جوشکــــــــــاری در مخازن قابل اشتعال
صنعت نفت از صنايع پيچيده و با خطرپذیری بالاست که بروز حوادث در آن می تواند خسارت هاي جاني و مالي جبران ناپذيري به همراه داشته باشد. در طول تاريخ، حوادث زيادي در اين صنعت رخ داده که پيامدهاي فراواني در بر داشته است و این مهم اهميت درس آموزي از حوادث و سوانح در اين صنعت را براي شناسايي مناطق پرخطر چند برابر می سازد. دانش به دست آمده در مورد علل حادثه می تواند اجازه استقرار اقدام هاي پيشگيرانه و کاهش دهنده حوادث در محل را صادر کند، ضمن آن که بازخورد ناشي از آن نیز موجب بهبود رفتار ايمني در افراد مستقر در فضاي صنعت نفت خواهد شد. با بهره مندي از نکات «درس آموزي ازحوادث»، می توان از نوع وقايع ناخواسته تشديدکننده و بازدارنده آن، عواقب احتمالي وقايع ناخواسته و... به اقدام هاي کنترلي و محدودکننده عواقب ناشي از حوادث دست يافت. به دليل اهميت اين موضوع، به درس آموزی ازحادثه «جوشکاری مخازن قابل اشتعال» در یکی از مناطق عملیاتی پرداخته ایم که در ادامه می خوانید:
حادثه اول
در یک واحد تولید مواد شوینده، جوشکار روی مخزن پلاستیکی نگه داری گاز کلر قرار گرفته و مشغول جوشکاری سازه فلزی بالای مخزن است که با توجه به مسقف بودن فضا و تجمع گاز در مکان، انفجاری ناگهانی رخ می دهد. در پی این حادثه، کارگر به سقف کوبیده می شود و به داخل مخزن سقوط می کند.
حادثه دوم
در یکی از شهرک های صنعتی در ساعت 9 و 30 دقیقه صبح، قطع شبکه انتقال گاز یکی از خطوط موجب خرابی برخی از شیرها و انفجار فیلترهای ایستگاه تقلیل فشار گاز می شود. به دلیل جانمایی ایستگاه در شهرک و نبود واحدهای صنعتی در جوار ایستگاه این حادثه پیامد جانی در پی نداشته است.
پیامد های رویداد
1 نفر فوتی
علت اولیه
علل میانی انفجار مخزن
گاز و بنزین
جوشکاری مخازن قابل انفجار و اشتعال
نبود سیستم مجور کار
نبود ناظر ایمنی
برقرار نشدن شرایط تهویه ای مناسب
نصب نشدن تابلوها و علائم هشداردهنده ایمنی در محل
کنترل نشدن انتشارات و آلاینده های ناشی از عملیات جوشکاری
انجام عملیات جوشکاری در فضای بسته اماکن نگه داری مخازن قابل اشتعال و انفجار
افزایش فشار گاز در مسیر اصلی لوله گاز اصلی
تحمل نشدن بار اضافی در تجهیزات ایستگاه
استفاده نکردن از تجهیزات ایمن و متناسب با فشار خط اصلی گاز (ایستگاه دچار حادثه انشعابی از خط اصلی است).
پیش بینی نشدن تجهیزات هوشمند و تقلیل فشار گاز و قطع اتوماتیک گاز ورودی به ایستگاه برای کنترل شرایط اضطراری افزایش فشار
استفاده نکردن از اپراتور مستقر در محل ایستگاه با توجه به حساسیت واحد از نظر پدافند غیرعامل
علل ریشه ای
ضعف آگاهی و ایمنی
نبود تعهد مدیریت در استقرار و اچ اس ای جاری سازی الزامات
برگزار نشدن دوره های آموزشی مرتبط
بی توجهی به فرایندهای شناسایی و ارزیابی ریسک های بالقوه
درس آموخته و پیام های کلیدی
بر اساس آیین نامه ایمنی جوشکاری و برشکاری گرم وزارت کار و امور اجتماعی: جوشکاری و برشکاری در مکان هایی که مواد یا گازهای قابل اشتعال یا انفجار وجود دارد، ممنوع است (ماده 19 ).
قبل از شروع عملیات جوشکاری و برشکاری در فضاهای بسته و محدود باید از تهویه مناسب محیط کار اطمینان حاصل شود (ماده 22).
جوشکاری و برشکاری مخازن سربسته و یا حاوی مواد قابل اشتعال و انفجار ممنوع است (ماده 26).
راهکارهای فنی پپیشنهادی
استقرار کامل سیستم مدیریت اچ اس ای در صنعت و پیاده سازی الزامات مربوطه
برگزاری دوره های آموزشی در زمینه ریسک ها و خطرهای بالقوه مشاغل و فعالیت های جاری در صنعت
جذب و به کارگیری نیروی متخصص ایمنی و بهداشت در صنعت به منظور شناسایی و ارزیابی ریسک های بالقوه و در نتیجه جلوگیری از بروز حوادث ناگوار و اتلاف هزینه ها
استقرار سیستم مجوز کار به ویژه برای فرآیندهای با ریسک بالا
برگزاری دوره های آموزشی کوتاه مدت قبل از شروع کار ( Tool Box Meeting )
بازرسی منظم و دوره ای تجهیزات و سیستم های تحت فشار
به روزرسانی سیستم های هوشمند و کنترلی فشار و قطع کننده های اتوماتیک برای مخازن و خطوط انتقال گاز