نمود ار رشد و پیشرفت
پس از آن بود که آماری د قیق تر از میزان رشد صاد رات نفت خام رسانه ای شد و د ر واقع با تکیه بر د یپلماسی نفتی د ر مقطع حد ود 6 ماهه افزایش صاد رات نفت و رشد ۴۰ د رصد ی صاد رات نفت ایران رقم خورد ؛ اقد امی مهم که برگ برند ه ای برای کشور د ر د وره اعمال شد ید ترین تحریم ها محسوب می شد . به این ترتیب فروش نفت ایران از نظر حجمی و وزنی نسبت به گذشته، افزایشی خیره کنند ه د اشت. به همین د لیل و به تبع آن، منابع د رآمد ی و وصول مطالبات از نظر حجمی و صاد رات و وصول د رآمد ها نسبت به قبل افزایشی چشمگیر یافت.
اوجی د ر آن مقطع اعلام کرد که بخش عمد ه د رآمد حاصل از فروش نفت، وصول مطالبات بود ه که نقد ی و به صورت ارز، د ریافت شد ه و بخش جزئی آن هم به تهاتر با کالا اختصاص د اد ه شد ه است.
خسارت عد م صاد رات چقد راست؟
آنچه می تواند ترسیم کنند ه موج عصبانیت د ر مجلس سنای آمریکا مرتبط با رشد صاد رات نفت خام ایران و به عبارتی ناکام ماند ن تحریم های بی شمار و یک جانبه آمریکا باشد را می توان د ر این آمار و ارقام ارائه شد ه از سوی جواد اوجی، وزیر نفت د ولت سیزد هم متوجه شد که «تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران سبب شد از آوریل ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱، ایران از تولید یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون بشکه نفت خود (براساس آمار منابع ثانویه) محروم شود که منجر به وارد آمد ن بیش از ۱۰۰ میلیارد د لار خسارت د ر زمانی شد که نیازمند تأمین ضروریات کشور از جمله برای مقابله با شیوع ویروس کرونا بود .»
به این ترتیب، پس از آنکه با تد بیر وزارت نفت د ولت سیزد هم، ورق به نفع رشد صاد رات نفت خام برگشت، شاهد افزایش چشمگیر میزان صاد رات نفت خام و وصول د رآمد های نفتی کشور از ابتد ای استقرار د ولت سیزد هم با اتخاذ راهکارهای موثر و د یپلماسی فعال د ر مسیر خنثی سازی تحریم ها د ر فواصل مختلف بود یم؛ مسیر مهمی که منجر به تحقق 114 د رصد ي سهم د ولت از د رآمد هاي ارزي حاصل از صاد رات نفت خام، ميعانات گازي و خالص صاد رات گاز طبيعي د ر 9 ماه نخست سال1400 (ناشي از افزايش فروش نفت) و همچنین تحقق بیش از 150 د رصد ي تعهد ات ارزي وزارت نفت (مطابق مصوبات شوراي عالي هماهنگي اقتصاد ي) د ر 10 ماه نخست سال 1400 شد . د ر سایه همین فعالیت ها شاهد واريز 112 د رصد منابع تبصره 14 قانون بود جه سال 1400 (منابع حاصل از فروش فراورد ه های نفتی د ر د اخل و صاد رات) به حساب صند وق هد فمند سازي يارانه ها (میزان تعهد وزارت نفت 313 هزار میلیارد تومان و میزان تحویلی معاد ل 350 هزار میلیارد تومان) د ر سال 1400 بود یم.
رکورد زنی ها
همسو با رشد تولید و صاد رات نفت خام، د رآمد های وزارت نفت د ر سه ماه پاییز 1401 با جهش خیره کنند ه افزایش وصول د رآمد ها نسبت به مد ت مشابه سال گذشته، روبه رو و رکورد صاد رات نفت خام و میعانات گازی کشور از سال ۱۳۹۷ تاکنون شکسته شد . با رویکرد متفاوت د ولت سیزد هم مطابق شاخص های اقتصاد ی کشور، رشد اقتصاد ی با نفت 4.8 د رصد و بد ون نفت 4.5 د رصد بود ه که نشان از افزایش تولید و صاد رات نفت د ر سال ۱۴۰۱ د اشت.
افزایش چشمگیر صاد رات نفت خام و وصول د رآمد های نفتی کشور از ابتد ای استقرار د ولت سیزد هم با اتخاذ راهکارهای موثر و د یپلماسی فعال د رمسیر خنثی سازی تحریم ها را می توان بخشی از عملکرد موفقیت آمیز وزارت نفت د ولت سیزد هم د انست؛ به گونه ای که امروز تولید نفت وارد کانال های امید وارکنند ه ای شد ه است. مستند آن افزایش 60 د رصد ی تولید نفت خام و د ستیابی به تولید روزانه بیش از 760 هزار بشکه میعانات گازی، جهش صاد رات نفت خام و میعانات گازی و د ستیابی به رکورد بالاترین صاد رات از سال 1397 و همچنین افزایش 22 د رصد ی حجم صاد رات گاز طبیعی کشور است.
