معاون مديرعامل شركت ملي نفت ايران در امور توسعه و مهندسي در گفت وگو با «مشعل»
روند مذاکرات قراردادی ادامه دارد
مشعل رضا دهقان، معاون مديرعامل شركت ملي نفت ايران در امور توسعه و مهندسي، در گفت وگوي تفصيلي با «مشعل» به تشريح آخرين وضعيت تفاهمنامه ها و قراردادها از جمله مدل جديد قراردادهاي نفتي، طرح نگهداشت و افزايش توان توليد نفت، توسعه فازهاي پارس جنوبي، فعاليت هاي اکتشافي و ديگر موضوعات مرتبط با اين معاونت پرداخت. مجموعه توضيحاتي که از تلاش فراوان دست درکاران اين حوزه در بخش هاي مختلف حکايت دارد. دهقان، احداث خط لوله گوره - جاسک و پايانه صادراتي نفت خام در بندر جاسک را مهمترين پروژه شرکت ملي نفت اعلام و تاکيد مي کند که حتما بايد تا پايان سال 99 اولين فاز آن اجرايي شود. نهايي شدن 33 قرارداد طرح نگهداشت و افزايش توان توليد نفت، روند رو به رشد مذاکرات مختلف و ديگر طرح هاي توسعه اي از غرب کارون تا پارس جنوبي و ... از موضوعاتي است که به آن پرداختيم. وقتي بحث شرايط بين المللي و استفاده از توان خارجي ها به ميان مي آيد، مي گويد: به عنوان يک قاعده کلي ما بايد هر آنچه مي شود، از توان داخلي استفاده کنيم؛ در عين حال هر آنقدر مي شود، بايد با دنيا تعامل کرد؛ چون در سايه اين تعامل، دانش فني و تکنولوژي جابه جا مي شود. بايد در هر دو بخش مرتب به فکر حداکثرسازي بود. از داخل اين نگاه توسعه حداکثري به دست مي آيد. من با نگاه هايي که به يک طرف لغزيده مي شود، شخصا مشکل دارم. متن اين گفت وگو در ادامه مي آيد:
گفت وگو با موضوع تفاهمنامه ها و قراردادهاي نفتي آغاز شد. شايد گمان برخي بر اين باشد که با برجام، روند اين بخش از فعاليت ها متوقف شد و شرکت ملي نفت هم دست روي دست گذاشت تا فصل تازه اي در عرصه بين المللي پديد آيد؛ اما اين راه پايان مذاکرات نبود و مسير تازه اي از سوي دست درکاران آغاز شد.
رضا دهقان در اين زمينه خاطرنشان کرد: «روند مذاکرات قراردادي، امضاي تفاهمنامه ها و مذاکرات با وجود خروج آمريکا از برجام، متوقف نشده و شرکت ملي نفت ايران در سال 97 در مجموع 12 تفاهمنامه مطالعاتي با شرکت هاي داخلي و خارجي امضا کرده است و با توجه به مذاکراتي که هم اکنون در دستور کار داريم، حتي امضاي چند قرارداد توسعه اي تا پايان سال دور از ذهن نيست.»
وي توضيح داد: «ازارديبهشت سال گذشته، به علت خروج آمريکا از برجام، ضرب آهنگي که در مذاکرات و برجام شاهد بوديم، با کندي مواجه شد، طبيعي بود که شرايط بين الملل، شرکت هاي بين المللي را با دغدغه و نگراني همراه کرد؛ اما شرکت ملي نفت ايران قبل و بعد از آن با شرکت هاي ايراني هم تفاهمنامه هايي امضا کرده بود که روند مناسبي يافت. نتيجه اين تفاهمنامه ها مطالعاتي بود که اين شرکت ها در اختيار ما گذاشتند و براساس آنها دور تازه اي از مذاکرات را آغاز کرديم که اکنون نيز ادامه دارد.
