روایت «مشعل» از دیدار و گفت و گو با کارکنان جایگاه سوخت مرزی ناحیه بازرگان
همراه با
پخشی ها د ر بازرگان؛
مثل شیر ایستاد ه اند جلوی قاچاق سوخت
مشعل مسعود رفیعی طالقانی اینجا گذرگاه مرزی بازرگان است؛ د روازه ای رو به قاره سبز. شمال غربی ترین نقطه از خاک ایران، همانجایی که بعضی ها به «شاخ گربه» وطن تعبیرش می کنند . بازرگان اگرچه بر حسب موقعیت جغرافیایی اش، یک گوشه از خاک ایران است اما بر حسب موقعیت تجاری و بازرگانی، نه یک گوشه، بلکه پیشانی ایران خواند ه می شود ؛ مهمترین و بزرگترین مرز رسمی زمینی کشور و به بیانی بهتر، زند ه ترین مرز خاکی ایران. آن سوی مرز، مرزبانان همه ترک اند و پرچم سرخ رنگی با آن هلال جاماند ه از امپراطوری عثمانی د ر اهتزاز است و مرز را عینیت می بخشد .
یکی از میزبانان ما-همکار شرکت ملی پخش فرآورد ه های نفتی منطقه ارومیه- می گوید : مرز برای خود ش د نیایی د یگر است و جهانی منحصر به خود ! د قت که می کنی، می بینی راست می گوید . اینجا د ر گذرگاه مرزی بازرگان، جایی میان خاک ایران و ترکیه و نخجوان و ارمنستان، حتی احساس آد می هم، یک شکل د یگر است. واژه مرز، د ر د رون خود مفهومی چند گانه و چند پاره را مستتر د ارد و وقتی زیست/جهان آد م، با مفهوم مرز گره خورد گی می یابد ، د رست همان جایی است که می توان گفت: مرز برای خود ش یک جهان متفاوت است. این سویش بود ن با آن سویش ایستاد ن، د و تصویر متمایز از زند گی است. مرز، د قیقا نقطه افتراق ملت هاست؛ آنجا که ملت ها، ملت می شوند ؛ ملت ایران، ملت ترکیه و. . . . هرچند که گاهی هویت سیاسی و جغرافیایی مرزنشینان، د چار د ر هم تنید گی با آن سوی مرزهایشان می شود .
گذرگاه مرزی البته اند کی بالاتر از شهر بازرگان است؛حد ود یک کیلومتر بالاتر. شهر بازرگان از توابع شهرستان ماکوست و د ر ۱۵ کیلومتری شمال آن قرار گرفته. اینجا کوه های سربه آسمان سایید ه آرارات، آرام خفته اند ، اما همچون ماد ری، د ه ها شهر و روستا را د ر بر گرفته اند .
آشناترین تصویر این منطقه، برای هر کس که ازآنجا عبور می کند ، صف طول و د راز تریلی ها و کامیون های باری است؛ صفی که هر قد ر طولانی تر باشد ، نشان از تحرک و پویایی و زند گی اقتصاد کشور د ارد . اینجا د ر پیشانی ایران، تحرک د ر صاد رات، قوت قلبی است برای هر رهگذری که به توسعه ایران و چرخید ن بی د رنگ چرخ اقتصاد این سامان فکر می کند .
اینها مضامین گفت وگوهایی هم هست که میان د و گروه همکارنفتی د ر جریان است. ما د ر خود روهایی که شهر زیبای ارومیه را به سمت بازرگان ترک کرد ه اند ، نشسته ایم و د ر هر خود رو، سه یا چهارنفره مشغول گفت وگو هستیم. گاهی رانند ه ها هم به بحث وارد می شوند و چیزی از تجربه های زیسته خود می گویند .
گفت وگوها و توضیح ها از همان د اخل خود رو آغاز شد ه و چه بسا از همان لحظه ای که مجرد و همکاران د وست د اشتنی اش، به استقبال مد یرکل روابط عمومی وزارت نفت د ر فرود گاه شهر ارومیه آمد ه اند .
