اقماری های کوروش از سختی های کار در دریا می گویند
زندگی روی آب با غول آهنی
مرجان طباطبایی| کارکردن در دریا فقط از دور زیباست و برای مسافرانی همانند ما که حداکثر یک شبانه روز مهمان سکوهای نفتی هستیم، درک دقیق زندگی اقماری دشوار است. در سفر به مناطق عملیاتی همواره می شنویم «تا زمانی که چند ماه و چند سال در این فضا زندگی نکنید، زندگی اقماری برایتان قابل درک نخواهد بود.» روایت زندگی ساکنان پایانه شناور فرآورشی کوروش (FPSO CYRUS) همسایه قطر در موقعیت لایه نفتی میدان پارس جنوبی درخلیج فارس هم از این قاعده مستثنی نیست. اگر چه مسیر یک ساعته برای رسیدن به این پایانه شناور را که در 180کیلومتری جزیره کیش واقع شده است، با هلیکوپتر طی می کنیم، اما رفت و آمدهای هر ماهه به بخشی از سختی کار ساکنان کوروش بدل شده است و اینجا ناخودآگاه به یاد این جمله یکی از کارکنان می افتم که می گوید: بعد از چند هفته کار در سکو با تکانه های مدام، وقتی هلیکوپتر آرام آرام در جزیره فرود می آید، همین که پایمان به زمین ثابت می رسد به آرامش می رسیم. سنگین بودن نفت لایه نفتی پارس جنوبی نفتی با API 20 مهم ترین دلیلی است که تصمیم گرفته شد از پایانه شناورکوروش استفاده شود، زیرا هزینه انتقال این نفت سنگین با توجه به فاصله زیاد با خشکی، بسیار بالا و توجیه ناپذیر است؛ به همین دلیل زمینه استفاده از شناور فرآورشی کوروش فراهم شده که قابلیت استخراج، فرآورش، ذخیره سازی و صادرات نفت خام از لایه نفتی میدان پارس جنوبی را به طور همزمان دارد.
میزبانی و استقبال گرم، خلق و خوی اصلی کارکنان اقماری است. به محض ورود با چای و شربت و شیرینی های تازه پز قناد سکو همراه می شویم و آغاز ماموریتمان به پایانه شناورفرآورشی کوروش (FPSO CYRUS) اینگونه رقم می خورد.
اینجا موبایل ها آنتن ندارد
از همان لحظه ورود به کوروش متوجه می شویم که موبایل ها آنتن ندارد و این گلایه همیشگی کارکنان از زندگی در اینجاست. ارتباط با خانواده فقط به شکل اینترنتی میسر است که البته با حال و روز وضعیت اینترنت، همین هم به آسانی امکان پذیر نیست. وقتی می گویم این هم بخش سخت کار وسط دریاست، یکی از کارکنان می گوید: سختی و تلخی کار تا آنجاست که همکار ما به دلیل بدی آب و هوا و خرابی دریا به مراسم تشییع پدرش نرسید.
