«فریز ماندن» سمت های سازمانی
افزون برنیروهای ارکان ثالث، برخی کارکنان رسمی نیزبا مشکلی به نام «فریز شدن سمت سازمانی» یا همان ثابت ماندن سمت های سازمانی رو به رو هستند. کت کراکر، یکی دیگر از واحدهای پالایشگاه آبادان است ومهدی سروریان که به عنوان جانشین در آن مشغول به فعالیت است، برای دقایقی دراتاق کنترل فاز 3 به جمع اضافه و نکاتی رادرخصوص وضعیت کارکنانی نظیر خود یادآور می شود. وی می گوید: یکی از مهم ترین مشکلات این واحد مربوط به عنوان سازمانی است؛ به این معنا که غالبا روی سمت های شغلی پایین مانده اند و با داشتن مدارک تحصیلی مثل کارشناسی ارشد و دکترا، متاسفانه عنوان یا همان سمت سازمانی شان در پالایشگاه بالاتر نمی رود و سال هاست که ثابت مانده است. سروریان با اشاره به این که کار درهمه جای پالایشگاه حساسیت خود را دارد وسخت است، اضافه می کند: همان طور که کارکنان اتاق کنترل مسئولیت پایش مانیتورها و کنترل هوا و فشار تاسیسات را به عهده دارند، نیروهایی هم هستند که به دلیل حساسیت برخی تاسیسات برای پایش آنها 12 طبقه را باپله طی و مشکلات بعدی مثل دردهای مفصلی را تحمل کنند؛ دردهایی مثل زانو دردهای شدید. سروریان همچنین از امکانات و تسهیلاتی می گوید که از آنها بی بهره مند مانده است و تصریح می کند: اکنون 12سال سابقه کار دارم، امادرطول مدت خدمت خود از امکانات رفاهی مجتمع محمود آباد استفاده نکرده و متاسفانه به واحد بهره برداری زیاد بها داده نمی شود. در آنجا نیروهای رسمی، قراردادی و پیمانکاری نیز حضور دارند.
توجه به جانشین پروری
در گوشه ای دیگر از اتاق کنترل، حسین قنواتی، سرپرست بهره برداری فاز 3 شرکت پالایش نفت آبادان ایستاده و از دور نظاره گر فعالیت های همکارانش است. چهره اش نشان از سابقه کاری بالایی در صنعت نفت حکایت دارد. همکارانش از او به عنوان نیروی انقلابی، جهادگر، تحصیل کرده، جامعه شناس و رفتار شناس یاد می کنند که مصداق عینی «ما می توانیم» است. او با این سابقه و تخصص کاری می تواند برای آن سوترها کارکند، اما عرق و علاقه اش به این مرز و بوم، بر رفتن و کار کردن برای بیگانه چربیده است. درهم صحبتی با او معلوم می شود 30 سالی هست که درصنعت نفت فعالیت می کند و باید به سن موعود بازنشستگی برسد. قنواتی می گوید: دراین فاز از پالایشگاه آبادان، 200 نفر فعالیت می کنند که بیش از 40 درصد آنها ارکان ثالث هستند.
او نیز اشاره ای به سختی کار کارکنان و حساسیت کار در پالایشگاه دارد و می گوید: فعالیت در دمای بسیار بالا در فصل تابستان و تحمل این شرایط را می توان سخت ترین سختی کار عنوان کرد. کار در شرایط آب و هوایی آبادان در دمای 50 درجه و با مواد اسیدی، بسیار سخت است. در محیط پالایشگاه گازهای هیدروکربنی وجود دارد و در کنار این مواد کار کردن، حساسیت ها و خطرهای خود را دارد. افرادی که در چنین محیط هایی کار می کنند، زودتر از حد معمول فرسوده می شوند. اغلب افرادی که بازنشسته شده اند، حاصل کارشان، بیماری های ریوی بوده است. افرادی هم که هم اکنون در اینگونه محیط ها کارمی کنند، با چنین مشکلی رو به رو هستند، اگرچه براساس نظر واحد بهداشت و درمان به قسمت های دیگر منتقل می شوند. قنواتی با بیان این که شرایط کاری در پالایشگاه بسیار سخت است و کارکنان نیازمند انگیزه برای ماندگاری هستند، ادامه می دهد: سقف اضافه کاری و پاداش محدود است و از طرفی، افزایش مالیات ها هم موجب کاهش انگیزه های کاری می شود، درنتیجه در حال حاضر، یکی از مهم ترین موضوعات، خروج نیروها از واحدهای عملیاتی و رفتن آنها به سوی محیط های غیر عملیاتی است. سرپرست