صبح زود پس از رسید ن به ارومیه، این شهر زیبا را به مقصد بازرگان ترک کرد ه ایم و حوالی ساعت د وازد ه ظهر به ماکو و کمی بعد به گذرگاه مرزی بازرگان رسید ه ایم. صف تریلی ها د لخوشمان می کند به گشایش های پسابرجامی د ر افزایش روند تولید ملی و صاد رات. محصولات پتروشیمی هم د ر زمره همین صاد راتی است که ایران د ر پسابرجام به آن د ست یافته و افزایش اش د اد ه است.
کسری نوری، مد یرکل روابط عمومی وزارت نفت، به همراه هیئتی کوچک از اصحاب رسانه های اختصاصی و تخصصی وزارت نفت- مشعل و ایران پترولیوم- به د عوت شرکت ملی پخش فرآورد ه های نفتی، عازم ارومیه شد ه و آنجا، احمد مجرد ، مد یر شرکت ملی پخش فرآورد ه های نفتی منطقه ارومیه، د ر راس میزبانان، صمیمانه ترین رسم ایرانی را به بهترین شکل اد ا می کند . فاطمه کاهی، رئیس روابط عمومی و سخنگوی شرکت ملی پخش و چند نفر از بچه های زحمتکش رسانه ای این شرکت هم با ما از تهران به ارومیه آمد ه اند . قرار است با سفر به شهر و گذرگاه مرزی بازرگان، از نزد یک با سیستم های هوشمند پایش و کنترل سوخت مرزی آشنا شویم؛ اینکه این سیستم ها چطور کار می کنند ، ارتباط مستقیمی با خروج یا عد م خروج ثروتی هنگفت از کشور ما د ارد . ناصر مقد سی، رئیس روابط عمومی پخش منطقه ارومیه می گوید : 15 سال است که مد یرکل روابط عمومی وزارت نفت و 12سال است که رئیس روابط عمومی پخش به اینجا نیامد ه اند و از همین رو فرصت حضور مد یران روابط عمومی و اصحاب رسانه های اختصاصی صنعت نفت، برای شرکت پخش منطقه ارومیه، مغتنم است. بی شک آنها می خواهند زحماتی که بچه های د لسوز سوخت مرزی می کشند ، بیشتر و بهتر د ید ه شود ؛ چرا که خیلی از مرد م ایران اصلا نمی د انند پایش و کنترل سوخت مرزی و مبارزه با قاچاق سوخت چه معنایی د ارد .
به بازرگان رسید ه ایم؛ راه طولانی بود ه اما زیبایی مسیر و صحبت های بین راه، خستگی را بی معنا کرد ه است. بازد ید آغاز می شود و احمد مجرد ، به عنوان بالاترین مقام اجرایی شرکت پخش د ر منطقه ارومیه، مسئولیت توضیح و راهنمایی گروه را به عهد ه می گیرد . تریلی ها صف کشید ه اند برای گرفتن سوخت، اما سیستم نرم افزاری موجود د ر پخش ناحیه بازرگان، کار را د ر کمترین زمان ممکن انجام می د هد . رانند ه ها بی هیچ د غد غه ای و د ر کمترین زمان ممکن، سوخت مورد نیازشان را می گیرند . صف طولانی نه برای سوخت، بلکه مربوط به عملکرد گمرک د ر د و سوی مرز است.
اینجا د ر مرز ایران و ترکیه به سبب اختلاف قیمت قابل توجه سوخت د ر د و سوی مرز، مبارزه با قاچاق سوخت، اهمیتی ویژه د ارد ؛ د ر سمت ایران، قیمت سوخت، حد ود 5 برابر و حتی کمی بیشتر، ارزان تر از طرف ترکیه است و از همین رو، سود اگران سوخت، مد ت های طولانی د ست به کار قاچاق از این سو به آن سوی مرز بود ه اند . حالا اما مد تی است که شرکت ملی پخش فرآورد ه های نفتی منطقه ارومیه، با به کارگیری یک اختراع وطنی به نام «سوخت یاب»، قاد ر است کوچک ترین و کمترین حجم سوخت اضافه را د ر تریلی ها و خود روهای عبوری از مرز تشخیص د هد . این اختراع را می شود به غربالی تشبیه کرد که روی نوار مرزی ایران و ترکیه، سوخت مجاز را از سوخت غیرمجاز تفکیک می کند . رحمانپور، رئیس حراست پخش ارومیه که د ر صمیمیت و اخلاق برای خود ش یگانه د وران است، می گوید : با سیستم کنترل و پایش مرزی می توانیم به جرات بگوییم قاچاق را به نزد یک صفر رساند ه ایم چرا که همه چیز د ر سیطره اعد اد و ارقام است و آنچه ما اینجا به عنوان سوخت می آوریم، با آنچه د رآمد ناشی از فروش آن است، به لحاظ عد د به هم می خورد و د ر حساب و کتاب، چیزی کم نمی آوریم.
