انعکاس توانمندی های منطقه شمالغرب در انتقال بی وقفه و پایدار فراوردههای نفتی
جهاد نفتی ها در ایده لو و ابهر
مشعل معمولا از خطوط لوله به عنوان شریان های حیاتی صنعت نفت یاد می شود؛ چرا که انتقال نفت و فراورده های نفتی با عبور از این گذرگاه های آهنی در تلمبه خانه ها و تاسیسات جانبی ایجاد شده در مسیر، پالایش می شود و در نهایت به مصرف می رسد. بیش از 14 هزار کیلومتر خط انتقال محصولات نفتی در سیطره و مدیریت شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران قرار دارد که متشکل از ۱۲ شرکت فرعی از جمله شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمالغرب است که تامین سوخت را در گستره ای از غرب کشور به عهده دارد. سفر به استان زنجان و متعاقب آن، بازدید از تاسیسات و مراکز انتقال نفت ایده لو و ابهر فرصتی است تا به گوشه ای از تلاش گمنامان این عرصه از صنعت نفت کشور پرداخته شود. تلاشی که محصور در زمان و مکان نیست و با انواع مخاطرات جدی نیز مواجه است.اشتهارد، ابهر، زنجان، ایده لو، میانه، شهید کریمی، ترکمنچای، تاسیسات ۱۴ اینچ ری-تبریز، ۱۶ اینچ نفت خام، مرکز انتقال نفت ۱۴ اینچ تبریز-سراب، مرکز انتقال ۱۰ اینچ تبریز-میاندوآب، مراغه، میاندوآب، ارومیه، سراب، اردبیل و همچنین تاسیسات نیروگاه سلطانیه، اردبیل و ارومیه هستند. گزارش پیش رو، چکیده و ماحصل سفر به این منطقه برای بیان تنها گوشه ای از بی شمار تلاشی است که دراین بخش ازکشور انجام می شود تا فراورده های نفتی به مبادی مصرف و مصرف کنندگان برسد.
اواسط خرداد امسال، براي بازديد از مراكز انتقال نفت و تاسيسات شمالغرب شركت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران از تهران به سمت مركز منطقه شمالغرب استان زنجان حركت كرديم. از استان زنجان به عنوان یکی از قطب های گردشگری ایران یاد می شود که نه تنها در حوزه گردشگری؛ بلکه در زمینه صنایع دستی نیز ید طولایی دارد.این استان، محور ارتباطی مرکز ایران به غرب است و ظرفیت های بالایی برای توسعه، رونق و رشد گردشگری و صنایع دستی دارد.مركز انتقال نفت خام منطقه شمالغرب در ضلع شمالي شهر زنجان در دامنه كوه واقع شده و يكي از مناطق عملياتي 12گانه خطوط لوله و مخابرات نفت ايران به شمار می آید كه داراي چند مركز انتقال نفت و تاسيسات تابعه در مسيري به طول یکهزار و 776 كيلومتر است.
13سال فعالیت در ایده لو
مرکز انتقال نفت ایده لو، نخستين مرکز انتقال نفت شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمالغرب است که برای بازدید رهسپار آنجا می شویم. این مرکز به لحاظ زمانی، حدود یک ساعت با زنجان فاصله دارد و این دوری از مرکز شهر، محدودیت هایی را از نظر دسترسی نداشتن به برخی امکانات شهری، برای کارکنان آن ایجاد کرده است.
وارد مرکز ایده لو می شویم. تا چشم کار می کند بیابان دیده می شود و تنها آزردگی صوتی منطقه، صدای تجهیزات و تاسیسات تلمبه خانه هاست. امیرمسعود صبوری منش، رئیس مرکز انتقال نفت ایده لوست.
دکترای شیمی از دانشگاه خوارزمی تهران دارد و فعالیت خود را از سال 1380 در صنعت نفت با حضور در پتروشیمی اراک آغاز کرده است. یک سال حضور در پتروشیمی خارک و6 سال هم در بندر ماهشهر از جمله سوابق کاری وی قبل از فعالیت در شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران محسوب می شود. سپس به مدت یک سال در مرکز انتقال نفت اشتهارد مشغول به فعالیت شده تا سرانجام در سال 89 مرکز انتقال نفت ایده لو پایگاه کنونی اش برای ادامه فعالیت می شود و هم اکنون حدود 13 سال است که در این مرکز خدمت می کند.
