تا پایان امسال پروژه های متنوعی در تکمیل زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی به بهره برداری می رسند
رقابت در نوبت افتتاح
مشعل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در دو سال و اندی که از فعالیت دولت سیزدهم می گذرد، چند موضوع کلان همچون کاهش خام فروشی، تکمیل زنجیره ارزش، صنایع پایین دستی و تکمیل پروژه های نیمه تمام را در دستور کار داشته است. در همین مدت، طرح های زیادی به بهره برداری رسیده اند و تعداد دیگری هم در نوبت بهره برداری و افتتاح رسمی قرار دارند. بنا بر اعلام مرتضی شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی تا پایان امسال و بهار 1403 بیش از ۱۰ طرح در نوبت افتتاح قرار دارند.
در حال حاضر، ظرفیت صنعت پتروشیمی از مرز ۹۵ میلیون تن در سال عبور کرده و برنامه ریزی برای افزایش بیش از دو برابری این ظرفیت تولید تا پایان برنامه هشتم توسعه در دستور کار قرار دارد. عبدالعلی علی عسکری، مدیرعامل شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس هم که تعداد زیادی از پروژه های تولیدی و توسعه ای در زیرمجموعه او قرار دارد، چندی قبل اعلام کرد که حداقل ۲۸ پروژه در دستور کار هلدینگ خلیج فارس است که چند مورد از آنها تا پایان امسال آماده بهره برداری و افتتاح نهایی خواهند بود.آمونیاک هنگام، نخل آسماری و واحد اتیلن اکساید پتروشیمی مارون از جمله پروژه های در نوبت افتتاح تا پایان سال هستند. همچنین 6 طرح از زیرمجموعه گروه سرمایه گذاری و توسعه صنایع تکمیلی شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس (پترول) در نوبت افتتاح هستند که شامل پتروشیمی صدف (تولید لاستیک سبز)، ارغوان گستر ایلام، کریستال ملامین آرمند لردگان، پلی آلومینیوم کلراید ارومیه، پتروپرک پویا ماهشهر و متیل آمید سنقر می شود.
پتروشیمی هنگام
طرح آمونیاک و اوره پتروشیمی هنگام، واقع در منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی (فاز 2 طرح های پتروشیمی) قرار گرفته است. قرارداد این پروژه از سال 1387 با مشارکت چند شرکت خارجی منعقد شد؛ اما در ادامه به دلیل تحریم ها و عقب نشینی شرکت های خارجی پروژه با توقف مواجه شد و در سال های بعد با بازتعریف پروژه و انتقال سهام، پروژه دوباره جان گرفت.پتروشیمی هنگام با تولید روزانه ۲۲۰۰ تن آمونیاک و ۳۵۰۰ تن اوره در زمینی به مساحت ۲۵ هکتار، در آستانه بهره برداری قرار دارد. این مجموعه توانسته است با ثبت رکورد ۱۸ میلیون نفر- ساعت کارکرد بدون حادثه از ابتدای آغاز طرح، رکوردی قابل توجه ثبت کند. عبدالعلی علی عسکری، مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس چندی قبل با اشاره به برنامه افتتاح این پروژه گفت: پروژه هنگام از افتخارات کشور و هلدینگ خلیج فارس است و در سال ۱۴۰۲ به بهره برداری می رسد و درصدد دعوت از رئیس جمهور برای راه اندازی فاز اول آن (آمونیاک) هستیم. همزمان با طرح پتروشیمی هنگام، به همت این شرکت (هلدینگ خلیج فارس) اسکله شماره ۱۷هم آماده افتتاح می شود.با افتتاح این اسکله، امکان بارگیری کشتی و صادرات آمونیاک از طریق این اسکله به بازارهای صادراتی هدف فراهم شده است. اختصاصی بودن سیستم هوشمند و مکانیزه برای مسیریابی درست و دقیق کشتی ها و بازوی بارگیری منحصربه فرد از ویژگی های این اسکله است که می توان از آن به عنوان نخستین بازوی خنک کننده کرایوژنیک ایرانی ساخته شده به دست متخصصان داخلی برای بارگیری محصول آمونیاک اشاره کرد.
