در برنامه پنج ساله چه الزام هایی مورد توجه قرار گرفته است؟
از وظایف مهم مدیریت امور فنی که در اداره مهندسی بهره برداری ستاد انجام می شود، ارائه برنامه های تولید پنج ساله است. با توجه به اینکه تامین الزام های برنامه های تولید مانند خلق موقعیت، خرید کالا و مواد حفاری، احداث تاسیسات مورد نیاز، اجاره دکل و کویل فعالیت هایی زمانبرهستند، باید الزام های آن از چند سال قبل ارائه و تامین آنها پیگیری شود؛ از این رو برنامه 5 ساله ظرفیت تولید با هدف افزایش توان تولید از 2 هزار و 933 بشکه در روز در ابتدای سال 1401 به 3 هزار و 280 بشکه در روز تهیه و ارائه شده است.
مهم ترین الزام ها برای دستیابی به حدود 350 هزار بشکه در روز افزایش ظرفیت تولید در طی پنج سال حفاری بیش از 300 حلقه چاه توسعه ای، تعمیر حدود 550 حلقه چاه و انجام بیش از 3 هزار و 350 عملیات ترمیمی است.
دستیابی به این میزان تولید وابسته به تامین الزام های آن است. طی دو سال گذشته فعالیت ها و پیگیری های متعددی با همکاری دیگر مدیریت ها به منظور تامین الزام های این برنامه صورت گرفته تا این برنامه سنگین تولیدی محقق شود.
برنامه های تولیدی بر اساس پیش بینی ظرفیت های تاسیساتی مخازن، انجام فعالیت های افزایش تولید در چاه ها و میزان کاهش تولید در مخازن تهیه می شوند. به عبارت دیگر برآیند مجموعه فعالیت های افزایش تولید و کاهش ها میزان تولید یک برنامه تولیدی را تعیین می کند.
عوامل مهم کاهش ظرفیت تولیدی یک مخزن هیدروکربوری را می توان به دو دسته سطح الارض (روزمینی) و تحت الارض (زیرزمین) تقسیم کرد. در بخش روزمینی خرابی تجهیزات و فرسودگی تاسیسات موجود و نیاز به احداث واحد جدید، مانند واحد نمک زدایی از اهم عوامل کاهش تولید است.
بر اثر تولید از مخازن فشار آنها کاهش یافته و ستون نفتی، کوچک می شود. این عوامل باعث کاهش و حتی قطع تولید از چاه ها می شودو تولید از مخزن را کاهش می دهند. میزان این کاهش به عوامل مختلف از جمله درصد تخلیه و مکانیسم های تولیدی مخازن بستگی دارد. میزان کاهش ها در مخازن مختلف مناطق متفاوت است. بر اساس تجربیات برنامه های تولیدی در سال های گذشته، متوسط این کاهش ها هر سال حدود 350 تا 400 هزار بشکه در روز است. البته با توجه به کاهش های تکلیفی در سال های اخیر، میزان این کاهش ها باید در تولید حداکثری مجددا تعیین شود؛ بنابراین، در ارزیابی عملکرد تولیدی یک سال ازابتدای فروردین تا ابتدای فروردین سال بعد، اگر میزان افزایش تولید 20 هزار بشکه در روز گزارش شود، باید توجه داشت که حجم فعالیت های سالانه به گونه ای بوده است که افزون بر جبران کاهش های سالانه 350 تا 400 هزار بشکه در روز، 20هزار بشکه در روز نیز افزایش تولید حاصل شده است و نباید تصور کرد که فقط به میزان 20 هزار بشکه در روز فعالیت افزایشی صورت گرفته است.
عمده افزایش تولید شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در این مقطع بیشتر ناشی از کدام فعالیت ها بوده است؟
فعالیت های تولیدی زیرزمینی به سه دسته حفاری چاه جدید، تعمیر چاه های موجود و انجام فعالیت های ترمیمی تقسیم می شوند. حفاری چاه جدید و تعمیر برخی چاه های موجود با استفاده از دکل صورت می گیرد. در میادین مناطق نفت خیز جنوب، عمده افزایش تولید سهم فعالیت های ترمیمی است که در آن معمولا با استفاده از لوله مغزی سیار مشکلات سبک چاه های موجود برطرف شده و چاه ها دوباره وارد مدار تولید می شوند؛ بنابراین تامین دکل و لوله مغزی سیار از جمله مهم ترین الزام های برنامه های تولیدی است. باید اشاره کنم که حفاری چاه های جدید و تعمیر چاه های موجود، افزون بر ساخت و آماده سازی موقعیت و تامین کالا و مواد، نیازمند وجود دکل حفاری آماده به کار است و شرکت ملی حفاری تقریبا تنها شرکت دکل دار طرف قرارداد با مناطق نفت خیز جنوب بوده است که در سال های گذشته به دلیل قراردادن شرکت ملی حفاری درفهرست واگذاری به بخش خصوصی، تقویت ناوگان حفاری از منابع داخلی شرکت ملی نفت امکان پذیر نبوده و به تدریج با مستهلک شدن ناوگان حفاری، امکان بازسازی آن وجود نداشته است؛ از این رو توان عملیاتی آن به شدت کاهش یافته؛ به گونه ای که زمان حفاری چاه ها به حدود دو برابر قبل و انتظارات به بیش از دو برابر افزایش پیدا کرده است.
