روايت «مشعل» از حرکت نفت خام و فرآورده هاي نفتي در گفت و گو با مدير شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب
همدلی از روی زمین تا زیرِ زمین
سعيد محمد بيگي- انتقال نفت و فرآورده هاي نفتي يکي از راهبردي ترين وظايف و مسؤوليت هاي وزارت نفت است که به وسيله شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران به عنوان يکي از زيرمجموعه هاي شرکت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي ايران انجام مي شود. اين شرکت با بهره گيري بيش از14 هزار کيلومتر خط انتقال و تاسيسات جانبي همچون تلمبه خانه هاي ايجاد شده در مسير، نفت خام و فرآورده هاي نفتي را از مبدا دريافت و به مبادي مصرف(نيروگاه ها، پالايشگاه ها و...) ارسال مي کند. شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران که عنوان «مادرتخصصي» به آن اطلاق مي شود، متشکل از 12شرکت فرعي از جمله شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب است که تامين سوخت را در گستره اي از غرب کشور به عهده دارد. سفر به استان هاي زنجان و آذربايجان شرقي، همچنين گفت وگو با مصطفي سلطاني، مدير شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت شمال غرب فرصتي شد تا به شماري از بي شمار تلاش گمناماني که در اين عرصه و اين بخش از کشور مي کوشند تا انتقال نفت خام و فرآورده هاي نفتي در مارپيچ خطوط لوله، بي هيچ دغدغه و توقفي انجام شود، پرداخته شود. گزارش پيش رو، چکيده و ماحصل سفر به اين منطقه ازکشور است.
کار در مناطق عملياتي، زمان و مکان نمي شناسد؛ اين ضرورت ها هستند که بيشتر مواقع تعيين مي کنند چه زماني و کجا باشي. اين خاصيت کار در مناطق عملياتي است.
قرار بود در بدو ورود به زنجان با مصطفي سلطاني گفت وگو شود، اما اين مهم به دليل ضرورت حضور وي در تبريز تا ساعت 21 محقق نشد. تاخير ناخواسته است، اما وي به رسم ادب عذرخواهي مي کند و گفت وگو با گذري به پيشينه کاري اش آغاز مي شود. او که دانش آموخته کارشناسي برق از دانشگاه اميرکبير و کارشناس ارشد کنترل واحد جنوب دانشگاه آزاد تهران است، مي گويد: از 23سال پيش فعاليت خود را در صنعت نفت آغاز کرده و بيشتر اين سال ها در خطوط لوله و مخابرات نفت بوده است.
2000 کيلومتر گستره عملياتي
مصطفي سلطاني درباره کليت کار شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب نيز مي گويد: ماموريت شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران در سراسر کشور، انتقال بدون وقفه نفت خام و فرآورده هاي نفتي است و منطقه شمال غرب نيز به عنوان يکي از مناطق دوازده گانه زيرمجموعه اين شرکت، تلاش مي کند اين مسئوليت را در گستره تعريف شده براي آن، به نحو مطلوب انجام دهد. وي ادامه مي دهد: ابتداي حوزه عمليات شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب از ماهدشت در استان البرز شروع مي شود و با پيمودن مسيري نزديک به 2 هزار کيلومتر خط انتقال در اندازه هاي مختلف( 14 و 16 اينچ) به تاسيسات انتهايي تبريز مي رسد. مدير شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب با اين توضيح که نقطه آغازين خطوط لوله اي که اين مسير 2 هزار کيلومتري را طي مي کنند، از تاسيسات ري شروع و در کيلومتر 76(استان البرز) تحويل اين منطقه مي شود، گريزي به گذشته مي زند و مي افزايد: احداث خط 14 اينچ ري- تبريز1349 به سال 1349و بهره برداري از آن به سال 1353برمي گردد. آغاز فعاليت منطقه شمال غرب نيز از همين زمان بوده است، اما با توسعه فعاليت هاي چند دهه گذشته، خطوط لوله انتقال نفت خام و فرآوردهاي نفتي اين منطقه نيز توسعه يافته؛ به طوري که هم اکنون در ميان مناطق دوازده گانه شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران، پس از منطقه تهران، طولاني ترين مسير عملياتي انتقال نفت و فرآورده هاي نفتي به منطقه شمال غرب اختصاص دارد. سلطاني در ادامه از شروع فعاليت خط لوله 16اينچ به موازات خط لوله 14اينچ ري– تبريز در دهه 60 مي گويد و تصريح مي کند: روي اين خط لوله مراکز انتقال نفت(تلمبه خانه)هاي بين راهي اشتهارد، ابهر، ايده لو، قره چمن و تاسيسات انتهايي تبريز واقع شده اند. اين خط انتقال با توان عملياتي بالا، روزانه مقادير قابل توجه نفت خام را به پالايشگاه نفت تبريز انتقال مي دهد. وي با بيان اينکه پيش از بهره برداري خط لوله 16اينچ، تامين خوراک پالايشگاه تبريز به وسيله خط لوله 14اينچ انجام مي شد، مي افزايد: اين خط لوله هم اکنون انتقال فرآورده هاي نفتي را انجام مي دهد.
الکتروموتور به جاي توربين
مصطفي سلطاني به يک تفاوت در خطوط لوله 14و 16اينچ اشاره و تصريح مي کند: براي انتقال نفت خام به پالايشگاه تبريز در تلمبه خانه هاي مسير خط لوله 16اينچ از الکتروموتور(نيروي برق) بهره گرفته شده؛ در حالي که تلمبه خانه هاي مسير خط لوله 14 اينچ توربيني است. نکته مهم در اين تفاوت اين است که ساخت و پشتيباني الکتروموتورها از داخل کشور انجام مي شود و مشکلي در تامين آن نداريم؛ در حالي که توربين هاي واقع در مسير خط لوله 14اينچ خارجي است و شرکت هاي سازنده با توجه به شرايط کنوني، تعهدي براي خود قائل نيستند. اگرچه در تعميرات آنها نيز مشکلي وجود ندارد و با اتکا به نيروهاي متخصص و باتجربه خود، بر اين مهم نيز فائق آمده ايم.
ظرفيت هاي انتقال و پوشش دهي
مدير شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب، نکات فني بسياري را درباره ظرفيت هاي انتقال نفت خام و فرآورده هاي نفتي در حوزه عملياتي که او مسئوليت اداره اش را دارد، مي گويد:هم اکنون انتقال نفت خام و فرآورده هاي نفتي در حوزه عملياتي شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب با استفاده از پنج رشته خط لوله و هشت مرکز انتقال نفت که در برخي از آنها تاسيسات انتهايي دريافت فرآورده احداث شده است، انجام مي شود.
وي ادامه مي دهد: 14 اينچ ري - تبريز، 16 اينچ ري تبريز، 10اينچ تبريز– مياندوآب، 14 اينچ تبريز- مياندوآب و 12 اينچ تبريز- سراب– اردبيل، مجموعه خطوطي هستند که نفت خام و فرآورده هاي نفتي را به مبادي مصرف انتقال مي دهند.