او در ابتدای گفت و گو، ضمن اشاره ای گذرا به سوابق کاری و تحصیلی اش، درباره کلیت کار در مرکز انتقال نفت ایده لو می گوید: این مرکز در 45 کیلومتری جاده ترانزیت زنجان-تبریز واقع شده و دارای دو خط لوله به قطرهای 14 و 16 اینچ است که به ترتیب مربوط به انتقال انواع فراورده های نفتی از قبیل بنزین، نفتگاز، نفتا، نفت سفید و دیگری مربوط به انتقال نفت خام است. حوزه استحفاظی مرکز ایده لو 15 هکتار مساحت دارد که از این میزان، 7 هکتار آن ناحیه صنعتی و مابقی به منازل مسکونی، مهمانسرا و مدرسه اختصاص داده شده است. 51 پرسنل به صورت شبانه روزی در این مرکز مشغول به فعالیت هستند که از این تعداد نیروی کار، 20 نفر رسمی و مابقی قراردادی و پیمانکاری هستند. همچنین این مرکز دارای 4 دستگاه الکتروپمپ است که 3 مورد آن روی خط 16 و یک مورد در اختیار خط 14 اینچ قرار دارد. با توجه به اینکه الکتروپمپ ها به برق 6 هزار ولت نیاز دارند، بنابراین یک پست برق ۶۳ کیلو ولت به صورت اختصاصی در این مرکز واقع شده است. از دیگر مشخصات بارز این مرکز، وجود یک مخزن 21 میلیون لیتری با ظرفیت کامل است که اگر بنا به هر دلیلی مشکلی به وجود آمد، خط فعال باشد. از طرفی دو مخزن آب با ظرفیت های یک میلیون لیتر و ۵۵۰ هزار لیتر از دیگر امکانات مرکز انتقال ایده لوست که این مخازن هم با ظرفیت کامل در دسترس هستند تا در صورت بروز هرگونه حادثه بتوان از آن استفاده کرد.صبوری منش از مرکز انتقال نفت ایده لو به عنوان یکی از مراکز اصلی و مهم نام برده و با اشاره به حجم رسید و ارسال نفت خام و انواع فراورده های نفتی در سال گذشته می افزاید: در مجموع بیش از 6 میلیارد لیتر نفت خام و حدود سه میلیارد لیتر انواع فراورده نفتی(نفتگاز، نفت سفید، بنزین موتور و نفتای سبک و سنگین) در سال گذشته ازسوی تاسیسات مرکز انتقال نفت ایده لوانتقال یافته است.
الکتروپمپ؛ جایگزینی برای توربین
رئیس مرکز انتقال نفت ایده لو از تجهیز این مرکز به سیستم های الکتروپمپ به جای توربین ها خبر می دهد و با تاکید بر اینکه نصب این تجهیز کاربردی آلودگی زیست محیطی ناشی از انتقال فراورده های نفتی را به حداقل می رساند، بیان می کند: با توجه به کمبود قطعات مورد استفاده در توربین ها و فرسوده بودن آنها و اینکه توربین، ایمنی پایینی دارد و هر لحظه امکان آتش سوزی می رود، از این رو اقدام های لازم به منظور نصب الکتروپمپ انجام شده است.
از طرفی، وابستگی به تامین قطعات مورد نیاز توربین ها به کشورهای خارجی که با اعمال تحریم ها تشدید شده بود هم مزید بر علت شد. از جمله مزیت های دیگری که می توان برای نصب الکتروپمپ ها متصور شد، این است که افزون بر حل مسائل و مخاطرات زیست محیطی، بازدهی انتقال فراورده ها در مقایسه با توربین ها بسیار بالاست و اینکه کنترل، تعمیر و نگهداری از آنها نیز به مراتب آسان تر است.
صبوری منش بر حساسیت های بالای کاری در مرکز انتقال نفت ایده لو اشاره می کند و ایجاد بسترهای لازم به منظور عیب یابی خطوط لوله با استفاده از حفاظت کاتدی و پیگرانی هوشمند را برای پایش خطوط لوله در صنعت نفت ضروری می داند و می گوید: نگهداری و محافظت از خطوط لوله در برابر انواع آسیب ها و خرابی های زیست محیطی بسیار حایز اهمیت است.
حوزه استحفاظی مرکز انتقال نفت ایده لو، 92 کیلومتر خطوط لوله دارد که ما به صورت مداوم با بهره مندی از دانش و روش حفاظت کاتدی در حال پایش و بررسی این خطوط هستیم؛ هرچند در این مسیر به این شیوه اکتفا نکرده و در بازه زمانی 6-5 ساله نیز با استفاده از روش پیگرانی هوشمند، خطوطمان را رصد و پیمایش می کنیم.
ضخامت لوله ها به مرور زمان تغییر و خوردگی ایجاد می کند که باید ترمیم شود.
با توجه به اینکه امکان انجام پیگرانی هوشمند نیز در هر موقع از سال مقدور نیست، بنابراین با اطلاعاتی که از روش حفاظت کاتدی منتج می شود، جلوی بروز بسیاری از خطرات ناشی از خوردگی ها را می گیریم.