رکــــــــوردهای تولید در پارس جنوبی
میدان گازی پارس جنوبی، بزرگ ترین منبع گازی جهان است که روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس قرار دارد و یکی از اصلی ترین منابع انرژی ایران به شمار می رود. مساحت این میدان 9 هزار و 700 کیلومترمربع است که نزدیک به 3 هزار و ۷۰۰ کیلومترمربع از این میدان مشترک، در آب های سرزمینی ایران و ۶ هزار کیلومترمربع از آن در آب های قطر واقع شده است. پارس جنوبی به عنوان بزرگ ترین میدان گازی جهان، 40 تریلیون مترمکعب گاز طبیعی(18 درصد از کل گاز دنیا) و حدود ۵۰ میلیارد بشکه میعانات گازی در خود ذخیره کرده است. پارس جنوبي، به عنوان مهم ترین و بزرگ ترین پروژه تاريخ صنعت نفت ايران، نتیجه بيش از چند دهه تلاش شبانه روزی در سنگر صنعت نفت است که تكميل حداکثری طرح های مربوط به فازهاي 28گانه اين ميدان مشترك از ماحصل این تلاش ها به شمار می رود و گام های عملی در مسير ايجاد ظرفيت توليد روزانه یکهزار ميليون مترمكعب گاز در كشور طی آینده نزديك برداشته شده است. با روی کار آمدن دولت سیزدهم در نقطه ای ایستادیم که طبق گزارش مسئولان وزارت نفت، ایران از قطر که برداشت از مخزن مشترک پارس جنوبی را زودتر از ما آغاز کرده بود، پیشی گرفته و پیشتاز شدیم.
دولت سیزدهم با تمركز بر توسعه ميدان گازي پارس جنوبي، اتخاذ تمهيدات لازم و استفاده از تمامی ظرفيت های موجود برای افزايش توليد گاز غني از اين ميدان مشترك گازی را در برنامه قرار داد. در بیان عملکرد دولت سیزدهم در مقطع مورد بررسی در حوزه پارس جنوبی، باید اشاره داشت که ظرفیت تولید گاز خام کشور در سال ۱۴۰۰ برای نخستین بار از مرز یکهزارمیلیون مترمکعب در روز عبور کرد و برداشت گاز از میدان مشترک پارس جنوبی هم نسبت به سال قبل از آن (۱۳۹۹) بیش از ۴ درصد افزایش یافت. میانگین تولید گاز غنی از میدان گازی مشترک پارس جنوبی در سال های اخیر، از روند افزایشی قابل توجهی برخوردار بوده و در دی ماه ۱۴۰۰ توانست به رکورد ۷۰۵ میلیون متر مکعب در روز برسد. این رقم در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل از آن (۱۳۹۹) بیش از ۴ درصد رشد داشته که با راه اندازی فازهای جدید پارس جنوبی، میزان تأمین گاز کشور از این میدان در سال ۱۴۰۰ به حدود ۷۰ درصد ارتقا یافته است.
همچنین با بهره برداری از فازهای میدان گازی پارس جنوبی، ميزان توليد گاز غنی ايران از كشور قطر با وجود سهم دو برابري اين كشور از اين ميدان گازی مشترك، پيشی گرفت.
با استقرار دولت سیزدهم، چند اقدام مهم دیگر در پارس جنوبی انجام شد: نخست اینکه موفق شدیم شیرین سازی میعانات گازی فازهای ۲ و ۳ را به بهره برداری برسانیم که روزانه ۸۰ هزار بشکه میعانات گازی را برای صادرات، شیرین سازی می کند.
دومین اقدام بهره برداری از پالایشگاه فاز ۱۴ پارس جنوبی بود که توسعه و تکمیل آن طبق اعلام مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، تاکنون بزرگ ترین دستاورد صنعتی دولت سیزدهم در وزارت نفت بوده است و ارزش سرمایه گذاری این پالایشگاه که آخرین پالایشگاه شیرین سازی پارس جنوبی است، ۲. ۷ میلیارد دلار برآورد می شود.
سومین اقدام، شتاب گیری روند توسعه و بهره برداری از فاز ۱۱ پارس جنوبی به عنوان آخرین فاز ایران در این میدان مشترک است. فاز ۱۱ پارس جنوبی که از ابتدای توسعه میدان مشترک پارس جنوبی بلاتکلیف مانده بود و با وجود اجرای برجام و انعقاد قرارداد توسعه آن با شرکت توتال فرانسه و سی ان پی سی چین، با بدعهدی شرکت های خارجی همچنان کاری برای توسعه آن انجام نشده بود، با روی کار آمدن دولت سیزدهم فرآیند توسعه آن از سوی شرکت های ایرانی شتاب گرفت. اقدام دیگر در دولت سیزدهم، بهره برداری از ۲ بلوک نیروگاه سیکل ترکیبی بعثت هرکدام به ظرفیت ۱۶۰ مگاوات است که افزون بر تأمین نیاز داخلی، مازاد برق آن به شبکه سراسری گاز تحویل می شود. از سوی دیگر، در شرق میدان گازی پارس جنوبی در ساختار بلال که مشترک است، حفاری آغاز شده است و در نخستین حفاری اکتشافی چاه به گاز رسید و با تکمیل دیگر چاه ها، تولید ۱۴ میلیون مترمکعب در روز گاز را به همراه خواهد داشت.