این د قیقا یعنی بچه های نفت د ر گذرگاه مرزی بازرگان، مثل شیر ایستاد ه اند تا جلوی قاچاق ثروت ملی را بگیرند . حالا آنجا هرچه فروخته می شود ، قانونی است و پولش می رود د ر خزانه د ولت.
گذرگاه مرزی البته شرایط مناسبی به لحاظ شکل و شمایل ند ارد . می گویند طرف ترکیه خیلی تر و تمیز تر است، اما این طرف، عمد ه فضا خاکی است، زباله های زیاد ی انباشته شد ه، برای آن حجم عظیم تریلی و تعد اد زیاد رانند گان، امکانات رفاهی و بهد اشتی و. . . به اند ازه و مناسب تعبیه نشد ه و خلاصه آنکه نمی توان شهر بازرگان و گذرگاه مرزی را که بزرگترین مرز خاکی ما و د روازه خاکی شرق جهان به غرب آن است، د ید و حرص و جوش نخورد !
بچه های پخش البته تلاش کرد ه اند تاسیسات و ساختمان هایی را که به خود شان مربوط می شود ، زیبا و تمیز نگه د ارند . همه شیفت ها د ارند مثل ساعت کارشان را می کنند و حراست حواسش به همه چیز هست. بچه های هنگ مرزی هم با پخشی ها رفاقتی گرم و صمیمی د ارند . با رانند ه ها که حرف می زنم، همه از نحوه فروش سوخت مرزی، اند ازه گیری مکانیزه حجم باک و حجم سوخت و نیز سرعت عمل بچه های شرکت پخش راضی اند ، اما همگی از تاخیر د ر کارهای گمرکی وکمی امکانات د ر مرز و باقی قضایا می نالند .
احمد مجرد ، ارتباطی گرم و صمیمی با کارمند ان و کارکنان زیر مجموعه اش د ارد . وقتی از او د رباره میزان رسید گی به کارکنان شرکت اش می پرسم، با لبخند ی می گوید سعی د ارم تا همه امکانات، برای همه بچه ها عاد لانه باشد ؛ مثلا امکانات ورزشی و سایر چیزها. می گوید حتی نوعی از این عد الت، شکل قانونی ند ارد یعنی مصوب نشد ه اما ما بر اساس امکانات و اختیارات مد یریتی و همینطور ضرورت بهره وری کارکنان تلاش کرد ه ایم، تا حد امکان، شرایطی عاد لانه بین همه نیروها اعم از رسمی، قرارد اد ی، پیمانی و. . . به وجود بیاوریم.
بازد ید مد یرکل از نحوه اند ازه گیری باک و سیستم فروش سوخت مرزی و کارکرد د ستگاه اختراعی سوخت یاب، تمام می شود و به سالنی می رویم برای برگزاری یک نشست کوچک و جمع و جور خبری.
حفاظت از منابع و ثروت ملی
کسری نوری د ر ابتد ای این نشست حرف های اولیه اش د ر حین بازد ید را با این جملات تکمیل می کند که مهند سی مجد د و مستمر فرایند های کنترلی د رپایش و فروش سوخت مرزی باید د ر اولویت اهد اف عملیاتی شرکت ملی پخش فرآورد ه های نفتی قرار گیرد . به گفته او، بهره گیری از توان سیستم های نرم افزاری و الکترونیکی د ر کنترل و نظارت و پایش فروش سوخت مرزی، یکی از اقد ام های مهم و راهبرد ی د ر حفاظت از منابع و ثروت ملی و بسیار مهم و ارزشمند است.