بهره برداری فاز 3 شرکت پالایش نفت آبادان ادامه می دهد: تلاش هایی شده است تا امسال برای نخستین بار، به منظور استفاده از مجتمع رفاهی محمودآباد و مشهد مقدس سهم بیشتری برای کارکنان در نظرگرفته شود؛ روی ارزشیابی ها با دید مثبت تری نگاه کنیم، برای نوبت کارها پاداش های خاصی در نظر گرفته شود، هرچند برنامه ها و جذابیت های کاری، باید فراتر از این باشد. وی تاکید می کند: بایدتفاوت ها قابل توجه باشد تا کارکنان قصد خروج از واحد عملیاتی را نداشته باشد؛ البته درخواست رسمی ها مبنی برخروج از واحدهای عملیاتی بیشتر است، اما پیمانکارها چون ثبات کاری ندارند، به سختی می توانند جا به جا شوند. قنواتی در بخشی دیگری از صحبت های خود به نیروی انسانی به عنوان اصلی ترین سرمایه تمام سیستم ها برای جانشین پروری اشاره و تصریح می کند: برای حصول چنین هدفی، دوره های آموزشی و در صورت نیاز، آموزش های تکمیلی برگزار می شود. وی با تاکید بر تلاش برای علاقه مندی افراد به فعالیت های عملی اظهارمی کند: برای این منظور با برگزاری دوره های آموزشی تخصصی، افراد به واحدهای عملیاتی مانند اتاق کنترل هدایت می شوند، ضمن این که با امتیازهای تشویقی تلاش زیادی هم صورت می گیرد تا میزان علاقه مندی آنها برای کار درچنین محیط هایی بالا رود؛ با وجود این برخی نیروهای قراردادی و پیمانکار که نفرات پخته و زبده ای هم هستند، خیلی ماندگاری ندارند و گاه به مهاجرت فکر و در مواقعی به آن اقدام می کنند. فرار مغزها موضوع مهمی است که یکی از دلایل مهم آن مقایسه در دریافتی هاست. از کارکنان اتاق کنترل خداحافظی ودر گوشه ذهن خود اهمیت این محیط را که چشم پالایشگاه است، مرور می کنم. کارکنان این واحد باید به صورت نوبت کار سر کار خود حضور یابند، رصد مانیتورها و پایش آنها اهمیت بسزایی دارد؛ به گونه ای که کوچک ترین افت فشار، خطری بزرگ می آفریند؛ از این رو باید در کاری پر استرس، متمرکز عمل کنند و این کاری است بسیار سخت. این حجم استرس، آنها را زودتر از موعد مقرر می شکند و فرتوت می کند.
آزمایشگاه، چشم و چراغ عملیات
در دل پالایشگاه آبادان ساختمان قدیمی هست که اگرتابلویی و نوشته ای سر درآن نبود، تشخیص این که آنجا آزمایشگاه مرکزی است، کار سختی بود. ساختمانی با قدمتی بیش از 100 سال که از زمان افتتاح پالایشگاه، در کنار بخش ها خدمات رسانی می کند. دراین ساختمان قدیمی که آزمایشگاه مرجع در استان خوزستان به شمار می آید، هفت آزمایشگاه مجزا با عنوان های ویژه، کنترل کیفیت، تجزیه، کالیبراسیون، تحقیق و پژوهش و آموزش فعالند و به گمرکات، نیروهای انتظامی، شرکت های تابعه صنعت نفت خدمات آزمایشگاهی ارائه می کنند و در ازای آن هزینه دریافت می کند. این آزمایشگاه 90 نفرکارمند دارد که 38 نفرشان از ارکان ثالث هستند. محمد جواد مفتاح، مسئولیت آزمایشگاه مرکزی آبادان را به عهده دارد و از آزمایشگاه خود به عنوان چشم و چراغ عملیات و مهندسی یاد می کند، او سابقه کاری 30 ساله دارد و دانش آموخته مهندسی شیمی دانشگاه نفت است. او با اشاره به اینکه آزمایشگاه در سال 1385 موفق به کسب گواهینامه بین المللی استاندارد 17025 ISO/IEC شده و توانسته است طی سالیان سال آن را نگهدارد و ارتقا دهد، می گوید: دستگاه های قدیمی را دوباره بازسازی و از آنها استفاده می کنیم، مانند بنزین سوپرشارژ برای هواپیمای ملخی که در خاورمیانه دستگاه تست آن نبود و با تخصص کارشناسان آزمایشگاهی این دستگاه به سرویس آمده و خدمات رسانی می کند. توانسته ایم با کمک مهندسان داخل پالایشگاه به بومی سازی شدن تجهیزات آزمایشگاه دست پیدا کنیم.
