ناهمخوانی تقاضای نفت
آژانس بین المللی انرژی و ائتلاف تولیدکنندگان عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و غیراوپک بر برآوردهای افزایشی خود برای رشد تقاضای جهانی نفت در سال 2023 میلادی که انتظار می رود بخش عمده آن از سوی مشتریان آسیایی باشد، تأکید دارند، اما واقعیت واردات واقعی نفت خام ازسوی خریداران نفت در قاره کهن، گویا داستانی متفاوت را بیان می کند.
پیش بینی آژانس بین المللی انرژی
آژانس بین المللی انرژی در تازه ترین گزارش ماهانه چشم انداز کوتاه مدت خود که 14 نوامبر (23 آبان ماه) منتشر شد، برآورد خود را درباره رشد تقاضای نفت خام در سال 2023 میلادی را نسبت به پیش بینی پیشین روزانه 100 هزار بشکه افزایش داد و این رقم را دو میلیون و 400 هزار بشکه در روز اعلام کرد.افزایش پیش بینی آژانس بین المللی انرژی که به کشورهای صنعتی مشاوره می دهد و به گونه ای نماینده واردکنندگان نفت خام است، نشان می دهد برآوردهایش به پیش بینی های گزارش 13 نوامبر (22 آبان ماه) دبیرخانه اوپک درباره تقاضای جهانی نفت خام نزدیک است. این سازمان که 13 کشورصادرکننده نفت را نمایندگی می کند، پیش بینی تقاضای نفت در سال 2023 میلادی را دومیلیون و 460 هزار بشکه در روز اعلام کرد واین رقم نسبت به برآورد پیشین روزانه 20 هزار بشکه افزایش را نشان داد .
آژانس بین المللی انرژی و اوپک در سناریوهای خود مربوط به برآورد رشد تقاضا، نقش چین را محوری نشان داده اند، به طوری که پیش بینی کرده است تقاضای نفت خام بزرگ ترین واردکننده نفت جهان درسال ۲۰۲۳ میلادی، روزانه یک میلیون و 800 هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت.
در حالی که بین تقاضای کلی نفت یک کشور و سطح واردات آن تفاوت وجود دارد، در پیش بینی آژانس بین المللی انرژی، بین رشد تقاضا و افزایش واردات کنونی در سال 2023 میلادی هم شکافی قابل توجه وجود دارد.
داده های رسمی گمرک نشان می دهد میانگین واردات نفت خام چین در 10 ماه نخست امسال 11 میلیون و 360 هزار بشکه در روز بوده که نسبت به مدت مشابه سال 2022، روزانه یک میلیون و 430 هزار بشکه افزایش داشته؛ این رقم پارسال در دوره مورد بررسی 9 میلیون و 930 هزار بشکه در روز بوده است.
مجموع واردات نفت خام چین درسال 2022 میلادی 10 میلیون و 170 هزار بشکه در روز بوده و نشان می دهد تنها یک میلیون و 210 هزار بشکه، کمتر از سرعت 10 ماه سال 2023 میلادی بوده است.این آمارها معنایش این نیست که تولید نفت خام چین با افزایشی قابل توجه روبه رو بوده است، زیرا داده های رسمی حکایت از آن دارد که برداشت نفت خام از میدان های داخلی این کشور در 10 ماه سال میلادی جاری،چهار میلیون و 180 هزار بشکه در روز بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 1.7 درصد افزایش را نشان می دهد.
رشد تقاضای نفت چین نیز می تواند با برداشت از ذخیره سازی های این کشور آسیایی تأمین شود، با این حال این اتفاق نیفتاده، زیرا چین در 10 ماه امسال به مقدار ذخیره سازی های نفت خام خود افزوده است.
