي علمي به مرکز توسعه مديريت صنعت نفت (کانون ارزيابي) ارائه کرديم. با مديران منابع انساني چهار شرکت اصلي نيز مکاتبه داشتيم تا گزارشي از اقدام هايي که به منظور ارتقاي جايگاه زنان شايسته انجام داده اند، ارائه کنند. » وي ادامه مي دهد: «اقدام راهبردي اين امور براي اجرايي کردن بخشنامه، تشكيل كارگروه ويژه به منظور شناسايي وتدوين برنامه توان افزايي همراه بااجراي طرح استعداديابي زنان شاغل توانمند و زنان مستعد ارتقا در آينده با حضور قائم مقام وزير، سرپرست معاونت توسعه مديريت و سرمايه انساني و رئيس مركز توسعه مديريت بود كه متعاقب آن «فراخوان طرح استعداد يابي زنان درصنعت نفت» دردي ماه انجام شد، ضمن آنکه در فروردين 97 نيز دوباره زنان توانمند و شايسته ارتقا به سمت هاي مديريتي در حوزه هاي ستادي و چهار شرکت اصلي و واحدهاي مستقل ستادي نيز معرفي شدند.»

چالش  پيش روي زنان

مشاور ارشد امور زنان و خانواده وزارت نفت با اشاره به چالش هاي پيش رو مي گويد: « ما با سقف شيشه اي براي تحرك و ارتقاي شغلي زنان و بهره گيري كمتر از نيروي زنان شاغل در عرصه هاي مديريتي و تصميم گيري (سهم كنوني زنان از مديريت ارشد 3 درصد، مديريت مياني 8.3 درصد و مديريت پايه 12 درصد) و ضعف فرهنگ سازماني در توجه به رويكرد حساس به جنسيت روبه رو هستيم. ضمن آنکه در تخصيص مزاياي شغلي و تسهيلات رفاهي به زنان شاغل (پوشش درماني فرزندان زنان شاغل، تسهيلات مجتمع هاي فرهنگي-ورزشي، منازل سازماني، اضافه كاري، اضافات شايستگي و ...) نابرابري ديده مي شود. متاسفانه حصار شيشه اي در جذب و نگهداشت و بهبود وضعيت زنان، باعث تسريع روند كاهش حضور زنان در صنعت نفت با وجود بخشنامه جذب، ارتقا و انتصاب به شماره 176-20/2 و تاريخ 25/03/96شده است.»درصد مشاركت زنان در صنعت نفت در خاور ميانه 39 درصد و در ايران حدود 7 درصد است و همين امر باعث كاهش درصد خاورميانه شده است. در واقع با حذف ايران، آمار درصد مشاركت زنان در صنعت نفت خاورميانه به مراتب بالاتر مي رود.

تغيير نگرش مديران

او در ادامه براي رفع چالش ها به ارائه برخي راهکارها مي پردازد و مي گويد: « نگرش مديران نسبت به توسعه مشاركت زنان و ضرورت برقراري عدالت جنسيتي ونقش آن درتوسعه ملي بايد تغييرکند و ضمن لحاظ شاخص هاي جنسيتي در جذب ، بايدعزم و اراده جمعي و وحدت رويه در ارتقا، انتصاب، جذب و بهبود وضعيت زنان در صنعت نفت ايجاد شود. لحاظ کردن امتياز «جذب و ارتقاي زنان» در ارزشيابي مديران به عنوان يك عامل مثبت، اهتمام مركز توسعه مديريت براي طراحي واجراي برنامه توان افزايي خاص زنان، نظارت مستمر بر روند جذب و ارتقاي زنان از سوي مديريت هاي منابع انساني و ارزيابي دوره اي مقررات و مكانيزم هاي ترفيع و ارتقا در سازمان بايدموردتوجه قرار گيرد وساختار شوراهاي سياستگذاري و تصميم گيري مطابق با رويكرد جنسيتي و ايجاد فرصت مشاركت زنان در شوراها اصلاح شود.