نقش نروژ در تامین انرژی اروپا
شعیب بهمن زمستان نسبتا سخت اروپا که با شعله ور شدن جنگ روسیه و اوکراین به معضلی برای کشورهای این قاره در تامین انرژی مبدل شده بود، به پایان رسیده، اما همچنان مسئله تامین نفت و گاز به قوت خود باقی مانده است. اعمال تحریم برای خرید انرژی از روسیه و همچنین محدودیت هایی که مسکو برای صادرات انرژی به برخی از کشورهای اروپایی اعمال کرده، سیاستمداران این کشورها را ناگزیر به یافتن منابع جایگزین و البته مطمئن برای تامین انرژی مورد نیاز خود کرده است.
در میان کشورهای اروپایی، نروژ با دارا بودن یک درصد ذخایر گاز دنیا در رتبه هفدهمین کشور دنیا از لحاظ ذخایر گازی قرار دارد؛ به همین دلیل همواره از این کشور به عنوان یکی از منابع تامین بخشی از انرژی مورد نیاز اروپا یاد می شود. با این حال درباره اینکه تا چه حد می توان بر منابع گاز نروژ به عنوان راه حل مشکل تامین انرژی اروپا تکیه کرد، تردیدهایی وجود دارد.
نروژ با دارا بودن منابع فراوان انرژی طبیعی از جمله نفت، گاز طبیعی، هیدروپاور و باد، قادر است به عنوان یکی از تأمین کنندگان مهم انرژی برای اروپا عمل کند. برای مثال، نروژ بزرگترین تولید کننده گاز طبیعی مایع (LNG) در اروپاست و توانایی تامین بخشی از نیاز انرژی اروپا را دارد. شرکت اکوئینور نروژ اعلام کرده که حداکثر نرخ تولید گاز طبیعی را حفظ خواهد کرد تا از این طریق به اتحادیه اروپا در تامین انرژی یاری برساند.این شرکت تاکید کرده است که حداکثر نرخ تولید گاز طبیعی را در طول بهار و تابستان حفظ خواهدکرد تاکشورهای اروپایی بتوانند ذخایر گازی خود را پر کنند که در دوره اوج تقاضا در زمستان با مشکلات کمتری مواجه شوند، زیرا سال گذشته، بیشتر کشورهای اروپایی اطمینان کافی را برای تامین گاز مورد نیاز خود در فصل زمستان نداشتند.
اطمینان اروپا به گاز نروژ
نکته قایل اتکا برای کشورهای اروپایی در دسترسی به گاز نروژ این است که از لحاظ سیاسی بااسلو دچار چالش جدی نخواهند شد، زیرا نروژ همواره شریکی قابل اعتماد برای اروپا بوده و بر خلاف روسیه که دارای چالش های سیاسی متعدد با کشورهای اروپایی است، اسلو به هیچ وجه دارای این مشکلات نیست. علاوه بر این، نروژ در حوزه صنعتی به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در حوزه فناوری نفت و گاز شناخته شده است.
شرکت های نفتی نروژ، تلاش دارند از فناوری های جدید در حوزه تولید نفت و گاز بهره برداری کنند و در عین حال به حفظ محیط زیست نیز توجه داشته باشند؛ بنابراین نروژ علاوه بر تأمین انرژی، به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در حوزه حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار نیز شناخته می شود که این امر با سیاست های کلان اروپا در حوزه محیط زیست همخوانی دارد.
نروژ برنامه های بلندمدتی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای دارد و در سال ۲۰۱۶ به عنوان اولین کشور جهان اعلام کردکه هدف کلی آن برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای تا سال ۲۰۳۰ صفر است. همچنین نروژ در حوزه تحقیقات و توسعه فناوری های پایدار و تجدیدپذیر نیز به عنوان یکی از کشورهای پیشرو شناخته می شود.
تشدید وابستگی اروپا به گاز نروژ
از سوی دیگر تشدید نیاز و وابستگی اروپا به گاز نروژ برای این کشور نیز یک مزیت قابل توجه به شمار می آید. سقوط قیمت نفت در سال 2014 و سپس شیوع همه گیری کرونا آسیب های جدی به بخش نفت و گاز نروژ وارد کرد؛ به نحوی که هم مشاغل عده زیادی از دست رفت و هم میزان سرمایه گذاری کاهش یافت. با این حال شرایط جدید موجب شده که هم سرمایه گذاری های جدید در بخش نفت و گاز نروژ صورت گیرد و هم مشاغل زیادی ایجاد شوند.
افزون بر این، افزایش فروش گاز به کشورهای اروپایی موجب کسب درآمد قابل توجهی برای نروژ شده است که می تواند در آینده افزایش یابد.طبق بررسی های موسسه Nordea Markets، درآمد ۸۳۰ میلیارد کرونی نروژ از محل صادرات گاز در سال 2021 به ۱.۵ میلیارد کرون در سال ۲۰۲۲ رسید و انتظار می رود این رقم به ۱.۹ میلیارد کرون در پایان سال 2023 برسد.
چالش های پیش رو
باوجود تمایل سیاسی و اقتصادی میان نروژ واتحادیه اروپا برای انجام معاملات گازی میان طرفین، مشکلات و چالش هایی در این خصوص وجود دارد که حائز اهمیت است.
اولین چالش، وابستگی بیش از حد اروپا به واردات گاز از روسیه است. اتحادیه اروپا در نیمه اول سال گذشته ۸/ ۴۶ درصد از گاز طبیعی خود را از روسیه وارد کرده است. نروژ به نوبه خود ۵/ ۲۰ درصد از واردات گاز طبیعی را در آن دوره به خود اختصاص داده که کمتر از نیمی از گازی است که روسیه به اتحادیه اروپا ارسال کرده است.
دومین چالش، وجود رقیب قدرتمندی به نام ایالات متحده آمریکا است؛ چنانکه بسیاری معتقدند آمریکا برای به دست آوردن بازار اروپا حتی جنگ میان روسیه و اوکراین دامن زده تا از این طریق کشورهای اروپایی وابستگی خود به گاز روسیه را کاهش دهند و ایالات متحده بتواند با سهولت بیشتری در بازار اروپا نفوذ کند.
سومین چالش، ظرفیت های نروژ برای تولید و صادرات گاز به کشورهای اروپایی است. اگر چه نروژ تلاش کرده پمپاژ گاز را به حداکثر برساند، اما نمی تواند تقاضای همه کشورهای ارپایی را پاسخ دهد. در عین حال هرگونه آسیب احتمالی به تاسیسات گازی این کشور می تواند چالش های جدی برای اروپا ایجاد کند.
در مجموع باوجود این که نروژ یک منبع مطمئن برای تامین گاز مصرفی اروپاست، امادر عین حال کشورهای اروپایی ناگزیرند برای تامین گاز مورد نیاز خودبه تنوع منابع و مسیرهای وارداتی نیز بیندیشند.
به همین دلیل اروپایی ها در عین تلاش برای افزایش ظرفیت های نروژ به واردات گاز، نیم نگاهی هم به جمهوری آذربایجان، قطر و استرالیادارند.
با این حال باید توجه داشت که واردات گاز از کشورهای دیگر نیز هم نیازمند سرمایه گذاری است و هم به زمان کافی برای ایجاد تاسیسات نیاز دارد تا آن زمان قطعا نروژ می تواند نقش مهمی در تامین بخشی از گاز کشورهای اروپایی ایفا کند.