چین حجم نفت خام ورودی یا خروجی از ذخیره سازی های راهبردی و تجاری را هیچگاه اعلام نمی کند، اما با کسر مقدار نفت خام فرآوری شده در پالایشگاه ها، می توان کل نفت خام وارداتی و تولید داخلی این کشور را تخمین زد.حجم کل نفت خام در دسترس پالایشگاههای چین از واردات و تولید داخلی در 10 ماه سال 2023 میلادی، روزانه 15 میلیون و 540 هزار بشکه بوده است، اما پالایشگاه ها در دوره مورد بررسی 14 میلیون و 860 هزار بشکه نفت خام فرآوری کرده اند؛ به این معنا که 680 هزار بشکه به مخازن ذخیره سازی نفت خام این کشور اضافه شده است.
به طورکلی پیشبینی آژانس بین المللی انرژی برای رشد تقاضای چین بسیار بالاتر از افزایش واردات واقعی نفت خام این کشور است و این شکاف را نمی توان با تغییر در تولید داخلی یا موجودی ذخیره سازی ها توضیح داد.
به نظر می رسد برآورد اوپک از رشد تقاضای نفت خام چین در سال 2023 میلادی که یک میلیون و 140 هزار بشکه در روز اعلام شده بسیار دقیقتر است و احتمال وقوع آن هم وجود دارد.
چشم انداز تقاضای طلای سیاه در آسیا
خارج از چین، تقاضای نفت در دیگر کشورهای آسیایی تصویری تا حدودی متفاوت از خود نشان داده، اما واردات کلی نفت در قاره کهن تاکنون در سال 2023 میلادی رشدی خیره کننده داشته است.
بر اساس داده های گروه بورس اوراق بهادار لندن (LSEG)، واردات نفت خام آسیا در 10 ماه سال 2023 میلادی، روزانه 26 میلیون و 930 هزار بشکه بود که نسبت به کل سال 2022 میلادی، روزانه یک میلیون و 340 هزار بشکه افزایش نشان می دهد، این رقم در سال 2022 میلادی، 25 میلیون و 590 هزار بشکه در روز بوده است.
بر اساس داده های گروه بورس اوراق بهادار لندن، هند، دومین واردکننده بزرگ نفت در آسیا، در 10 ماه سال جاری میلادی چهارمیلیون و 620 هزار بشکه وارد کرده است که نسبت به دوره مشابه سال 2022 میلادی 462 هزار بشکه افزایش نشان می دهد.
واضح است که چین و هند در 10 ماه امسال، رشدی نسبتاً مطلوب داشته اند، اما بقیه کشورهای آسیایی با کاهش واردات روبه رو بوده اند که این شرایط باعث شده مجموع افزایش واردات نفت خام قاره کهن تا حدودی اندک شود و به اندازه کافی نتواند برآوردهای آژانس بین المللی انرژی و اوپک را محقق کند.
بنابراین اگر آسیا به اندازه کافی نفت خام برای برآورده کردن پیش بینی های افزایشی وارد نمی کند، آیا این احتمال وجود دارد که دیگر مناطق نیز بتوانند این شرایط را جبران کنند؟
بر اساس تازه ترین گزارش اوپک، رشد تقاضا احتمالاً در اروپا منفی، در آمریکای شمالی و آفریقا نسبتاً بالاتر و در آمریکای جنوبی اندکی بالاتر خواهد بود.جایی که اوپک شرایط را برای افزایش تقاضا مهیا می بیند، افزون بر چین و هند، رشد تقاضا درخاورمیانه است، جایی که برآورد کرده است که درسال 2023 میلادی نسبت به سال 2022، این مقدار روزانه 340 هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت.با فرض اینکه برآورد اوپک صحیح باشد، پرسشی که در بازارهای جهانی نفت خام مطرح می شود این است که آیا رشد مطلوب تقاضا در خاورمیانه برای قیمت های جهانی نفت مهم است یا اینکه کشورهای منطقه به جای صادرات این مقدار نفت خام را خودشان مصرف می کنند.
به طور کلی، آنچه بازار جهانی نفت خام باید انجام دهد این است که آیا پیش بینی تقاضا در تعیین سطح قیمت ها مهم تر از واردات واقعی ازسوی کشورهای مصرف کننده است یا خیر.