راهبرد قرآن برای مقابله با دشمنان چیست؟
عملیات وعده صادق
جریان حق و باطل از دیرباز با یکدیگر در حال مبارزه بوده اند. در مبارزه بین جبهه حق و باطل، گاهی جریان باطل از یک برتری ظاهری برخوردار بوده است. این برخورداری و برتری ظاهری، گاهی سؤالات جدی در ذهن جبهه حق ایجاد می کند. سؤالاتی مانند در برابر حجم وسیع دشمنان مقاومت کنیم یا تسلیم شویم؟ آیا اساسا شکست دشمنان ابر قدرت، ممکن است؟ آیا این همه هزینه برای ایستادگی ارزش دارد؟ نتیجه این مبارزه چه خواهد بود؟
این سؤالات در دوران حکومت پیامبر(ص) نیز وجود داشته، به همین دلیل خداوند حجم وسیعی از آیات قرآن را در پاسخ به آنها نازل کرده است.
وقتی فشارها و هجمه های دشمن زیاد می شود و برای ما مشکلات فراوانی ایجاد می کند، راه صحیح در برابر آنان و بهترین عملکرد در برابر آنها چیست؟
خداوند در آیات زیادی اینگونه پاسخ می دهد که تصمیم صحیح، مقاومت است و سیره مردان مبارز را اینگونه معرفی می کند که همیشه در برابر دشمن به دنبال مقاومت بوده اند. یکی از نمونه های مهم آن داستان مبارزه طالوت (فرمانده بنى اسرائیل) با جالوت (ابر قدرت ستمگر) است:
«وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْکافِرینَ: هنگامی که سپاه طالوت با لشکر جالوت روبه رو شدند، گفتند: پروردگارا، «مقاومت» در برابر دشمن را بر ما سرازیر کن و گام هایمان را استوار دار و ما را بر این دشمنان کافر پیروز بگردان.»
خداوند در دوران مبارزه پیامبر اسلام (ص) نیز همین راهکار را توصیه می فرماید و هشدار می دهد که از مقاومت کردن کوتاه نیایید:
«فَاسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَکَ وَ لا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصیرٌ: همان گونه که به تو فرمان داده ایم، بر این دین، پایداری کن. کسانى هم که از شرک، توبه کرده و همراه تو ایمان آورده اند، باید در این مسیر پایدارى کنند. مبادا دست از مقاومت بردارید و طغیان کنید و از بندگى خدا منحرف شوید که او به کارهای شما بیناست و در صورت عقب نشینی، شما را مؤاخذه خواهد کرد.»
راز سخن پیامبر (ص) که فرمود: «شیبتنی هود و أخواتها: سوره هود و مانند آن، مرا پیر کرد.» نیز همین دستور به «مقاومت» است. در مقابل، آیات متعددی جامعه اسلامی را بشدت از «سازش» منع می کند و «سازشکاران» را توبیخ کرده است.
این همه دستور به مقاومت با واقعیت بیرونی مطابقت ندارد. مگر می شود دشمن ابر قدرت را شکست داد؟ اصلاً او مگر شکست می خورد که ما بخواهیم در برابر آن مقاومت کنیم؟
قرآن کریم در آیات متعددی به این سؤال نیز پاسخ می دهد و تأکید می کند که دشمنان قطعاً شکست پذیرند و اگر مقاومت کنید، بی تردید شکست می خورند و شما پیروز می شوید. خداوند در یکی از آیات می فرماید:
«الَّذینَ کَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبیلِ اللَّهِ أَضَلَّ أَعْمالَهُمْ: خداوند برنامه ها و اهداف دشمنان کافر را و کسانی که در مسیر خدا سنگ اندازی می کنند، بی اثر می سازد و آنها را با شکست مواجه می کند.»
تعبیر «أَضَلَّ أَعْمالَهُمْ» به صراحت بیان می کند که تمام نقشه های دشمنان با شکست مواجه می شود و راه به جایی نمی برند. همچنین خداوند در آیه دیگری ضمن سرزنش کافران، به پیامبر اطمینان می دهد که توطئه های دشمنانش بر ضد ایشان، اثر نخواهد گذاشت.
«اَم یُریدونَ کَیدًا فَالَّذینَ کَفَروا هُمُ المَکیدون: آیا آنان می خواهند با طرح این گفتارها و پندارهای باطل بر ضدّ تو مکر کنند تا دعوت تو را خاموش کنند؟ ولی کافران خود گرفتار نیرنگ خویش شده اند.»
برگشت توطئه دشمنان به خودشان معانی مختلفی دارد. حضرت آِیت الله خامنه ای (مدظله العالی) درباره این موضوع می فرمایند: «آنکه در واقع دارد فریب می خورد، آنکه دارد حرکت می کند به خیال اینکه به سمت قلّه می رود، در حالی که دارد به سمت حضیض می رود، او «اَلَّذینَ کَفَروا» است؛ یعنی ترامپ، یعنی همین شیاطین، اشرار و احمق های دُور و بَر نظام حاکمه آمریکا؛ اینها هستند.» خداوند در آیه دیگری می فرماید: «إِنَّ الَّذینَ یَکْفُرُونَ بِآیاتِ اللَّهِ... أُولئِکَ الَّذینَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرینَ: خدا برنامه ها و رفتارهای دشمنان کافر را همیشه بی اثر می کند. نه در دنیا نتیجه ای دارد و نه در آخرت. هیچ کس هم نیست که آنها را کمک کند تا نقشه های خود را عملی کنند.»