همچنین در پارس جنوبی، ترمیم هفت حلقه چاه در فاز13 پارس جنوبی که سال ۹۴ متوقف شده بود، آغاز شد و اکنون قرارگاه خاتم الانبیا مشغول اقدام های ترمیمی است.
افزون بر موارد فوق، طبق گزارش محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، در اکتشافات و حفاری های جدید به یک بلوک جدید گازی در میدان مشترک پارس جنوبی رسیده ایم که در صورت اقتصادی بودن، برنامه توسعه آن آغاز می شود.
500 میلیون قرارداد طرح توسعه لایه نفتی وفشار افزیی درپارس جنوبی
همچنین در دوره دولت سیزدهم، درحالی عملیات اجرایی طرح توسعه لایه نفتی پارس جنوبی به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار از سوی یک کنسرسیوم از شرکت های ایرانی و خارجی آغاز شده بود که مرحله دوم توسعه لایه های نفتی پارس جنوبی که قرارداد آن اسفندماه 1400 منعقد شده بود، آغاز شد . قرارداد 500 میلیون دلاری توسعه فاز دوم لایه های نفتی میدان مشترک پارس جنوبی به مدت ۲۰ سال و در چارچوب قرارداد جدید بالادستی اجرایی می شود. لایه نفتی میدان مشترک پارس جنوبی با میزان نفت درجای حدود ۹۰۰ میلیون بشکه، در خلیج فارس و در فاصله 100 کیلومتری از ساحل ایران و در مرز مشترک با کشور قطر واقع شده است.
دیگر اقدام مهم در دولت سیزدهم، امضای قرارداد مطالعاتی مهندسی پایه و پایه پیشرفته طرح عظیم فشارافزایی در میدان گازی پارس جنوبی بود که اردیبهشت امسال این قرارداد میان شرکت نفت و گاز پارس به عنوان کارفرمای طرح و شرکت نارگان به عنوان پیمانکار با حضور مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران منعقد شد. این قرارداد برای مطالعه 4 هاب فشارافزایی مشتمل بر 17بسته کاری تعریف شده است که انجام، تکمیل و ارایه بسته مطالعات مهندسی پایه و پایه پیشرفته هاب های فشارافزایی، مطالعات مهندسی مخزن و بررسی سناریوهای اضافه برداشت از میدان، مطالعات زیست محیطی، پدافند غیرعامل و تهیه اسناد مناقصه هاب های فشارافزایی در قالب EPC از مهم ترین موضوعات مطرح شده در این قرارداد به شمار می روند.
گازهای مشعل
خداحافظی دولت سیزدهم با گازهای مشعل
شتاب بخشی به طرح های جمع آوری گازهای همراه از جمله سیاست های وزارت نفت دولت سیزدهم است؛ مسیری مهم که افزون بر ایجاد ارزش افزوده ای مناسب، آلودگی های زیست محیطی را هم کاهش خواهد داد. وجود ذخایرعظیم نفت و گاز در کشور، بهره برداری و توسعه آنها را به عنوان ثروتی عظیم به امری انکارناپذیر بدل ساخته است. با این حال نمی توان موضوع محیط زیست را به عنوان یکی دیگر از متغیرهای اصلی توسعه از نظر دور داشت؛ اگرچه هیچ مسیر توسعه ای بدون راهکار نیست و بدون شک می توان با در اختیار داشتن فناوری هایی این راه را طی کرد تا ضمن توسعه از درآمدها و مواهب انرژی هم بی بهره نماند. با اینکه در دوره های مختلف، شاهد اجرای طرح های گوناگون در زمینه جمع آوری گازهای همراه بوده ایم، اما به نظر می رسد هنوز در ابتدای راه هستیم و معطل ماندن برخی از طرح های مهم، رتبه بندی مناسبی برای ایران رقم نزده است. جواد اوجی، وزیر نفت با اعتقاد به اینکه جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت به عنوان سرمایه ای غنی است، بنا دارد در این حوزه با توانمندی شرکت ها در چهار تا پنج سال آینده، طرح های جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت و مشعل را به سرانجام برساند. در بررسی این بخش از عملکرد وزارت نفت دولت سیزدهم از سوی معاونت برنامه ریزی وزارت نفت، به افتتاح طرح بیدبلند خلیج فارس اشاره شده که با این اقدام، بخشی از گازهای همراه