صنعتی که رشد اقتصادی را برای مردم به ارمغان آورد
نفت سرآمد ایران
مشعل|صنعت نفت ایران، طی دوره چند ساله عمر دولت سیزدهم خوش درخشیده وبررسی مستندات و شاخص های مهم اقتصادی، از سرآمدی صنعت نفت در اقتصاد ایران حکایت دارد.
از شاخصه های مهم که می توان عملکرد صنعت راهبردی نفت ایران را سنجید، میزان رشد اقتصادی آن است که به موازات روی کار آمدن دولت سیزدهم، مسیری رو به رشد را پیموده و در آخرین آمار منتشر شده در 9 ماه سال گذشته (آغاز فروردین - پایان آذرماه 1402) رشد اقتصادی با نفت مثبت ۶.۶۸ بوده است تا از این رهگذر رکوردشکنی چند دهه گذشته هم رقم بخورد.
مرور دقیق آمار نشان می دهد در ۹ ماه سال گذشته رشد اقتصادی با نفت مثبت ۶.۶۸ و بدون نفت ۴ درصد بوده و به این ترتیب در ۹ ماه 1402 دومین رکورد دولت سیزدهم در رشد اقتصادی مثبت ۶ از سال ۱۳۹۶ به بعد شکسته شده است. همچنین بررسی گروه های مختلف اقتصادی نشان می دهد که در گروه نفت رشد ۲۱.۸ درصدی ثبت شده که این رشد در ادامه رشد ۱۰.۷ درصدی سال پیش از آن است و رشد ۲ برابری 1402 نشان از این دارد که دولت سیزدهم با وجود تحریم ها توانسته است در حوزه نفتی و صادرات محصولات آن رکوردشکنی و تحریم شکنی کند.
از آنجا که رشد اقتصادی به عنوان یکی از مهم ترین شاخص های اقتصاد سالم قلمداد می شود و به عبارتی از اثرهای رشد طولانی مدت یک کشور بر درآمد ملی و سطح اشتغال، افزایش ثروت کشور، رشد تولید است. با این اوصاف باید نقش صنعت نفت در زندگی مردم را در سال های اخیر بی بدیل خواند. اهمیت دیگر تاثیرگذاری بخش نفت در رشد اقتصادی کشور که با عملکرد وزارت نفت دولت سیزدهم حاصل شده است، ارتقای قدرت ملی و اعتبار بین المللی است که از این رو نباید از نقش مسلط و مهم آن بر کشور غافل بود.
بخش مهمی از دستاورد امروز رشد اقتصادی را می توان حاصل جمع رویکرد و نگرش متفاوت دست درکاران حوزه نفت خواند که ضمن توسعه از درون، ارتباط و تعامل با خارج را با محوریت کشورهای همسایه مدنظر قرار داده و بخشی از نتیجه آن رشد تولید و صادرات، بهبود فضای کسب و کار، رشد سرمایه گذاری داخلی و خارجی، به میدان آوردن بنگاه ها و هلدینگ های بزرگ بوده است.
رتبه نخست نفت
طبق توضیحات محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، نرخ رشد بخش نفت و گاز در این مدت بیش از ۱۶ درصد بوده که رتبه نخست را در میان همه بخش ها به خود اختصاص داده است.
با نگاهی به این آمار و ارقام اغراق نیست اگر بگوییم که رشد اقتصادی سال ۱۴۰۲ بی شک مرهون فعالیت های توسعه ای و رشد در صنایع نفت و گاز کشور است.