«حبط»، یعنی باطل و بى اثر شدن عمل. در زبان عرب به چهار پایی که زیاد علف می خورد و به تدریج شکمش باد می کند و می میرد، «حبط» می گویند. تعبیر «حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ» در آیه، این حقیقت را می فهماند که شکست دشمنان، یک افول تدریجی است. آنان به گمان اینکه در حال پیشرفت هستند، دشمنی می کنند؛ اما در واقع، مانند چهارپایی که تنها همّ و غمش خوردن است، به نابودی تدریجی خود کمک می کنند.
نمونه های شکست دشمنان ابر قدرت
خداوند می داند بعد از پاسخ به سؤال قبل و تأکید بر شکست پذیری دشمنان، ممکن است هنوز عده ای دچار تردید باشند و هنوز در فکر مقاومت نباشند و چنین سؤال کنند که اگر دشمنان شکست پذیرند، آیا تاکنون چنین اتفاقی افتاده و چنین شکست هایی خورده اند؟ آیا جوامع دینی قبل، تجربه شکست دادن دشمن و پیروزی بر آنان را داشته اند؟ قرآن کریم در آیات مختلفی به این سؤال نیز پاسخ می دهد و برخی شکست های تاریخی دشمنان را ذکر می کند. خداوند در آیات متعددی به مطالعه تاریخ و نگاه به تجربه دیگر ملت ها توصیه کرده است. در آیه ای می فرماید:«أفَلَمْ یَسیرُوا فِی الْأَرْضِ فَیَنْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ دَمَّرَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ لِلْکافِرینَ أَمْثالُها: چرا در زمین و تاریخ ملت ها نمی گردند و مطالعه نمی کنند تا با نگاه عبرت آموز ببینند عاقبت ملت های ظالم گذشته چگونه رقم خورد؟ خداوند آنها را با هرچه به آنان وابسته بود، نابود ساخت. اى پیامبر، نظیر این عقوبت ها براى کافران و دشمنان عصر تو هم هست.»
خداوند به کسانی که مرعوب دشمنان هستند و در مسیر اسلام طاقت نمی آورند، می فرماید: «به سابقه امت های گذشته نگاه کنید، ببینید من با آنها چه کردم.» «تدمیر» به معنای هلاک کردن است؛ اما وقتی با حرف «علی» می آید، به معنای هلاکت شدید است. به این معنا که هر چه داشتند (از خود و خانواده و خانه و ملک) خدا بر سرشان خراب کرد؛ زیرا در زبان عرب «دَمر» یعنی هلاک کردن و «دَمَرَ عَلى» یعنی نابود کردن همه چیز حتى فرزندان و خانواده و اموال مخصوص انسان بر سرش.
حکمت های حسینی
دوست خوب، دوست بد
امام حسین (ع) فرموده اند: «مَن اَحَبَّک نَهاکَ وَ مَن اَبغَضک اَغراکَ: هر کس تو را دوست بدارد (از بدی ها) تو را نهی می کند و هر که دشمنت باشد (به بدی ها) تشویقت می کند.» (موسوعه کلمات الامام الحسین(ع)، ص ۷۴۳)
شرح حدیث
دوست خوب، مثل آینه است، خوب و بد را آنگونه که هست، نشان می دهد. بی غرض و بی کینه است. نه بزرگ نمایی می کند، نه عیوب تو را از تو می پوشاند. دوست نسبت به دوست خود باید «نیک خواه» باشد. معنای نیکخواهی این است که اگر رفتار بدی در تو ببیند، دوستانه گوشزد و تو را از انجام آن نهی کند. اگر با دوستان بد نشست و برخاست کنی، تذکر دهد، اگر غذای فاسد بخوری، تو را باز دارد، اگر در سراشیبی سقوط قرار داشته باشی، هشدار دهد و مانع سقوط تو شود. اینها نشانه محبت واقعی و دوست شایسته است.
ولی اگر کسی بدخواه تو باشد، تو را به بدیها تشویق می کند و در راه غلط، چشم اندازی زیبا نشانت می دهد تا به هلاکت برسی.
معتادان، می کوشند دوستان خود را هم به اعتیاد بکشند. خلافکاران، همراهان خود را به خلاف سوق می دهند. گنهکاران، سعی می کنند دیگران را همرنگ و همراه خود کنند. اینها نشانه آن است که خیرخواه تو نیستند و به مصلحت تو نمی اندیشند.
باید آغوشی باز برای پذیرش انتقادهای خیرخواهانه و مشفقانه دوستان دلسوز داشته باشیم و گوشی شنوا، برای شنیدن هشدارها و نهی های آنان و چشمی تیزبین، برای دیدن عیوب خویش و لغزشگاه های مقابل.
راستی... معیار دوست خوب چیست؟
عطر ماندگار: بیانات مقام معظم رهبری
فلسطین، کلید رمزآلود فرج
قضیه فلسطین، کلید رمزآلود گشوده شدن درهای فرج به روی امت اسلامی است و همه دنیای اسلام باید مسأله فلسطین را مسأله خود بدانند تا در سایه تحقق وعده های الهی، فلسطین به ملت فلسطین برگردد و دولت واحد فلسطینی به انتخاب همه فلسطینیان، سراسر کشور خود را اداره کند.
25/۰۱/1385