نفت از سه استان خوزستان، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد جمع آوری شده است. بهره برداری از واحد جمع آوري گازهای مشعل میادین پارسي، مارون 3، منصوری و مارون 6 نيز صورت گرفته است، ضمن اینکه هشت فقره قرارداد طرح جمع آوری گازهای مشعل میان شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس و شرکت های داخلی در اسفند 1400 منعقد شده است. هم گام با این اقدام ها، طرح های بزرگ جمع آوري گازهای همراه شامل شركت پتروشيمی مارون، شرکت پتروشيمی خليج فارس، NGL3100، NGL3200 و NGL خارگ و همچنين پروژه های کاهش مشعل سوزي و انتشار SO2 در 8 پالایشگاه مستقر در مجتمع گازی پارس جنوبی بخش دیگری از فعالیت ها به شمار می رود. با اتمام طرح های در دست اجرا، ظرفيت جمع آوری گازهای مشعل به حدود 42 ميليون مترمكعب در روز افزايش خواهد يافت (جلوی اين ميزان گازسوزی در شرایط توليد حداكثری نفت از ميادين نفتی گرفته خواهد شد). همچنین وزارت نفت، واگذاری گازهای مشعل ميادين نفت شهر/سومار به ميزان 12 میلیون فوت مکعب در روز به يك شركت داخلی (تحويل زمين برای ساخت تاسيسات)، گازهاي مشعل ميدان نفتي چشمه خوش به ميزان 67 میلیون فوت مکعب در روز به شركت داخلي (پيشرفت فیزیکی 37 درصد)، گازهای مشعل ميادين سروستان و سعادت آباد به ميزان 14 میلیون فوت مکعب در روز به كنسرسيوم دو شركت ايراني (پيشرفت فیزیکی 28 درصد) و گازهاي مشعل ميدان نفتي خشت به ميزان 10 میلیون فوت مکعب در روز به شركت داخلی را به ثمر رسانده است. وزارت نفت دولت سیزدهم تاکنون توانسته است ۲۸ قرارداد به ارزش بیش از یک میلیارد دلار در زمینه جمع آوری گازهای مشعل را که بیشتر با شرکت های خصوصی امضا شده نهایی کند. افزون بر این متعهد شده است پرونده بیشتر پروژه های جمع آوری گازهای همراه نفت کشور را تا پایان عمر خود ببندد که برای آن با بانک های ایرانی به منظور مشارکت فعال هماهنگی کرده است. این موضوع حکایت از آن دارد که عزم دولت سیزدهم برای تحقق هدف یادشده تا حدی جدی است که وزیر نفت از آمادگی وزارت نفت برای واگذاری توسعه میدان های نفت و گاز کشور به صورت صفر تا 100 به پتروشیمی ها سخن به میان آورده و معتقد است این معامله وزارت نفت و پتروشیمی معامله ای برد - برد برای دو طرف است، زیرا پتروشیمی ها می توانند با توسعه میدان های نفتی در کمتر از سه سال حداقل تا ۳۰ سال تأمین خوراک گاز و خوراک مایع واحدهای خود را تضمین کنند. امسال نیز فاز اول یکی از پروژه های بزرگ تحت عنوان NGL۳۲۰۰ در هویزه خوزستان با ارزش بالغ بر1.4 میلیارد دلار به بهره برداری رسید.
با برنامه هایی که وزارت نفت برای تحقق هدف افزایش تولید نفت و گاز در دست دارد، در صورت تحقق سرمایه گذاری مورد نظر انتظار می رود در دوره هشت ساله تولید گاز به بیش از ۱. ۵ میلیارد مترمکعب و تولید نفت به ۵. ۷ میلیون بشکه در روز برسد.
طبق اعلام وزیر نفت امروز به جرأت می توان گفت تمامی گازهای مشعل تعیین تکلیف شده اند یا در مرحله توسعه یعنی اجرای قرارداد یا انعقاد قرارداد هستند، یعنی چه در میادین نفتی و چه در پالایشگاه های گازی، مشعل بلاتکلیف نداریم و این موضوع از افتخارات دولت سیزدهم به حساب می آید.
آمار خـــوش 2 ساله
براساس آنچه از مجموعه فعالیت های انجام شده در وزارت نفت دولت سیزدهم در این گزارش مورد اشاره قرار گرفت که مشتمل بر پروژه های نیمه تمام به ثمر رسیده، همچنین پروژه های جدید است، طبق گزارش جدید وزیر نفت حدود ۱۶۰ میلیارد دلار فرصت سرمایه گذاری در بخش بالادست و پایین دست صنعت نفت ایجاد شده است.
