نفت در دوراهی قیمت
شعیب بهمن اوپک در آخرین گزارش خود، پیش بینی برای رشد تقاضای نفت در سال 2023 را کمی بیشتر از برآوردهای پیشین خود اصلاح کرده و از رشد 2.5 میلیون بشکه ای تقاضای جهانی نفت در نیمه دوم سال جاری خبر داده است. همچنین پیش بینی های اوپک حکایت از افزایش تقاضای جهانی نفت در آینده دارد.آژانس بین المللی انرژی معتقد است که برای محدود کردن گرمایش زمین به ۱.۵ درجه سانتی گراد، باید رقم ۸۰۰ میلیارد دلاری سرمایه گذاری سالانه در بخش نفت و گاز جهان تا سال ۲۰۳۰ میلادی نصف شود.
دلایل رشد تقاضا
تحقق اهداف زیست محیطی نیازمند تعطیل کردن برخی پروژه های کنونی و متوقف کردن طرح های طولانی مدت در بخش نفت و گاز است.
رویکردهای دوگانه اوپک و سازمان بین المللی انرژی به افزایش تقاضا و تلاش برای محدود کردن پروژه های نفت و گاز حکایت از انتخابی دشوار دارد، زیرا در شرایطی که جهان با افزایش تقاضای نفت مواجه است، برای حفاظت از محیط زیست چاره ای جز کاهش مصرف انرژی های فسیلی ندارد.
در حال حاضر بازارهای جهانی انرژی به چند دلیل می توانند دستخوش تحول جدی در راستای رشد تقاضا برای خرید نفت قرار گیرند، نخست آنکه تقاضای خرید و مصرف نفت در بازارهای جهانی همچنان قوی است و کشورهای بزرگ در پی افزایش خرید در برنامه های آینده هستند. به عنوان مثال، واردات نفت خام چین در اکتبر به ۱۱.۴ میلیون بشکه در روز افزایش یافته و احتمالا تا پایان سال 2023 به رکوردی تازه دست پیدا خواهد کرد.
دوم آنکه وضعیت اقتصاد جهانی نیز از لحاظ رشد رو به صعود است. طبق برآوردهای صندوق بین المللی پول، اقتصاد ایالات متحده به رشد بسیار قوی خود در سه ماه سوم سال 2023 ادامه می دهد و برای چین نیز در سال 2023 رشد اقتصادی 5.4 درصدی پیش بینی می شود. همچنین انتظار می رود اقتصاد ایالات متحده در سال های 2023 و 2024 با شتابی بیشتر رشد کند. صندوق بین المللی پول نیز پیش بینی خود را برای رشد تولید ناخالص داخلی واقعی در سال 2023 به 4.5 درصد از محدوده قبلی 1 تا 3 درصد ارتقا داده است. رشد اقتصادی بیشتر ارتباطی مستقیم با تقاضای جهانی نفت دارد و سبب افزایش درخواست ها برای خرید انرژی می شود.
سوم آنکه، تنش های ژئوپلیتیک و درگیری های نظامی در جهان تشدید شده اند. در دو سال گذشته، جنگ اوکراین عامل مهمی در تعیین میزان تقاضای جهانی نفت بوده است. در دو ماه اخیر نیز جنگ در غزه سبب تشدید تنش های ژئوپلیتیک و تاثیرگذاری بر بازارهای جهانی انرژی شده است. بی تردید تداوم این جنگ می تواند بر مسیرهای حمل انرژی در جهان تاثیر بگذارد.
مسیر دشوار
در حالی که جهان همچنان مسیر افزایش استفاده از انرژی های فسیلی را می پیماید و از آثار بدتر شدن بحران آب وهوایی رنج می برد، چاره ای جز بازنگری در انرژی مصرفی خودو و رو آوردن به انرژی های پاک ندارد، زیرا تداوم استفاده بی رویه از انرژی های فسیلی و انتشار گازهای گلخانه ای، محیط زیست جهان را دچار تخریب می کند. بنابر اعلام آژانس بین المللی انرژی، صنایع نفت و گاز برای تحقق اهداف اقلیمی و محدود کردن گرمایش به ۱.۵ درجه سانتی گراد بالاتر از میانگین پیش از صنعتی شدن تعریف شده در توافق نامه پاریس باید تا سال ۲۰۳۰ میلادی انتشار گازهای گلخانه ای را تا ۶۰ درصد کاهش دهند.
با این حال، واقعیت های جهانی همچنان فاصله زیادی با اهداف ارمانی همچون کاهش استفاده از انرژی های فسیلی و انتشار گازهای گلخانه ای دارند. چنانکه شرکت های نفت و گاز تنها یک درصد از سرمایه گذاری جهانی در زمینه انرژی پاک را در بر می گیرند که از این میزان نیز ۶۰ درصد آن تنها شامل چهار شرکت می شود. به عبارت دیگر بی توجهی به انتشار گازهای گلخانه ای و عدم حرکت به سمت تولید انرژی های تجدیدپذیر همچنان در سطح گسترده ادامه دارد. علت اصلی این موضوع را باید در نبود سرمایه کافی برای انتقال انرژی از انرژی های فسیلی به انرژی های پاک جست و جو کرد.
با توجه به شرایط موجود، انتظار می رود تقاضای جهانی برای نفت و گاز تا سال ۲۰۳۰ به اوج خود برسد. چنین موضوعی به این معناست که نه تنها توافق نامه پاریس رعایت نخواهد شد، بلکه کشورها استفاده از نفت و گاز را افزایش خواهند داد؛ بنابراین رشد تقاضا در بازار نفت دست کم تا سال 2030 به صورت صعودی ادامه پیدا خواهد کرد. افزایش تقاضا در بازار نیز به نوبه خود به افزایش سرمایه گذاری در صنعت نفت منجر خواهد شد، زیرا حتی در سال 2030 نیز همچنان هزینه های انتقال انرژی صنایع بزرگ از نفت و گاز به انرژی های تجدیدپذیر زیاد خواهد بود.