مطالعاتي با ارزش 150 تا 200 ميليون دلار
او درباره عايدي بيش از 100 تفاهمنامه مطالعاتي که (پس از برجام تاکنون) بين شرکت ملي نفت ايران با شرکت هاي داخلي و خارجي براي حدود 50 ميدان امضا شده است، گفت: «همان طور که مي دانيد، شرکت ملي نفت براي مطالعاتي که در قالب اين تفاهمنامه ها انجام مي شود، هيچ هزينه اي پرداخت نمي کند و اين شرکت هاي طرف امضا هستند که هزينه مطالعات را به عنوان بخشي از هزينه هاي بازاريابي خود مي پردازند. حال تصور کنيد، اين حجم از مطالعات ديد وسيعي نسبت به ميدان ها در اختيار کارشناسان ما قرار داده که پيش از اين وجود نداشته است. حتي به واسطه اين مطالعات، برآوردها و تخمين از مخازن اثبات شده نفت کشور رسما در ثبت هاي جهاني افزايش يافته است.»
به گفته وي، با فرض اينکه براي هر مطالعه حداقل 1.5 ميليون دلار هزينه شده باشد، در مجموع مي توان ارزش مطالعات را حدود 150 تا 200 ميليون دلار عنوان کرد.
آخرين وضعيت مدل جديد قراردادهاي نفتي
معاون مديرعامل شركت ملي نفت ايران در امور توسعه و مهندسي با اشاره به آخرين وضعيت مدل جديد قراردادهاي نفتي توضيح داد: قرارداد توسعه ميدان هاي آبان و پايدار غرب، طبق برنامه در حال پيشرفت است و تاکنون چهار نشست کميته مديريت مشترک (JMC) آن برگزار شده است. دو مصوبه شوراي عالي اقتصاد قرارداد توسعه ميدان هاي سپهر و جفير نيز دريافت شده و فاز اجرايي اين قرارداد آغاز خواهد شد. همچنين قرارداد توسعه ميدان هاي چشمه خوش، دالپري و پايدار شرق نيز امسال تنفيذ و وارد مرحله اجرا خواهد شد.
دهقان با اعلام اينکه با پنج شرکت ايراني و يک شرکت بين المللي ديگر در حال مذاکره هستيم، اظهار اميدواري کرد که تعدادي از آنها امسال به مرحله قرارداد برسد.
مذاکره با پرشيا و اويک
وي در ادامه گفت وگو با اشاره به مذاکرات به ميدان هاي ياران، آذر، چنگوله، پارسي و پرنج، توضيح داد: «از تفاهمنامه هاي قبل نيز براي ميدان آب تيمور مذاکراتي در حال انجام است که اميدواريم برخي از آنها به قرارداد منجر شود.» معاون مديرعامل شركت ملي نفت ايران در امور توسعه و مهندسي، مذاکره ميدان ياران را با شرکت پرشيا و ميدان هاي آذر و چنگوله را با شرکت اويک اعلام و اين نکته را خاطرنشان کرد که تا زمان امضا نشدن قرارداد، نمي توان موضوعي را قطعي دانست.»
امسال؛ تعيين تکليف 33 قرارداد
محور ديگري که در اين گفت وگو به آن پرداخته شد، طرح نگهداشت و افزايش توان توليد نفت بود؛ طرحي که با هدف استفاده حداکثري از ظرفيت هاي داخلي در دستور کار شرکت ملي نفت ايران قرار دارد.
طبق اعلام بيژن زنگنه، وزير نفت، افزايش توليد نفت، توانمندسازي پيمانکاران و ايجاد نشاط در سازندگان داخلي از مهم ترين اهداف بستههاي قراردادي طرح نگهداشت و افزايش توان توليد عنوان شده است.
معاون توسعه و مهندسي شرکت ملي نفت ايران، درباره آخرين وضعيت طرح نگهداشت و ازدياد برداشت با نگاه تاريخچه اي به اين طرح توضيح داد: «در اوج برجام و انجام مذاکره با شرکت هاي بين المللي، به اين فکر افتاديم که تا مدل جديد قراردادهاي نفتي منعقد شود و به مرحله اجرا برسد، جبهه کاري براي شرکت هاي ايراني و سازندگان داخلي ايجاد شود. ايده اصلي طرح نگهداشت و ازدياد برداشت بر مبناي ايجاد اشتغال و کار براي سازندگان داخلي شکل گرفت. هدف دوم، همان عنوان طرح يعني نگهداشت و ازدياد طرح است. براين اساس مدارک و اسنادي تهيه و به شوراي اقتصاد ارسال و مجوز شوراي اقتصاد براي 33 پروژه دريافت شد.