این آمار به تنهایی شاخص های مهمی را متحول کرده است، به گونه ای که مطابق گزارش صندوق بین المللی پول، در سال ۲۰۲۳ میلادی ایران با نرخ رشد اقتصادی ۵.۴ درصد، دومین رتبه را در میان کشورهای جهان داشته است؛ رتبه ای قابل توجه که سهم تاثیرگذار نفت در آن انکارناشدنی است. بر اساس برآورد این نهاد بین المللی، رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۳ با افزایش قابل توجه نسبت به سال پیش از آن به ۵.۴ درصد رسیده است. این گزارش رشد ۳.۸ درصدی را برای اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۲ اعلام کرده بود. صندوق بین المللی پول همچنین پیش بینی خود از رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۴ را نسبت به گزارش سه ماه پیش خود افزایش داده و به ۳.۷ درصد رسانده است. در گزارش ماه اکتبر این سازمان رشد ۲.۵ درصدی برای اقتصاد ایران طی سال ۲۰۲۴ پیش بینی شده بود. رشد ۵.۴ درصدی اقتصاد سال میلادی گذشته ایران در حالی است که رشد اقتصادی دنیا در این سال نسبت به سال قبل کاهش یافته و به ۳.۱ درصد رسیده است، میانگین رشد اقتصادهای توسعه یافته در این سال تنها ۱.۶ درصد بوده است. در سال ۲۰۲۲ میانگین رشد این اقتصادها ۲.۶ درصد اعلام شده بود.
عوامل تاثیرگذار در رشد شاخص ها
اگر بخواهیم به شکلی دقیق عوامل تاثیرگذار در نقش آفرینی صنعت نفت در رشد اقتصادی ایران را ارزیابی کنیم، موارد مختلفی که در کارنامه درخشان صنعت نفت ایران در سال های اخیر، در این موفقیت موثر بوده است که در صدر آنها می توان به رشد ظرفیت تولید و صادرات نفت خام تا پیشبرد طرح های توسعه ای و به ثمر رسیدن بخش قابل توجهی از آنها اشاره کرد که زمینه ساز پیشتازی صنعت نفت ایران در تحقق رشد اقتصادی بوده و در این گزارش نگاهی گذرا به برخی از آنها شده است.
بیداری نفت پس از خاموشی طولانی چاه ها
مرور عملکرد سال های اخیر وزارت نفت نشان می دهد که اولویت بخشی به موضوع بهبود و رشد تولید نفت خام باعث شد که تولید نفت از روزانه ۲.۱ میلیون بشکه در ابتدای دولت سیزدهم به آمار روزانه ۳ میلیون و ۵۰۸ هزار بشکه برسد. طبق آمار ارائه شده از سوی جواد اوجی، وزیر نفت در اسفندماه سال گذشته، در مدتی که از عمر دولت سیزدهم می گذرد، تولید نفت ۶۰ درصد، تولید روزانه گاز طبیعی ۵۰ میلیون مترمکعب، ظرفیت پالایش نفت روزانه ۲۱۰ هزار بشکه و ظرفیت پالایش گاز ایران روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب افزایش یافته است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا در جدیدترین گزارش خود از افزایش ۶۳۰ هزار بشکه ای تولید روزانه نفت ایران در یک سال گذشته و تولید ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه نفت در سومین ماه سال ۲۰۲۴ خبر داده و اعلام کرده است: تولید نفت ایران در این ماه نسبت به ماه مارس ۳۰ هزار بشکه در روز افزایش داشته است. ایران در ماه فوریه ۳ میلیون و ۲۳۰ هزار بشکه در روز نفت تولید کرده بود.
پیشتازی نفت در صادرات
وزارت نفت دولت سیزدهم که افزایش تولید نفت را با تدبیری خاص در دستور کار قرار داد، در شرایط تحریمی گسترده با دیپلماسی فعال انرژی توانست بازارهای مناسب و متنوعی هم برای آن بیابد. آنچه در این زمینه مورد توجه دولت قرار گرفت، ایجاد تنوع در روش های فروش نفت و فرآورده های نفت و گاز، استفاده از ظرفیت های بخش خصوصی داخلی و در فروش نفت خام، توجه ویژه به تجارت گاز به ویژه سوآپ و واردات و تعیین تکلیف قرارداد واردات گاز از کشور ترکمنستان و پیگیری تمدید قراردادهای گازی بود. با چنین رویکردی از همان ابتدا با خروج از رویکرد انفعالی در برابر تحریم های یکجانبه آمریکا، مسیری فعال و پویا را در حوزه صادرات نفت خام و دیگر بازارهای این صنعت در پیش گرفت تا آنجا که در پایان سال ۱۴۰۰ و در حالی که چند ماه از آغاز به کار دولت سیزدهم می گذشت، صادرات نفت ایران رشدی ۴۰ درصدی را تجربه کرد و تولید نفت نیز با رشد همراه شد.