براین اساس، طی یک سال گذشته ۱۲ میلیارد دلار طرح های نیمه تمام نفتی به بهره برداری رسیده است که همه آنها تأثیری مستقیم در افزایش ظرفیت تولیدات کشور داشته است که بهره برداری از پالایشگاه گازی طرح توسعه فاز ۱۴ پارس جنوبی به ظرفیت روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب، بهره برداری از فاز ۲ پالایشگاه نفت آبادان به ظرفیت روزانه ۲۱۰ هزار بشکه و افتتاح بخش نخست پالایشگاه گاز هویزه خلیج فارس برای جمع آوری گازهای مشعل غرب کارون به ظرفیت روزانه ۲۵۰ میلیون فوت مکعب و بهره برداری از چند طرح مجتمع پتروشیمی از مهم ترین این طرح ها بوده است.
وزارت نفت، افزون بر پیگیری میدان های نفتی که توسعه آنها معطل ماند، اجرای فعاليت هاي توسعه اي ميادين نفتی و گازی كه قرارداد آنها پيش از اين منعقد شده را هم آغاز کرد که از آن جمله می توان به پايدارغرب و آبان با كنسرسيومي متشكل از شركت های خارجی و داخلي سپهر و جفير با شركت ايراني، چشمه خوش، پايدار شرق و دالپری با كنسرسيوم خارجی و داخلی، توسعه تكميلی ميدان آزادگان جنوبی (فاز یک) با شركت پتروپارس، توسعه ميدان مشترك فرزاد با شركت پتروپارس و توسعه ميدان گازي بلال با شركت پتروپارس اشاره کرد. همچنین قراردادهای توسعه اي شامل توسعه و بهره برداری میدان سهراب (امضای قرارداد با شرکت انرژی دانا در بهمن 1400)، امضای قرارداد توسعه فاز دوم لایه نفتی میدان مشترک پارس جنوبی در اسفند 1400 با مشارکت شرکت تاسیسات دریایی و یک شرکت خارجی، امضای تفاهمنامه مرحله دوم توسعه میدان نفتی مسجدسلیمان با شركت ايراني گستر سینا در اسفند 1400، توسعه و بهره برداری ميدان مشترك ياران (شامل ياران شمالي و جنوبي) با شركت داخلي (انعقاد قرارداد و تایید در شورای اقتصاد)، طرح بهبود بازیافت، افزایش تولید و بهره برداری از میدان کوپـال در لایه آسماری با مشارکت شركت خارجی و شرکت داخلي (در انتظار دریافت مصوبه شورای اقتصاد)، توسعه و بهره برداری ميادين پارسي و پرنج با شركت مپنا، انعقاد تفاهمنامه توسعه میادین نفتی دهلران و دانان با شرکت خارجي و انعقاد تفاهمنامه توسعه میادین گازی ارم و پازن با شرکت خارجی اشاره کرد.
خبر خوش وزیر نفت بهره برداری از ۶۴ طرح نیمه تمام و جدید اولویت دار صنعت نفت به ارزش14.5میلیارد دلار و شروع عملیات اجرایی ۱۵ طرح جدید به ارزش14.3میلیارد دلار در سال جاری است که مجموع ارزش سرمایه گذاری این ۷۹ طرح و پروژه به28.8 میلیارد دلار می رسد.
قرار است در سال ۱۴۰۲ هم حدود ۱۵ میلیارد دلار پروژه در حوزه صنعت نفت و گاز افتتاح شود؛ از جمله طرح های بسیار راهبردی و مهمی همچون بعضی از طرح های توسعه میدان های نفت و گاز به ویژه میدان های مشترکی همچون فاز ۱۱ پارس جنوبی، فاز نخست میدان نفتی آزادگان جنوبی، بیش از ۱۲ طرح در صنعت پتروشیمی همچون طرح های پروپیلن، الفین و طرح های صنعت پالایش نفت از جمله طرح ارتقای کیفی پالایشگاه اصفهان، بهره برداری از پالایشگاه آدیش جنوبی، طرح ارتقای کیفی محصولات پالایشگاه شیراز و گازرسانی به صنایع و شهرهای کشور به ویژه تقویت شبکه خطوط گازرسانی کشور بخشی از آنها به شمار می رود.
جذب سرمایه داخلی و خارجی
با رویکرد جدید دولت سیزدهم و بازنگری در بحث قراردادها، حدود ۱۰۰ میلیارد دلار قرارداد و تفاهم نامه با شرکت های داخلی و خارجی منعقد شده است. طبق گزارش وزیر نفت سال گذشته حدود ۵. ۵ میلیارد دلار فقط قرارداد خارجی در حوزه های مختلف بالادستی و پایین دستی بسته شده است و افزون بر آن از توان هلدینگ های داخلی استفاده کردیم و مشارکت بانک ها نیز به کار گرفته شد.