با توجه به این مشکل برای تقویت ناوگان حفاری چه اقدامی در دستور کار قرار دارد؟
در حال حاضر فعالیت های بسیار خوبی از سوی مجموعه مدیریت و کارشناسان شرکت ملی حفاری به منظور رفع نواقص و ایراد دکل ها و بازسازی آنها، تامین و تعمیر موتورها و تجهیزات، خرید دکل و لوله مغزی سیارو تامین امکانات رفاهی و ... در دست اقدام است که امید است با انجام آنها، در اسرع وقت شاهد بازگشت شرکت ملی به روزهای طلایی آن باشیم. امضای توافقنامه میان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب و شرکت ملی حفاری، پرداخت علی الحساب هزینه های حفاری به صورت ریالی، همچنین پرداخت ارزی به شرکت ملی حفاری در قبال ارائه مستندات مربوط به تجهیز ناوگان حفاری، پرداخت هزینه های جابه جایی ادوات و دکل های حفاری و استفاده از توان ارتش برای کمک به جابه جایی دکل ها و تعمیرات ناوگان ترابری، بخشی از فعالیت های مناطق نفت خیز جنوب در جهت تقویت ناوگان حفاری شرکت ملی حفاری است. در کنار تقویت شرکت ملی حفاری استفاده از ناوگان حفاری بخش خصوصی، از دیگر برنامه های شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب برای تحقق برنامه های تولیدی است که در این زمینه قرارداد به کارگیری 2 دستگاه دکل حفاری از یکی از شرکت های خصوصی منعقد شده و استفاده از 7 دکل دیگر در مرحله انعقاد قرارداد است. همچنین برگزاری پنج مناقصه برای به کارگیری ۱۰ دکل در دست اقدام است. همین جا فرصت را مغتنم شمرده و ضمن دعوت از تمام شرکت های دکل دار برای عقد قرارداد با شرکت ملی مناطق نفت خیزجنوب با قیمت 5 درصد کمتر از قرارداد ریالی، از شرکت ملی حفاری می خواهیم تا درخواست خود در این زمینه را به شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب ارسال کند.
چه همکاری های دیگری برای افزایش تولید با بخش خصوصی ضروری و در حال انجام است؟
سال گذشته و امسال 6 قرارداد برای استفاده از 18 دستگاه لوله مغزی متعلق به بخش خصوصی منعقد شده است. مجموع فعالیت های ترمیمی انجام شده با این لوله های مغزی و لوله مغزی های متعلق به شرکت ملی حفاری، تعمیر و تکمیل بیش از 375 هزار بشکه در روز بوده است. با توجه به تاثیر زیاد عملیات های لوله مغزی سیار در تحقق برنامه تولید، برنامه استفاده از خدمات 2 دستگاه لوله مغزی دیگر در دست اقدام است. همچنین دو مناقصه دیگر برای استفاده از خدمات یک دستگاه لوله مغزی به صورت سرویس کامل و دو دستگاه لوله مغزی دیگر با تامین سیالات در حال برگزاری است. با توجه به کمبود دستگاه های لوله مغزی سیار در کشور و به منظور تامین لوله مغزی مورد نیاز، مذاکراتی با تمام شرکت های خصوصی دارنده لوله مغزی سیار صورت گرفته که در قالب مناقصه و انعقاد قراردادهای طولانی مدت، تسهیلات لازم برای ورود دستگاه های جدید به کشور فراهم می شود. امیدواریم با توجه به اقدام های صورت گرفته و در دست اقدام، شرایط لازم برای انجام فعالیت های ترمیمی به عنوان فعالیت هایی که بیشترین سهم افزایش تولید را دارند، فراهم و از این نظر الزام های افزایش تولید تامین شود.
در بخش تولید با چه چالش هایی رو به رو هستید؟
یکی دیگر از چالش های تولید، کمبود تاسیسات برای فرآورش نفت، گاز و آب تولیدی است. در برخی مخازن نفتی، ظرفیت های تولیدی بسیار خوبی سر چاه وجود دارد، اما به دلیل کمبود ظرفیت تاسیسات بهره برداری و نمک زدایی امکان تولید از آنها وجود ندارد؛ البته برای تمام این مخازن پروژه های تاسیساتی مورد نیاز تعریف شده است، اما به دلایل مختلف از جمله کمبود منابع مالی در مقاطع زمانی، افزایش هزینه آنها، ضعف پیمانکاران اجرایی، افزایش قیمت انجام پروژه ها به دلیل نوسان نرخ ارز و در مجموع نبود پیشرفت مناسب، پروژه های روزمینی تعریف شده در طرح 28 مخزن، عملا ظرفیت تاسیساتی لازم ایجاد نشده است.