به گفته او، متوسط افزايش توليد با اجراي طرح نگهداشت و ازدياد برداشت تا 280 هزار بشکه در روز و به معناي 14 ميليون دلار در روز ايجاد ثروت است.
دهقان ارزش سرمايه گذاري مستقيم و غيرمستقيم اين پروژه ها را 6.2 ميليارد دلار اعلام کرد و گفت: بازپرداخت آنها با توجه به هزينه هاي تامين مالي بايد 7.2 ميليارد دلار باشد.
به گفته او، اين پروژه ها در هفت استان کشور مشتمل بر خوزستان، بوشهر، فارس، هرمزگان، کرمانشاه، ايلام و کهگيلويه و بويراحمد اجرا خواهد شد.
امضاي هشت قرارداد جديد
اين مقام مسؤول شرکت ملي نفت ايران با اشاره به اينکه پارسال 10 قرارداد از طرح نگهداشت و افزايش توان توليد نفت به امضا رسيده و اکنون تکليف مناقصه 8 قرارداد ديگر روشن شده است، توضيح داد: «برنامه شرکت ملي نفت ايران اين است که در شهريور ماه، مراسم امضاي اين 8 قرارداد را برگزار کنيم که يک قرارداد به شرکت نفت فلات قاره (ميدان رسالت) و هفت قرارداد (سياهمکان، زيلايي، رامين، منصورآباد، مارون 14، اهواز 14 و مارون2 و 5 ) به شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب اختصاص دارد.
دهقان پيش بيني کرد که 15 قرارداد باقي مانده و در مجموع هر 33 قرارداد طرح مربوط به طرح نگهداشت و ازدياد برداشت تا پايان امسال تعيين تکليف شود.
به گفته او، ممکن است به اين تعداد پروژه، تعدادي اندک شمار ديگر اضافه شود. با اين اوصاف با تعيين تکليف وضعيت 33 قرارداد اين طرح، سال آينده تمرکز شرکت ملي نفت ايران ديگر بر مناقصات نيست؛ بلکه بر اجراي پروژه هاست.
دهقان در پاسخ به اين سوال که آيا اين طرح مشکل نقدينگي ندارد، گفت: «اکنون مشکل نقدينگي وجود ندارد و فعلا اوراق منفعت 3 هزار ميليارد تومان اواخر سال گذشته، براي انجام پروژه ها کافي است. ممکن است در بازه 8 الي 12 ماهه ديگر اوراق منتشر شود.»
او اين نکته را هم يادآور شد که در معاونت توسعه و مهندسي شرکت ملي نفت ايران، هر هفته تمام اين طرح ها رصد و يک هفته در ميان، پيشرفت فيزيکي آنها به وزير نفت گزارش داده مي شود.
استفاده حداکثري از ظرفيت داخلي
از جمله اهداف مهم طرح نگهداشت و افزايش توان توليد نفت، استفاده حداکثري از ظرفيت هاي داخلي است. براين اساس تمام قراردادهاي اين طرح با شرکت هاي ايراني امضا مي شود و تامين حداکثري کالا از شرکت هاي داخلي، از الزام هاي آن است.
دهقان در اين زمينه با اشاره به وجود سه رکن در حمايت از ساخت داخل در اين قراردادها توضيح داد: «افزون بر قانون حمايت از ساخت داخل، ليست 15 قلم کالايي که در اين طرح ها بيشترين استفاده و قابليت ساخت در ايران را دارند، در اسناد مناقصه قرار گرفت و اکنون در متن قراردادهاي امضا شده وجود دارد که پيمانکاران موظف هستند اين کالاها را به سازندگان داخلي سفارش دهند. حدود يک ماه پيش نيز در اين زمينه يکي از بزرگترين قراردادها ميان شرکت اويک و لوله سازي اسفراين امضا شد. افزون بر آن يک ليست 84 قلم کالايي داريم که ممنوعيت خريد کالاهايي است که مشابه داخلي دارند و ليست آن در اين قرارداد وجود دارد.»