مفتاح پایش مواد غذایی رایکی از فعالیت های آزمایشگاه بیولوژیک بیان می کند و ادامه می دهد: با توجه به گوشت و مرغ و ماهی و ... پایش میکروبی روی این مواد صورت می گیرد و زمانیکه صحت و سلامت آنها از سوی ما تایید شود، در آشپزخانه ها جهت طبخ غذا ارسال می شود.
محلول های شیمیایی و قدیمی بودن تجهیزات آزمایشگاهی
آلوده بودن محیط به مواد شیمیایی و کار با آنها ازسختی های کارکارکنان آزمایشگاه مرکزی پالایشگاه آبادان به شمار می رود و مسئولان آن سعی کرده اند، با ایجاد سیستم تهویه مرکزی مطبوع، این مشکل راتاحدی حل کنند.
مفتاح با بیان این که برخی محلول های شیمیایی، سرطان زا هستند و کار کردن با آنها خطرناک است، ادامه می دهد: با توجه به تمهیدات اندیشیده شده سعی بر کاهش خطرهای اینچنینی شده است، اما به دلیل این که بیشتر دستگاه ها و تجهیزات قدیمی هستند، نمی توان آنها کامل از بین برد. آموزش نیروهای جدید توسط کارکنان قدیمی و با سابقه از جمله مواردی است که سیستم جانشین پروری را تقویت می کند و آزمایشگاه مرکزی پالایشگاه آبادان نیز از این وادی مستثنی نیست. به گفته مفتاح، در برگزاری دوره های آموزشی نیروهای جدید ازکارکنان قدیمی جهت انتقال تجربه استفاده می کنیم، ضمن آنکه کلیپ های آموزشی استاندارد تهیه شده است تا نفرات آزمایشگاه و کارآموزان از رویه های مورد نظر آزمایشگاه خارج نشوند. مفتاح می گوید: ممکن است ثبت یک ایده برای پالایشگاه سودآوری میلیاردی داشته باشد، اما از مهندسی که در این کار نقش داشته آن طور که باید و شاید تقدیر نمی شود. سیستم پاداش دهی پالایشگاه باید تقویت و از نفرات تقدیر شود. همکاران مابا توجه علاقه مندی و تعهد سازمانی که دارند، تلاش می کنند کارشان به نحوی مطلوب انجام دهند و اما پاداش زیادی نمی گیرند.
گاه استفاده از ماسک هم جوابگو نیست؛ فضا کار کم است
در نگاه نخست به نظر می رسد ساختمان های مختلف آزمایشگاه مرکزی استاندارد لازم را دارند اما سقف های بلند و سیستم تهویه غیرمطبوع آن چیز دیگری می گویند. آزمایشگاه ویژه یکی از همان هفت آزمایشگاه است که و انسیه خلیفه، از کارشناسان آن است. او با مدرک فوق لیسانس شیمی 15 سالی هست که در این بخش از آزمایشگاه مرکزی فعالیت می کند.
وی درباره شرایط و سختی کار در محیطی که در آن کار می کند، می گوید: تعداد نمونه های ارسالی به این واحد جهت پایش زیاد و تعدادکارکنان کم است. ضمن آنکه برخی با توجه به قدمت بالای دستگاه ها و مشکل بودن تامین قطعات یدکی آن سعی کرده ایم تا از آنها به خوبی نگهداری کنیم و بدین طریق وقفه ای در کارمان نیفتد.
خلیفه یکی دیگر ازمشکلات پیش روی حرفه خود را نبود تهویه مناسب در فضای آزمایشگاه بیان می کند و ادامه می دهد: برای کارمان از ماسک های مخصوص استفاده می کنیم، اما گاهی اوقات محیط به قدری آلوده است که حتی این ماسک ها جوابگو نیست.
آزمایشگاه مرکزی، برای به روزکردن اطلاعات کارشناسان خود دوره های آموزشی حضوری برگزار می کند؛. مهرداد چرخه سر، ازکارکنان آزمایشگاه تجزیه مواد است و دقایقی هم صحبت مان می شود؛او استخدامی سال 1385 و دو سال از این سال ها را در واحد بهره برداری پالایشگاه آبادان گذرانده است.
چرخه سر، از جمله نیروهایی است که با توان مهندسی خود چند دستگاه قدیمی آزمایشگاه را تعمیر و به مدار بازگردانده اما آن به طور شایسته و بایسته از او تقدیر نشده است، با این وجود انگیزه کاری اش را همچنان از دست نداده و کار و فعالیت خود را دنبال می کند.