نگاهی گذرا به بخشی از عملکرد جواد اوجی در وزارت نفت
1050 روز نفت
مشعل جواد اوجی به عنوان یازدهمین وزیر نفت کشور در دوره بیش از هزار روز و البته کمتر از عمر یک دولت، وزارت یکی از مهم ترین دستگاه های دولتی کشور را عهده دار بوده است.
وزیر نفت روز یکشنبه (24 تیر) با حضور در دفتر رئیس جمهوری منتخب گزارشی از عملکردها، اقدام ها و دستاوردهای این وزارتخانه در دوره حدود سه ساله دولت شهید رئیسی را ارائه کرد تا براساس آن دستور کار و اولویت های وزیر نفت جدید برای چهار سال آینده مشخص شود.
از 20 مردادماه 1400 که نام جواد اوجی در فهرست وزرای دولت سیزدهم که از سوی ابراهیم رئیسی برای گرفتن رای اعتماد به مجلس به عنوان وزیر نفت معرفی شد، کمتر از چهار سال می گذرد. صنعت نفت ایران با رأی اعتماد نمایندگان مجلس شورای اسلامی شاهد حضور و فعالیت جواد اوجی به عنوان وزیری جدید در قامت وزیر نفت دولت سیزدهم بود؛ چهره ای که برای این صنعت غریبه نبوده و باید گفت از همان ابتدا با اقبال نفتی ها و غیرنفتی ها همراه بود تا او در تاریخ 3 شهریورماه 1400 با کسب ۱۹۸ رأی موافق حائز رای اعتماد نمایندگان مجلس برای تصدی وزارت نفت شود و ردای یازدهمین وزیر نفت ایران را بر تن کند.
اوجی (زاده ۲ مرداد ۱۳۴۵ در شیراز) دانش آموخته کارشناسی رشته مهندسی نفت از دانشگاه صنعت نفت است که فعالیت خود را در این صنعت از سال ۱۳۶۹ آغاز کرد و در سابقه کاری او معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، عضو هیئت امنای دانشگاه صنعت نفت و مدیرعامل و نایب رئیس هیئت مدیره شرکت بهره برداری نفت و گاز زاگرس جنوبی و... به چشم می خورد.
از برنامه تا عملکرد
از همان ابتدا با مروری گذرا به برنامه های وزیر نفت دولت سیزدهم، اولویت های کاری او مشخص بود. برنامه او در پنج فصل شامل فصل نخست «مقدمه»، فصل دوم «برخی از اسناد بالادستی مرتبط با صنعت نفت حاکم بر برنامه پیشنهادی»، فصل سوم «چالش های اساسی پیش روی صنعت نفت»، فصل چهارم «اقدامات اساسی و فوریت دار در صنعت نفت» و فصل پنجم «اقدامات راهبردی و عملیاتی وزارت نفت با لحاظ نمودن اولویت ها» تنظیم شد. وزیر نفت در مقدمه برنامه خود اعلام کرد که با وجود گذشت بیش از70 سال از زمان ملی شدن صنعت نفت، به دلایل مختلف داخلی و خارجی، انتظارات موردنظر از این صنعت به طور کامل محقق نشده است و از «ملی کردن صنعت نفت» تا استقرار «صنعت ملی نفت» مسیری طولانی و پرهزینه پیش رو قرار دارد که برای طی این مسیر ضمن آسیب شناسی، می باید کل ظرفیت های کشور را بسیج کرد. عوامل تأثیرگذار بر صنعت نفت را که ارتباطی تنگاتنگ با یکدیگر دارند، می توان شامل عوامل«اجرایی و تشکیلاتی، اقتصادی، حقوقی و قانونی، سیاسی، داخلی و بین المللی، فنی و زیست محیطی» طبقه بندی کرد. همین مقدمه آیینه تمام نمایی از اولویت های در دستور کار او بود. او از ارکان اصلی تحقق اهداف وزارت نفت را تمرکز بر اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی، توجه ویژه به مبارزه با فساد، اصلاح رویه ها و ساختارها در همسویی با سیاست های کلی اصل44 با تأکید بر اصول رقابت، کوچک سازی و کاهش تصدی گری دولت ذکر و اعلام کرد این موارد می تواند نقش مهمی در بهبود فضای کسب وکار برای کارآفرینان واقعی اقتصادی و جذب سرمایه گذاران داشته باشد.
