برنامه ریزی حداکثری صنعت نفت در تامین سوخت نیروگاه ها
تلاش های گازی برای گذر از بی برقی
فاطمه دهقان: در سال های نه چندان دور، قطع چندباره برق در روزهای به شدت گرم تابستان، نه تنها روزهای تعطیل فرزندان در خانه را به کام والدین تلخ کرده بود، بلکه جسم و روح تولیدکنندگان را می خراشید و سرمایه اجتماعی و کسب وکار را تهدید می کرد؛ چالشی که تنها به همت صنعت برق قابل حل نبود و نیازمند حمایت و همکاری دیگر نهادها و سازمان ها بود. بر همین اساس صنعت نفت به عنوان بزرگ ترین حامی بخصوص در سال های اخیر پا به عرصه تأمین حداکثری سوخت نیروگاه ها گذاشت تا دیگر شاهد روزهای و شب های بدون برق نباشیم.
در تشریح این موضوع نخست باید اشاره کرد که نیروگاه های حرارتی، تولیدکننده بخش عمده ای از نیاز مصرف برق در کشور هستند، اما یکی از مسائل مهم در بهره برداری از این نیروگاه ها، تأمین سوخت آنهاست که این نیروگاه ها از گاز به عنوان سوخت نخست و از فراورده های نفتی به عنوان سوخت جایگزین استفاده می کنند.
سهم گاز در سبد سوخت نیروگاه ها
با این اوصاف بود که شرکت ملی گاز ایران، بیش از همیشه برای مقابله با بی برقی، کمر همت بست و ۱۰۷ نیروگاه بزرگ مقیاس کشور و ۴۰۰ نیروگاه کوچک مقیاس و مولد برق را زیر پوشش قرار داد.
به گفته سعید عقلی، مدیر مرکز راهبری شبکه گاز کشور (مرکز دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران)، امسال تابستان نسبت به زمان مشابه سال ۱۴۰۲، تحویل سوخت به نیروگاه های کشور افزایش یافت و به حدود هفت میلیون و ۵۰۰ هزار مترمکعب/ لیتر سوخت معادل روزانه ۳۳۳ میلیون مترمکعب لیتر بیشتر به نیروگاه ها و مولدهای برق کشور رسید که ۹۱درصد این حجم، گاز طبیعی است. وی یادآور شد که در بخش مولدهای برق کشور، تأمین سوخت بیش از ۴۰۰ مولد برق از طریق گاز است که بسیاری از این مولدها در بخش های صنعتی مشغول به کار هستند، ضمن این که این تأمین سوخت به ویژه در بخش گاز در سال جاری، هم زمان با افزایش مصرف در بخش صنایع غیرعمده به میزان روزانه حدود ۱۰ میلیون مترمکعب بیش از سال گذشته بوده است.
مدیر شبکه راهبری گاز کشور با تأکید بر اینکه حدود ۲۰ میلیون مترمکعب گاز بیشتر نسبت به دوره مشابه در سال قبل نیز روزانه به بخش صنایع عمده کشور مانند پتروشیمی ها، صنایع فولادی، سیمان و صنایع پالایشگاهی کشور اختصاص یافته است، افزوده که چیزی حدود ۵۰ درصد آن دوباره در چرخه بازیافت، برای نیاز برق همین مجموعه ها استفاده می شود.
به گفته عقلی، بخشی از این مجموعه ها مثل نیروگاه های بعثت، ایران LNG و نیروگاه های غرب کارون که گاز آنها را نیز ما تأمین می کنیم، هم زمان برق مازاد خود را به شبکه سراسری ارسال می کنند تا بتوانند در این شرایط، برق تمام کشور را تأمین و موقعیت پایداری به آن ببخشند؛ بنابراین بخش عمده ای از شرایط پایدار کنونی برق، مرهون فداکاری مجموعه های وزارت نفت، بخصوص شرکت ملی گاز ایران در مجموعه تولید گاز است که در کنار تلاشگران وزارت نیرو انجام وظیفه می کنند.
وی تصریح کرده است که با این مقدار سوخت معادل تأمین شده و با داشتن برنامه مناسب و تأمین سرمایه کافی با هدف بهبود کارآیی در کل چرخه تولید، انتقال و توزیع برق بدون ایجاد نیروگاه های جدید، امکان دسترسی به تولید دو برابر برق در اوج مصرف بار، دور از دسترس نیست؛ اقدامی که می تواند کل ناترازی برق را حل کند.
نکته ای که مرتضی عابدینی، مدیر تأمین و توزیع شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران هم به آن اشاره و با تأکید بر نقش محوری این شرکت و وزارت نفت برای تأمین سوخت نیروگاهی در تابستان گرم و پرمصرف امسال گفته که تحویل سوخت نیروگاهی از ابتدای امسال تاکنون بیش از ۳۰درصد افزایش یافته است. وی با اشاره به برگزاری نشست های متعدد هماهنگی و برنامه ریزی برای تأمین سوخت نیروگاهی با شرکت ملی گاز ایران و وزارت نیرو افزوده که با توجه به شرایط کنونی و افزایش مصرف برق، با تعامل مثبت با همکاران شرکت ملی گاز ایران، تلاش مجموعه وزارت نفت این است که حداکثر مصرف سوخت نیروگاهی از گاز طبیعی تأمین شود تا بتوانیم حجم ذخیره سازی سوخت مایع را در نیروگاه ها افزایش دهیم.
برق در جهان از چه منبعی تغذیه می کند؟
مهم ترین منابع تأمین برق در جهان زغال سنگ، نفت، گاز و منابع تجدیدپذیر هستند که زغال سنگ هنوز هم به عنوان مهم ترین منبع تولید برق در جهان مطرح است. انرژی های تجدیدپذیر، از جمله انرژی خورشیدی، بادی، نیروگاه های آبی، سوخت های زیستی و...، در مرکز انتقال به سیستم های انرژی کم کربن و پایدارتر قرار دارند.
بررسی آماری انرژی جهانی نشان می دهد که زغال سنگ در میان سایر منابع هنوز هم در صنعت برق پیشتاز است و پس از آن گاز با 22.7درصد و برق آبی با 14.9درصد، انرژی های تجدیدپذیر مانند بادی، خورشیدی و زمین گرمایی با 14.4درصد قرار دارند.
در حال حاضر تولید برق با سوخت زغال سنگ رکورد جدید جهانی ۱۰۴۴۰ تراوات ساعت را به ثبت رسانده است که حدود ۳۶درصد از تولید برق جهان را تشکیل می دهد، ضمن اینکه چین بزرگ ترین مصرف کننده زغال سنگ در جهان است که 53.3درصد از تقاضای جهانی زغال سنگ را به خود اختصاص داده است و پس از آن هند با 13.6درصد و ایالات متحده با 8.9درصد قرار دارند.
در سال های آینده، این مسیر ممکن است چرخش نزولی را برای زغال سنگ از سر بگیرد، زیرا بنا بر گزارش آژانس بین المللی انرژی پیشتر سرمایه گذاری در انرژی زغال سنگ کاهش یافته است، زیرا در مسیر تحقق اهداف توافق پاریس مبنی بر حفظ ۱.۵درجه ای گرمایش جهانی، حرکت به سمت انرژی های تجدیدپذیر آغاز شده است و انتظار می رود تولید برق با سوخت زغال سنگ را تا سال ۲۰۳۰ هر سال ۱۳درصد کاهش دهد.