رکورد های ثبت شد ه با عملکرد بهبود تولید ، صاد رات و د یگر شاخص های صنعت نفت د ر رشد نرخ بهره وری کل اقتصاد هم موثر بود ه است، به گونه ای که بخش نفت و گاز د ر مقایسه با سایر بخش های اقتصاد بالاترین رشد بهره وری را به خود اختصاص د اد ه و به شکل معناد اری با سایر بخش ها فاصله د ارد . مقایسه مختصر آمار و ارقام نشان می د هد د ر حالی نرخ بهره وری کل اقتصاد د ر برنامه ششم از ۰.۸ د رصد به ۳.۷ د رصد رسید ه است که د ر این میان رشد بخش نفت از منفی ۳.۷ د رصد به ۱۲.۶ د رصد رسید ه که نشان د هند ه رشد ۱۶.۳ د رصد ی صنعت نفت و گاز د ر د ولت سیزد هم است و د ر ارزیابی د یگر حاکی از تأثیر 29 د رصد ی افزایش تولید و صاد رات نفت د ر رشد اقتصاد ی و ثبت رقم 25.6 د رصد ی رشد اقتصاد ی گروه نفت و گاز د ر سه ماه د وم 1402 است.
مطابق آمارهای صند وق بین المللی پول، ایران د ر سال ۲۰۲۳ روزانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه صاد ر کرد ه که نسبت به سال پیش از آن ۵۰۰ هزار بشکه افزایش د اشته است.
این صند وق با اشاره به این موضوع، رشد بخش نفتی اقتصاد ایران د ر د وره فعالیت د ولت سیزد هم را که د و رقمی بود ه، مورد اشاره قرار د اد ه و گزارش د اد : این بخش د ر سال ۲۰۲۱ رشد ۱۰.۱د رصد ی، د ر سال ۲۰۲۲ رشد ۱۰د رصد ی و د ر سال ۲۰۲۳ رشد ۱۵د رصد ی را تجربه کرد ه است.
براساس این گزارش، تولید نفت ایران د ر سال ۲۰۲۳ نسبت به سال پیش از آن روزانه ۵۰۰ هزار بشکه افزایش یافته است و به ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه د ر روز رسید ؛ د رعین حال، پیش بینی می شود تولید نفت ایران د ر سال ۲۰۲۴ هم با افزایش روزانه ۱۰۰ هزار بشکه، به ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه د ر روز برسد .
این گزارش اشاره د ارد : ایران روزانه یک میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه د ر سال ۲۰۲۳ نفت صاد ر کرد ه که ۵۰۰ هزار بشکه نسبت به پارسال افزایش د اشته است و انتظار می رود امسال هم با افزایش روزانه ۱۰۰ هزار بشکه، به یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه د ر روز برسد .
این آمارها نشان می د هد تولید نفت ایران د ر ماه های ژانویه تا مارس امسال نسبت به سه ماه چهارم سال ۲۰۲۳ بیش از 50 هزار بشکه د ر روز و نسبت به سه ماه نخست سال پیش ۶۳۰ هزار بشکه د ر روز افزایش د اشته است. ایران د ر سه ماه نخست سال گذشته میلاد ی روزانه ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه و د ر سه ماه چهارم این سال روزانه ۳ میلیون و ۱۸۰ هزار بشکه تولید کرد ه بود .
ایران رکورد د ار افزایش تولید اوپک
مسیر طی شد ه باعث شد ایران با افزایش ۶۳۰ هزار بشکه ای تولید نفت د ر یک سال گذشته، رکورد د ار افزایش تولید د ر میان اعضای اوپک هم باشد که با افزایش تولید نفت توانسته است جایگاه ازد ست رفته خود د ر میان تولید کنند گان بزرگ اوپک را گام به گام پس بگیرد . این د رحالی است که د ر سه ماه نخست سال ۲۰۲۳ د ر جایگاه پنجم و د ر سه ماه نخست ۲۰۲۴، پس از عربستان و عراق، سومین تولید کنند ه بزرگ اوپک بود ه است.
مستند د یگر د ر این زمینه ارائه آمار رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران است که از صاد رات ۳۵ میلیارد و ۸۷۰ میلیون د لاری نفت د ر سال ۱۴۰۲ خبر د اد ه است. طبق اعلام محمد رضوانی فر، د ر حالی تجارت خارجی کشور (مجموع وارد ات و صاد رات) د ر سال ۱۴۰۲ با ۲.۶ د رصد افزایش به رقم ۱۵۳ میلیارد و ۱۷۰ میلیون د لار رسید ه که از این میزان تجارت خارجی کشور، ۸۶ میلیارد و ۸۹۰ میلیون د لار به صاد رات با احتساب نفت، برق، خد مات فنی مهند سی و تجارت چمد انی و ۶۶ میلیارد و ۲۸۰ میلیون د لار به وارد ات اختصاص د اشته است.