مد یرکل روابط عمومی وزارت نفت از اقد ام های موثر کنترل و پایش سوخت د ر مرزهای منطقه ارومیه اعم از استقرار سیستم نرم افزاری BSS و به کارگیری د ستگاه سوخت یاب به عنوان ابزار کنترلی مضاعف قد رد انی و یاد آوری می کند که ابزارهای کنترلی به کار گرفته شد ه د ر مرزهای منطقه بخصوص مرز بازرگان که به صورت پایلوت د ر منطقه اجرایی شد ه، می تواند پس از تکمیل و رفع نواقص احتمالی د ر سایر مرزهای کشور به کار گرفته و منطقه ارومیه به عنوان الگو به سایر مناطق مرزی معرفی شود . نوری معتقد است که بازرگان به عنوان بزرگترین مرز زمینی کشور، از اهمیت بسزایی برخورد ار بود ه و می تواند به عنوان یک قطب اقتصاد ی کشور عمل کند ، ضمن آنکه نقش شرکت ملی پخش فرآورد ه های نفتی د ر کنترل فروش سوخت مرزی را بسیار مهم توصیف می کند . نوری همچنین می گوید : صیانت از فرآورد ه های نفتی به عنوان ثروت ملی، وظیفه اصلی شرکت ملی پخش فرآورد ه های نفتی بود ه و د ر این مسیر باید از راهکارهای نوین متکی بر د انش روز و آخرین پیشرفت های فناوری روز د نیا برای مبارزه با قاچاق سوخت استفاد ه کرد .
تقد یر از کارکنان زحمتکش، مبتکر و خلاق
د ر اد امه، احمد مجرد که چند ی است با حکم استاند ار آذربایجان غربی، رئیس کارگروه پیشگیری و مقابله با قاچاق و عرضه خارج از شبکه فرآورد ه های نفتی استان هم شد ه است، با اشاره به متوسط مصرف روزانه یک میلیون و 600 هزار لیتر بنزین، 850 هزار لیتر نفت سفید ، د و میلیون لیتر نفت گاز و 800 هزار متر مکعب سی ان جی، از افزایش 16 د رصد ی نفتگاز توزیع شد ه د ر نیمه نخست سال 96، د ر مقایسه با مد ت مشابه سال قبل د ر منطقه ارومیه خبر می د هد . او ضمن اشاره به آخرین وضعیت پایش و کنترل سوخت د ر مرزهای منطقه می گوید : د ر نیمه نخست سال بالغ بر 550 میلیارد ریال از محل کنترل و پایش سوخت، به خزانه د ولت واریز شد ه است که افزون بر 75 د رصد این مقد ار مربوط به مرز بازرگان و 25 د رصد آن مربوط به سه مرز سرو، رازی و پلد شت است. این مد یر توانمند و مسلط ضمن تقد یر از منابع انسانی خلاق و مبتکر د ر این منطقه، به سامانه های مختلفی اعم از تجارت آسان و BSS (سامانه کنترل و فروش مرزی) اشاره می کند که به گفته او، آغاز و طراحی این سامانه ها از سوی مهند سان نخبه این شرکت صورت گرفته و د ر حال حاضر به کل کشور تعمیم د اد ه شد ه است.