کارگروه تخصصي ساخت داخل
با هدف نظارت بر اجراي اين الزام ها، به گفته او، در معاونت توسعه و مهندسي شرکت ملي نفت ايران، کارگروه تخصصي پيگيري و نظارت بر کالاهاي ساخت داخل براي طرح نگهداشت و افزايش توان توليد نفت تشکيل شده است. اين کارگروه افزون بر رصد پيمانکاران در استفاده از توان سازندگان داخلي، وظيفه دارد ظرفيت سازنده ها را هم چک کند. با تشکيل اين کارگروه مي توانيم اطمينان حاصل کنيم که آنچه در قرارداد قيد شده، اعمال شود.
از ديگر موارد مهم که در طرح نگهداشت و افزايش توان توليد نفت لحاظ شده، اين است که در اين پروژه ها چهار درصد از مبلغ قرارداد به مسؤوليت اجتماعي اختصاص يافته که قرار است درهمان هفت استان هزينه شود.
وي با اين توضيحات تاکيد کرد: «سياستگذاري وزارت نفت اين است که به ساخت داخل به شکل حداکثري بها داده شود و سعي ما هم اين بوده که در پروژه ها به شکل ويژه اين مهم رعايت و بر آن نظارت شود.
گوره-جاسک، مهمترين پروژه
از جمله پروژه هاي مهم که در اولويت کاري وزارت نفت و شرکت ملي نفت ايران قرار دارد، احداث خط لوله گوره - جاسک و پايانه صادراتي نفت خام در بندر جاسک است که با استفاده حداکثري از توان پيمانکاران و سازندگان داخلي در دست اجرا قرار دارد. اين پروژه مشتمل بر بخش هاي ساخت حدود هزار کيلومتر خط لوله 42 اينچ، پنج ايستگاه پمپاژ درون راهي، تجهيزات اندازه گيري و مکانيکال، احداث مخازن ذخيره سازي و ساخت اسکله صادراتي است و با اجراي آن، روزانه يک ميليون بشکه نفت خام از پايانه نفتي گوره در استان بوشهر به منطقه جاسک در ساحل درياي عمان منتقل مي شود و جاسک به عنوان دومين پايانه صادراتي نفت خام کشور، اهميت راهبردي مي يابد.
دهقان با تشريح آخرين وضعيت اين پروژه راهبردي با بيان اينکه اکنون مهمترين پروژه ما در شرکت ملي نفت ايران همين طرح است که نزديک به 30 قرارداد از جمله مشاوره، اي پي سي و نظارت براي اين خط لوله داريم که اکثريت آنها امضا شده و کارهاي اجرايي نيز عملا آغاز شده است.
او تاکيد کرد: «برنامه اين است که تا پايان سال 99 اولين فاز اين طرح با انجام اولين صادرات انجام شود. »
دهقان افزود: «اين طرح يک هدف استراتژيک دارد که نفت خام را از تنگه هرمز عبور داده و تنگه را دور بزند و در واقع از پايانه هاي صادراتي ما تمرکززدايي مي شود و پايانه هاي بيشتري خواهيم داشت و افزون بر آن استمرار صادرات نفت خام را تضمين مي کند.»
از موارد مهم در اجراي اين طرح، بهره گيري حداکثري از توان سازندگان داخل است که در اين باره طبق توضيحات دهقان، در تامين لوله، پمپ، مخازن و ... با توان داخل در حال تامين است و در بخشي براي نخستين بار بومي سازي شکل گرفته و افزون بر آن به شکل خاص در بخشي از اين شرکت ها با سفارش شرکت ملي نفت شاهد رونق توليد، اشتغال و بهبود فضاي کسب و کار آنان هستيم. اين پروژه مشتمل بر دو کارفرماست که از گوره تا جاسک را شرکت متن و بخش پايانه را شرکت نفت و گاز پارس عهده دار است. همچنين خط لوله گوره به جاسک به 6 گستره مختلف تقسيم شده و هر کدام به يک پيمانکار تحويل شده است.
دهقان احداث صنايع پايين دستي، پتروشيمي، پالايشگاه و ... را از ديگر برنامه ريزي هاي پيش بيني شده در سواحل مکران اعلام کرد و افزود: «مجموعه اين اقدام ها به توسعه و رونق آن منطقه کمک خواهد کرد.»
تداوم توسعه غرب کارون
توسعه در غرب کارون با توجه به وجود ميادين مشترک، يکي ديگر از اولويت هاي شرکت ملي نفت ايران است. دهقان در اين زمينه گفت: «در غرب کارون از ميادين، حدود 350 هزار بشکه نفت خام توليد مي شود و تصور من اين است که تا پايان امسال به 400 هزار بشکه نفت خام در روز دست يابيم که 90 درصد آن از آزادگان جنوبي تحقق خواهد يافت.»