سکو با ساکنان جوانش، حال و هوایی متفاوت دارد. در یک بازدید مختصر و گپ وگفت های کوتاه با تیمی جوان با میانگین سنی 28 تا 30 سال مواجه می شوم که در میان آنها می توان تخصص های مختلف مهندسی نفت، مکانیک، برق، ابزار دقیق و... را دید. جامعه فعلی کارکنان شاغل در پایانه شناور فرآورشی کوروش (FPSO ) 128 نفر است که فعالیت آنها در بخش های بهره برداری، بارگیری مخازن، یوتیلیتی، تعمیرات ( برق-مکانیک-ابزار دقیق)، آزمایشگاه و خدمات، گسترده است. از این تعداد 86 نفر در قالب پیمان خدمات بهره برداری، تعمیر و نگهداری و خدمات پشتیباتی (طبخ و توزیع غذا و اتاقداری) و 42 نفر هم نیروهای رسمی شرکت نفت فلات قاره ایران هستند. 39 نفر در واحد بهره برداری نفت، آزمایشگاه و آب و بخار، 30 نفر در واحد بارگیری و مخازن، 30 نفر در واحد تعمیرات (برنامه ریزی، تعمیرات مکانیک، برق، ابزار دقیق و انبار)، 20 نفر در واحد خدمات عمومی و مابقی نفرات در سایر بخش ها شامل ایمنی، بهداری، رئیس و جانشین پایانه و مسئولین کنترل کیفیت و بازرسی فنی فعالیت دارند. کار در اینجا به شکل اقماری 14 روز کار و 14 روز استراحت است که با توجه به نیاز عملیاتی یا موارد پیش بینی نشده، این میزان با تایید رئیس شناور قابل کاهش یا افزایش است. روز کاری، از ساعت پنج و نیم صبح پس ازصرف صبحانه همراه با نان داغ تازه از تنور آمده دستپخت کارکنان آشپزخانه آغاز می شود که هر یک از بخش ها براساس فهرست کاری(پرمیت) دریافت شده، به شکل منظم دستور کار فعالیت های خود را در اختیار دارند. در این میان، کار برای کارکنان شیفت شب که تا صبح، بیدارباش هستند، پایان می یابد. شیفت های کاری روزانه و شبانه هر چهار روز چرخشی است؛ با این حال قابی که در طول شبانه روز از فعالیت های این سکو به چشم می آید، تلاش، تکاپوی زیاد و فعالیت های مستمری است که به شکل منسجم در حال انجام است. با آنکه جمعیت جوان و تازه نفس با روحیه ای خاص، حال و هوای متفاوتی در این مجموعه ایجاد کرده، اما سختی دوری از خانواده همچنان پابرجاست. تازه وقتی در جمع کارکنان اقماری قرار می گیریم، متوجه می شویم زندگی وسط دریا، روی غول آهنین، دور از خانواده و اجتماع، فرسنگ ها با زندگی عادی ما فاصله دارد. یکی مثل آقای خوارزمی حال و هوای فرزند یک ساله اش را در طول کار به همراه دارد و از گوشی موبایل صدای ارسال شده فرزندش را که در نبود او «بابا گفتن» را یاد گرفته پخش می کند و آن دیگری، خاطره دخترش که هر سفر مانع آمدنش می شود با اوست.
اوقات فراغت متفاوت
کارکنان شاغل در پایانه شناور فرآورشی کوروش(FPSO CYRUS) برای گذران اوقات فراغت خود با سبد متنوعی از فعالیت ها، تفریح و بازی ها همراه هستند که در میان آنها از پینگ پنگ تا دارت و فوتبال دستی به چشم می آید و سعی شده است محیطی دوستانه و خودمانی در کنار فعالیت 14 روزه فراهم شود. اگر چه برخی بی اعتنا به این تفریحات ترجیح می دهند در اتاق خود استراحت کنند، اما مسئولان پایانه شناور با تدارک مسابقات هفتگی سعی کردند همین دسته از کارکنان را هم پای بازی بیاورند تا با توجه به شرایط محیط سکو، استرس کار و افسردگی کمتر سراغ آنها بیاید. در این میان ترکیب جوانان شاغل در پایانه شناور که دهه هفتادی هم درمیان آنها کم نیست، سبک اوقات فراغت آنها را هم متفاوت با دیگر سکوها کرده است. اولین بار است که در یک سکو با PS5 مواجه می شوم که رقابت بر سر آن بیداد می کند و ازجمله بخش های پرهیاهوست که کارکنان آن را با هزینه شخصی تهیه کرده و رقابت درمسابقات شبانه این بخش به قدری بالاست که برای برخی تازه فراغت از کارمساوی با آغاز شرکت در رقابتی فشرده است که برای کسب پیروزی، مدام در حال به روز کردن اطلاعات بازی و تست و پیاده سازی مدل های جدید هستند، درغیر این صورت از دور رقابت حذف خواهند شد. از این رو معمولا صبح روزهای کاری با جملات کل کل از باخت و پیروزی شب قبل شروع می شود و نزدیک غروب با کری خوانی برای دور تازه ای از بازی ها ادامه خواهد داشت. نسل قدیمی تر هم اگر چه کم شمارتر اما سنت را حفظ کرده و امثال «حاج مرتضی» همچنان به ورزش تنیس روی میز وفادار مانده است و در بازی به قدری حرفه ای هستند که در مقابل آنها بی ادعا خواهید بود.