رویکردهای شاخص
از محوری ترین مواردی که جواد اوجی در برنامه و همچنین سخنان خود در صحن مجلس شورای اسلامی بر آن تاکید داشت، مقابله با تحریم ها بود که اعلام کرد: صنعت نفت در شرایط تحریم در خط مقدم جبهه اقتصادی کشور است و همه تلاش خود را برای مقابله با تحریم و فروش حداکثری نفت خام و میعانات به کار خواهم بست. افزون بر آن حفظ و نگهداشت تولید، ساماندهی سرمایه انسانی، فروش نفت و میعانات گازی، جلوگیری از خام فروشی و ورود به زنجیره صنایع تکمیلی و در راس تمامی آنها دیپلماسی انرژی از اولویت های اصلی صنعت نفت بود که مورد تاکید اوجی قرار گرفت. مجموعه عواملی که با برشمردن آنها خواستار عزم جدی و حضور مقتدرانه برای عبور از بحران ها و چالش های پیش روی صنعت نفت و گاز کشور شد که نگاهی دقیق تر به این موارد خواهیم داشت.
بهبود فروش نفت و صادرات
جواد اوجی که در برنامه خود به مجلس شورای اسلامی در فهرست چالش های اساسی پیش روی صنعت نفت به موضوع فروش نفت خام و میعانات گازی و محدودیت های حاصل از تحریم اشاره کرده بود، این موضوع را در دستور کار قرار داد. براساس آمار و ارقامی که وزیر نفت دولت سیزدهم در اوایل این دولت بیان کرد، تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران سبب شد از آوریل ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱، ایران از تولید یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون بشکه نفت خود (براساس آمار منابع ثانویه) محروم شود که منجر به وارد آمدن بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار خسارت شد. براساس تازه ترین گفته ها، اوجی تولید نفت تا امروز را رقم روزانه سه میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه اعلام کرده و گفته است: این رقم در آستانه دولت چهاردهم، کاری بسیار بزرگ است که البته این ریل گذاری ادامه خواهد یافت. براساس توضیحات اوجی، رشد اقتصادی گروه نفت و گاز در سال ۱۴۰۱ عدد ۱۰درصد و در سال، ۱۴۰۲عدد ۲۰ درصد بوده است. اوجی همچنین در نشست هیئت دولت در گزارشی از برنامه های توسعه ای اجراشده در وزارت نفت، از تثبیت تولید نفت روی عدد سه میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه تا پایان سال ۱۴۰۲ خبر داد و گفت: با قراردادهایی که با پیمانکاران خوش سابقه امضا شده است، تولید نفت در سال ۱۴۰۳ به چهار میلیون بشکه در روز خواهد رسید که این افزایش ۴۰۰ هزار بشکه ای، درآمد سالانه فروش نفت کشور را ۱۰ میلیارد دلار افزایش خواهد داد. در دولت سیزدهم در بخش صادرات میعانات گازی هم تحولات خوبی رقم خورد و در شرایطی که در گذشته ۸۷ میلیون بشکه میعانات روی دریا ذخیره شده بود، این رقم به صفر رسید و اکنون میعانات گازی روی آب نداریم. طبق اعلام وزیر نفت، ۴۸۰ میلیون دلار هزینه اجاره ۸۷ میلیون بشکه میعانات گازی شناور روی آب می شد که این هزینه در دولت سیزدهم برطرف شده است و کشتی ها آزاد و به ناوگان حمل نفت اضافه شده اند. افزون براین، با قراردادهایی که از سوی وزارت نفت امضا شده، تراز آن به سمت منفی شدن پیش می رود و درخواست برای میعانات گازی بیش از تولید آن است. تازه ترین گزارش بررسی آماری انرژی جهان حکایت از آن دارد که ایران با ثبت رشد ۱۹درصدی تولید نفت خام و میعانات گازی در سال گذشته میلادی، دومین کشور جهان از این نظر همچنین رکورددار رشد تولید نفت در میان تولیدکنندگان بزرگ نفت در سال میلادی گذشته بوده است. در واقع بیشتر تولیدکنندگان نفت در این سال نه تنها رشد تولید نداشته اند، بلکه با کاهش تولید روبه رو شده اند. برای نمونه، تولید نفت خام و میعانات گازی عربستان در سال ۲۰۲۳ کاهش ۸.۶درصدی داشته است. تولید نفت خام عراق در این سال ۳.۹درصد، کویت ۴.۳درصد، عمان ۱.۵درصد، امارات ۳.۴درصد، الجزایر ۳.۴درصد و روسیه ۱.۱ درصد کاهش یافته است.