مجرد همچنین از استقرار د ستگاه الکترونیکی سوخت یاب د ر مرز بازرگان می گوید که ابتد ا به د لیل حجم کم عملیات مرز سرو د ستگاه سوخت یاب را د ر آنجا مستقر کرد یم و د ر حال حاضر بیش از 6 ماه است د ر ناحیه مرزی بازرگان به کارگرفته شد ه و به طور متوسط از زمان به کارگیری تا کنون به ازای کنترل هر خود رو بالغ بر 6 د رصد میزان کشفیات د ر مرزهای منطقه افزایش یافته است. او امید وار است که با حمایت ستاد شرکت ملی پخش، د ستگاه الکترونیکی سوخت یاب به زود ی د ر کل مرزهای کشور به کارگرفته شود . مجرد با اشاره به متوسط مصرف روزانه بنزین، نفت سفید ، نفتگاز و سی ان جی، از افزایش 16 د رصد ی نفتگاز توزیع شد ه د ر نیمه نخست سال 96 د ر مقایسه با مد ت مشابه سال قبل د ر منطقه ارومیه خبر می د هد و می گوید : علت افزایش میزان توزیع نفتگاز د ر سطح منطقه، ذخیره سازی مطلوب نیروگاه های ارومیه و خوی بود ه است. به گفته او، متوسط مصرف سالیانه نیروگاه های ارومیه و خوی 350 میلیون لیتر د ر سال است که مخازن ذخیره سازی این د و نیروگاه 180 میلیون لیتر هستند و تاکنون افزون بر 170 میلیون لیتر ذخیره سازی صورت گرفته است. مد یر پخش منطقه ارومیه همچنین می گوید : 114 باب جایگاه عرضه فرآورد ه های نفتی مایع و 71 باب جایگاه سی ان جی د ر سطح مرکز و شهرهای شمال استان مشغول خد مت رسانی به مرد م هستند که افزون بر 80 د رصد جایگاه ها به د لیل خد مات متمایز د رجه «ممتاز» و «یک» هستند . شرکت پخش ارومیه، پروژه برند ینگ جایگاه های سوخت را هم حسابی د ر د ستور کار د ارد . این را هم از قلم نیند ازیم، که استان آذربایجان غربی، بزرگترین مصرف کنند ه نفت سفید کشور است و د رحال حاضر افزون بر 417 باب فروشند گی شهری و روستایی وظیفه توزیع نفت سفید به مشترکان را به عهد ه د ارند . مجرد با اشاره به این نکته اد امه می د هد افزون بر 50 د رصد روستاهای استان آذربایجان غربی فاقد انشعاب گاز طبیعی بود ه و د ر مجموع 20 د رصد مشترکان کل استان، نفت سفید مصرف می کنند ، هرچند که حالا د یگر همه می د انند وزارت نفت از ابتد ای کار د ولت تد بیر و امید د ر شیب تند گازرسانی قرار گرفته و د ر سطح منطقه ارومیه نیز آرام آرام گازرسانی روستایی د ر حال اتمام است. مد یر شرکت ملی پخش فرآورد ه های نفتی منطقه ارومیه د ر پایان نشست خبری صمیمانه از مد یر کل روابط عمومی وزارت نفت، رئیس روابط عمومی شرکت ملی پخش فرآورد ه های نفتی و اصحاب رسانه های اختصاصی وزارت نفت تقد یر می کند .
***
نشست که تمام می شود ، بچه های سوخت مرزی منتظرند تا با میهمانانشان عکس یاد گاری بگیرند . چهره هاشان مملو از صمیمت و رفاقت و عزم است. نگاهشان که می کنم، می د انم هر یک د ر د لشان هزار جور حرف و سخن هست؛ احتمالا آنها هم مثل همه آد م های د یگر، مشکلاتی د ارند و کاستی هایی را حس می کنند اما آمارها و واقعیات حرفه ای می گویند ، آنها چیزی را د ر کارشان کم نمی گذارند و با جد یت د ر حفظ ثروت ملی ما د ر نقطه صفر مرزی می کوشند . عکس یاد گاری گرفته می شود و بچه های پخش ناحیه بازرگان د ر کنار احمد مجرد ، بار د یگر از میهمانان خود بابت حضور د ر منطقه مرزی و بازد ید انجام شد ه، قد رد انی می کنند .
فرد ای آن روز باید به تبریز برمی گشتیم، چون پروازی از ارومیه گیرمان نیامد ؛ از روی د ریاچه ارومیه رد می شویم. همه مان خیره ماند ه ایم به د ریاچه ای که د یگر نیست! از رانند ه ای که مامور رساند ن ما به تبریز است، می پرسم، اینجا را که می بینی چه حسی د اری، یا با خود ت چه می گویی؟ می گوید : یاد ش بخیر، با بچه ها می آمد یم د ریا!