با استناد به همین آمار است که وزیر نفت با اشاره به اینکه یک زمانی خارجی ها برای ما تعیین تکلیف می کرد ند که چقد ر نفت تولید و صاد ر کنیم، گفته است: امروز به همت متخصصان صنعت نفت و گاز با برنامه ریزی و سرمایه گذاری د ر شرایط سخت تحریم ها ما تعیین می کنیم تولید و صاد رات نفت به چه مقد ار باشد . واقعیت این است که زورشان به صنعت نفت و گاز ایران نمی رسد ، زیرا هر کاری کرد ند و به هر د ری زد ند ، جلو تولید و صاد رات نفت ایران را بگیرند ، اما امروز بالاترین تولید و صاد رات نفت کشور محقق شد ه است.
در انتظار آمار شگفتی ساز
این اما پایان راه نیست، آخرین تصمیم هفته گذشته (پنجم ارد یبهشت 1403)، د ر د ومین نشست شورای اقتصاد د ر سال ۱۴۰۳، کلیات طرحی به تصویب رسید که براساس آن تولید نفت خام ایران 400 هزار بشکه د ر روز افزایش خواهد یافت؛ موضوعی که به سرعت د ر رسانه های خارجی هم بازتاب یافت. افزایش تولید نفت خام به معنای هد ف گذاری مهم تر ایران برای افزایش صاد رات نفت خام است که بد ون شک با اطمینان از بازارهای هد ف این میزان افزایش تولید نفت خام را د ر برنامه ریزی قرار د اد ه است. طرح افزایش تولید روزانه نفت کشور از ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه به ۴ میلیون بشکه د ر د ومین نشست شورای اقتصاد به ریاست سرپرست ریاست جمهوری بررسی و تصویب شد .
د ر این جلسه با ارائه گزارش تازه ترین وضع طرح های معرفی شد ه برای استفاد ه از تسهیلات مالی خارجی، همچنین طرح افزایش تولید نفت خام از سوی شرکت ملی نفت ایران بررسی و تصویب شد .
کلیات طرح ارائه گزارش تازه ترین وضع ۶ طرح معرفی شد ه برای استفاد ه از ۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون د لار تسهیلات مالی خارجی د ر این نشست که رئیس د فتر رئیس جمهوری، وزرای نفت، کشور، اقتصاد ، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، جهاد کشاورزی، نیرو، صنعت، معد ن و تجارت، رئیس سازمان برنامه و بود جه و مسئولان مربوطه حضور د اشتند ، بررسی و مصوب شد .طرح افزایش تولید نفت خام از سوی شرکت ملی نفت ایران و طرح کاهش مصرف فرآورد ه های نفتی نیز بررسی و مصوب شد که طبق این طرح، تولید نفت کشور از روزانه ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه به ۴ میلیون بشکه برسد که با اجرای این طرح، حجم تولید نفت خام د ر کشور تا ۴۰۰ هزار بشکه د ر روز افزایش می یابد .د ر طرح افزایش تولید نفت خام از سوی شرکت ملی نفت ایران با سرمایه گذاری ۳ میلیارد د لار، تنها د ر سال ۱۴۰۳ و با افزایش ۴۰۰ هزار بشکه د ر روز معاد ل ۷ میلیارد د رآمد نفتی برای کشور محقق می شود که د راین باره تاکید شد این سرمایه گذاری عظیم نفتی با اولویت مشارکت مرد می اجرایی و نهایی شود . طبق اعلام جواد اوجی، وزیر نفت، تا پایان سال ۱۴۰۲ حد ود ۱۳۲ طرح نیمه تمام به ارزش ۲۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون د لار را تکمیل و هم زمان عملیات اجرایی ۵۰ طرح به ارزش ۴۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون د لار آغاز شد ه که حاصل آن افزایش تولید نفت، گاز، فرآورد ه های نفتی و پتروشیمی و صد ور خد مات فنی - مهند سی بود ه است. د ر سال ۱۴۰۳، ۷۹ طرح به ارزش ۱۶ میلیارد د لار تکمیل و عملیات اجرایی ۵۰ طرح به ارزش ۲۵ میلیارد د لار آغاز خواهد شد .آنچه مشخص است، عزم وزارت نفت د ولت سیزد هم جزم است تا آمار و ارقام مهم تری را تجربه کند و می توان گفت آمریکا باید د ر انتظار شگفتی های تازه یا شاید شوک های مهم تری باشد .