نخل آسماری
میزان سرمایه گذاری انجام شده در شرکت پتروشیمی نخل آسماری بیش از ۳۵ میلیون یورو برای پروژه های جاری و برای واحدهای جدید حدود ۴۳۰ میلیون یورو اعلام شده است. این پروژه که در منطقه اقتصادی ماهشهر قرار گرفته، سال ها متوقف بود؛ اما در روند شتاب بخشی به تکمیل پتروشیمی راکد و نیمه راکد دولت سیزدهم، سرمایه گذاری مجدد روی این پروژه انجام شد.ظرفیت تولید واحد فرمالین پتروشیمی نخل آسماری ۶۶ هزار تن، استالدئید 6 هزار تن، پارافرمالدئید ۱۰ هزار تن، پنتااریتریتول ۱۵ هزار تن، فورمات سدیم ۱۰ هزار تن، پلاستیک های زیست تخریب پذیر ۶۰ هزار تن و پلی استال ۴۰ هزار تن است. محصولات نهایی این شرکت در انتهای زنجیره ارزش افزوده پتروشیمی هستند و برای نخستین بار در کشور تولید می شوند.واحد پنتااریتریتول دارای دو خوراک فرمالین و استالدئید است که متانول به عنوان ماده اولیه تولید فرمالین از یکی از واحدهای پتروشیمی تأمین می شود و اتانول به عنوان ماده اولیه تولید استالدئید از شرکت های داخلی استان خوزستان تأمین خواهد شد. محصولات نهایی پتروشیمی نخل آسماری در انتهای زنجیره ارزش افزوده پتروشیمی هستند و برای نخستین بار در کشور تولید می شود.
اتیلن اکساید پتروشیمی مارون
این پروژه با هدف اجتناب از خام فروشی محصول MEG و ارزش افزوده محصول تولیدی اجرا شده است. میزان سرمایه گذاری ارزی شرکت پتروشیمی مارون برای این پروژه 12.5 میلیون یورو و میزان سرمایه گذاری ریالی طرح 1900 میلیارد ریال بوده است. این واحد پتروشیمیایی هم در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر قرار گرفته است. این واحد می تواند اتیلن اکساید خالص را با ظرفیت ۴۵ هزار تن تولید کند و در اختیار طرح پتروناد آسیا که قرار است MDEA مورد نیاز پالایشگاه های گاز را تأمین کند، قرار دهد. واحد اتیلن اکساید پتروشیمی مارون هم اکنون با بیش از ۹۹ درصد پیشرفت و با بهره گیری از توان سازندگان داخلی آماده بهره برداری است که پیش بینی می شود در دهه مبارک فجر امسال به طور رسمی به بهره برداری برسد. همچنین تولید آزمایشی واحد گلیسیرین دارویی پتروناد آسیا هم به طور همزمان انجام می شود و با تولید این محصول بخش عمده ای از نیازهای دارویی کشور تأمین و کشور از واردات این محصول بی نیاز خواهد شد.
پتروشیمی صدف (تولید لاستیک سبز)
شرکت پتروشیمی صدف خلیج فارس، بزرگ ترین مجتمع تولیدی الاستومر در کشور و منطقه با هدف تولید سالانه ۱۳۶ هزار تن لاستیک استایرین بوتادین و با چشم انداز تأمین خوراک بازارهای داخلی و جهانی است. این طرح در زمینی به مساحت بیش از 8 هکتار در فاز 2 مجتمع های پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس قرار گرفته است. هدف از ایجاد این طرح، اجرا و بهره برداری از واحد پتروشیمی تولید لاستیک مصنوعی استایرن- بوتادین به روش امولسیونی E-SBR با چشم انداز تأمین خوراک بالادستی صنایع تولید تایر و قطعه سازان (محصولات لاستیکی) است. براساس برآوردهای صورت گرفته، هر تن محصول این پتروشیمی ارزشی معادل ۱۷۰۰ دلار دارد و با راه اندازی و بهره برداری از پروژه ۱۳۶ هزارتنی صدف، درآمد ارزی قابل توجهی عاید کشور خواهد کرد.
ارغوان گستر ایلام
طبق برنامه ریزی انجام شده، این پروژه برای تکمیل زنجیره تولید مجتمع پتروشیمی ایلام با تبدیل پروپیلن به پلی پروپیلن و ایجاد ارزش افزوده بیشتر، ایجاد اشتغال در منطقه و توسعه صنایع پایین دستی اجرایی شده است. ظرفیت این پروژه 150 هزار تن پلی پروپیلن در سال است. خوراک مورد نیاز این پروژه از واحد الفین پتروشیمی ایلام و برخی دیگر از منابع تامین می شود. اتفاق مهم در این پروژه، اضافه شدن محصول پلی پروپیلن به سبد محصولات هلدینگ خلیج فارس است که با تامین این محصول نیاز کشور به واردات این محصول مرتفع می شود. این طرح به طور مستقیم برای ۲۲۰ نفر و به طور غیرمستقیم برای بیش از دو هزار نفر اشتغالزایی خواهد داشت.برآورد سرمایه گذاری نهایی طرح ارغوان گستر ایلام بیش از ۵۱.۲۶ میلیون یورو و ۱۷.۵۵۰ میلیارد ریال پیش بینی شده است که مبلغ ریالی بیشتر از محل تسهیلات بانکی و بازار سرمایه و مبلغ ارزی از محل منابع ارزی حاصل از صادرات غیر، از سوی هلدینگ خلیج فارس تأمین شده است.