وي با اشاره به استقرار و راه اندازي واحد فراورش سيار نفت در ميدان آزادگان جنوبي از برنامه افتتاح آن در آينده نزديک خبر داد و درباره ساير ميدان هاي مشترک غرب کارون توضيح داد: «ميدان يادآوران بتازگي افزايش توليد 10 هزار بشکه اي (روزانه) را تجربه کرده و توليد نفت ميدان ياران شمالي نيز با نصب موفقيت آميز پمپ درون چاهي افزايش يافته است. نيروگاه غرب کارون نيز با هدف تامين پايدار برق و در نتيجه افزايش ضريب اطمينان توليد بي وقفه نفت در آستانه بهره برداري رسمي قرار دارد.» دهقان با اشاره به اينکه براي ميدان آزادگان نيز با يک پيمانکار ايراني در حال مذاکره هستيم، گفت: «در صورت مهيا شدن شرايط علاقه مند هستيم از شرکت هاي خارجي هم استفاده کرده و در توسعه آنها را مشارکت دهيم.»
او در اين زمينه يادآور شد: «به عنوان يک قاعده کلي ما بايد هر آنچه مي شود، از توان داخلي استفاده کنيم و در عين حال هر آنقدر مي شود بايد با دنيا تعامل کرد؛ چون در سايه اين تعامل، دانش فني و تکنولوژي جابه جا مي شود. بايد در هر دو بخش مرتب به فکر حداکثرسازي بود.، تعامل با دنيا و تکيه بر توان داخلي. از داخل اين نگاه توسعه حداکثري به دست مي آيد. من با نگاه هايي که به يک طرف لغزيده مي شود، شخصا مشکل دارم.»
رسيدن به ظرفيت 730 ميليون مترمکعبي پارس جنوبي
بخش ديگر گفت وگوي تفصيلي با رضا دهقان، به تشريح آخرين وضعيت پارس جنوبي اختصاص داشت؛ ميدان مشترک با قطر که دهه هاي زيادي است رقابت سختي را ميان دو کشور به راه انداخته است. با اين حال از سال هاي گذشته گوي سبقت را از همسايه ربوده ايم و اين روند همچنان ادامه دارد.
دهقان با اعلام اينکه ظرفيت توليد فعلي از پارس جنوبي اکنون 660 ميليون مترمکعب در روز است که يک رکورد محسوب مي شود، گفت: «از کشور قطر دوباره کمي در ميزان توليد جلوتر هستيم که پارسال با ورود فاز 13، 22، 24 به چرخه توليد حاصل شد.»
وي ادامه داد: «قرار بود عمليات نصب 6 سکوي ديگر انجام شود که سکوي فاز 14 نصب و پنج سکوي ديگر باقي مانده و براساس برنامه قرار است تا پايان سال نصب شود که با انجام آن 70 ميليون مترمکعب ديگر در روز به ظرفيت اضافه مي شود و مجموع ظرفيت توليد ايران از پارس جنوبي به 730 ميليون مترمکعب در روز خواهد رسيد. به اين ترتيب در دريا به غير از فاز 11 تمامي فازها و در خشکي غير از فاز 14 همه فازها تمام شده است. تمام تلاش ما اين است که حداقل 2 تِرين فاز 14 تا پايان سال 99 وارد مدار شود.»
توسعه لايه نفتي پارس جنوبي
وي همچنين درباره آخرين وضعيت توسعه لايه نفتي پارس جنوبي گفت: «پارسال دو تفاهمنامه همزمان با دو شرکت ايراني و خارجي به امضا رسيد که شرکت خارجي دو ماه گذشته نتايج مطالعات را ارائه کرد و پس از بررسي از سوي کميته مشاوران شرکت ملي نفت ايران مورد قبول واقع شد و به نظر شرکت توانمندي است. شرکت ايراني هنوز مطالعات خود را ارائه نکرده است. قصد ما اين است که اگر اين مذاکره به نتيجه برسد، قراردادي براي لايه نفتي امضا و کار اجرايي را آغاز کنيم.»