کریستال ملامین لردگان
پروژه کریستال ملامین لردگان به منظور تکمیل زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی و ایجاد اشتغال در استان های دور از مراکز پتروشیمیایی پیش بینی شده است. پروژه پتروآرمند لردگان در پایین دست مجتمع کود شیمیایی اوره لردگان و تکمیل کننده زنجیره محصول اوره است و با راه اندازی این واحد 40 هزار تنی، ظرفیت تولید محصول «کریستال ملامین» ایران هم دو برابر می شود. در کنار ساخت طرح جدید کریستال ملامین کشور در لردگان، برنامه ریزی هایی هم با هدف احداث اولین پارک ملامین در مجاورت پتروشیمی ارومیه صورت گرفته است. کریستال ملامین، یک محصول پرطرفدار و کاربردی در صنایع چوب، کاغذ، رنگ، چرم، نساجی، قالب گیری، چسب، لاستیک و... است و کشورهایی همچون ترکیه، هند و چین از مشتریان این محصول پتروشیمیایی محسوب می شوند. خوراک و یوتیلیتی های لازم طرح کریستال ملامین شرکت صنایع پتروشیمی پتروآرمند لردگان از پتروشیمی لردگان تأمین می شود. این طرح، در زمینی به مساحت ۱۰ هکتار و در مجاورت پتروشیمی اوره و آمونیاک لردگان اجرا شده و سرمایه مورد نیاز برای تکمیل این طرح، بیش از ۱۴ هزار میلیارد ریال اعلام شده است.
پلی آلومینیوم کلراید ارومیه
محصول پلی آلومینیوم کلراید در صنعت تصفیه آب و پساب های شهری و صنعتی کاربرد دارد و با راه اندازی پروژه پلی آلومینیوم کلراید ارومیه، کشور تا حد بسیار زیادی از واردات این محصول مهم و راهبردی که در صنعت تصفیه پساب کاربرد دارد، بی نیاز می شود.
کاربرد و موارد مصرف پلی آلومینیوم کلراید برای تصفیه آب آشامیدنی، آب استخر، تصفیه فاضلاب و پساب صنعتی، صنعت خمیر کاغذ و کاغذ، فاضلاب شهری و تصفیه فاضلاب کشاورزی کاربرد دارد. پلی آلومینیوم کلراید ارومیه با ظرفیت تولید سالانه ۷۰ هزار تن در فضایی مشترک با پتروشیمی ارومیه قرار گرفته است.
پتروپرک پویا
با اجرای طرح پتروپرک پویا در منطقه اقتصادی ماهشهر سود پرک گرید پزشکی برای نخستین بار در کشور تولید می شود و ایران می تواند در زمینه این محصول در منطقه حرفی برای گفتن داشته باشد. نزدیک به ۳۰ هزار تن بازار این محصول، در منطقه واقع شده که ایران می تواند این مقدار را پوشش دهد. ظرفیت تولید سود پرک گرید پزشکی این واحد 45 هزار تن در سال است و در صنایعی همچون داروسازی و آرایشی بهداشتی، صنایع باتری سازی، صنایع فلزی، روی و شیشه، صنایع غذایی، صنایع رنگرزی، صنایع کاغذ و کارتن سازی، صنایع چرم و نساجی و...کاربرد دارد. این پروژه در واقع یک پلنت کوچک است که در فاز اجرا 300 نفر و در مرحله بهره برداری تا 150 نفر را مشغول به کار خواهد کرد و با راه اندازی این واحد و ایجاد ارزش افزوده محصولات تولیدی، ثروت بیشتری برای منطقه ایجاد خواهد شد.
متیل آمید سنقر
شرکت صنایع شیمیایی نگین سنقر با ظرفیت 22 هزار و 600 تن در سال به منظور تولید انواع مشتقات متیل آمین اعم از مونو متیل آمین، دی متیل آمین و تری متیل آمین در شهرک صنعتی سنقر در استان کرمانشاه اجرا شده است. مواد اولیه اصلی این طرح، متانول و آمونیاک است. متانول مورد نیاز حدود ۳۱ هزار تن در سال و آمونیاک مورد نیاز این طرح نیز حدود ۱۰ هزار تن در سال برآورد شده که هر دو از منابع داخلی تامین خواهند شد. کاتالیست های مورد نیاز طرح نیز از طریق واردات تامین شده است. این پروژه در زمینی به مساحت 4.5 برای محصولات بالادستی تولید متیل آمین و بخش پایین دستی محصولات مشتق گرفته از تولیدات بالادستی پیش بینی شده است. پتروشیمی، صنعتی است که با تکمیل زنجیره ارزش خود می تواند ارزش افزوده بالایی را برای کشور به همراه آورد و بی تردید افتتاح هر طرح در این صنعت، افزون بر جلوگیری از خام فروشی، ایجاد اشتغال و ارزش افزوده، رونق اقتصادی نیز برای کشور در پی خواهد داشت.