صنعت پتروشیمی در سال های تحریم به پشتوانه مهمی برای صنعت نفت تبدیل شده است
پتـــــروشیمی حامی مالی نفت
مشعل صنعت پتروشیمی در چند سال اخیر سهم و اثرگذاری بالایی در اقتصاد کشور داشته است. این صنعت از یک سو در کنار توسعه و اجرای طرح های راهبردی خود نگاهی به پایین دست خود و تکمیل زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی داشته و از سوی دیگر با توجه به ارزآوری قابل توجه برای کشور، به عنوان یک بازوی سرمایه گذاری وارد بخش بالادست صنعت نفت شده است. دولت سیزدهم از ابتدای شروع به کار خود بر این قابلیت و پتانسیل صنعت پتروشیمی مهر تاییدی گذاشت و تلاش کرد تا ضمن برطرف کردن موانع و محدودیت های موجود برای این صنعت و ایجاد شرایط مناسب برای سرمایه گذاری در آن، سهم بیشتری را برای اثرگذاری و همراهی این صنعت و هلدینگ های بزرگ آن در صنعت نفت فراهم کند.
جواد اوجی، وزیر نفت از ابتدای فعالیت خود در وزارت نفت، موضوع سهیم کردن پتروشیمی ها در پروژه های بالادستی نفت را با توجه به شرایط تحریمی که در آن قرار داریم، در دستور کار قرار داد و پتروشیمی ها هم نشان دادند که برای این همکاری هم توانمندی دارند و هم استقبال خوبی وجود دارد.
امضای5 تفاهمنامه به ارزش 3 میلیارد دلار
اردیبهشت ماه پارسال و درحاشیه برگزاری نمایشگاه بین المللی نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش، پنج تفاهمنامه همکاری شرکت ملی نفت ایران با هلدینگ های پتروشیمی کشور به ارزش حدود سه میلیارد دلار امضا شد.جواد اوجی، وزیر نفت دراین باره تاکید کرد: به طورجدی به سرمایه گذاران برای ورود به زنجیره صنایع تکمیلی کمک خواهیم کرد. وزارت نفت معطل سرمایه گذار خارجی نمانده است و از توان و ظرفیت هلدینگ های بزرگ و کنسرسیوم بانک های کشور برای انجام پروژه های صنعت نفت استفاده می کند.مرتضی شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز با تأکید برضرورت سرمایه گذاری هلدینگ های پتروشیمی درحوزه توسعه دانش و فناوری های صنعت پتروشیمی گفت: با توجه به نیاز کشورهای همسایه به تجهیزات و محصولات صنعت پتروشیمی، بخش پتروشیمی ایران باید به نحوی توسعه یابدکه امکان صدور خدمات مهندسی و فناوری های این صنعت از طراحی تا راه اندازی واحد پتروشیمی فراهم شود. بر اساس تفاهمنامه شرکت ملی نفت ایران با هلدینگ های پتروشیمی به ارزش حدود سه میلیارد دلار، هلدینگ خلیج فارس مسئولیت مطالعه توسعه مخزن مارون، مارون خامی و جمع آوری گازهای همراه میدان های دارخوین و غرب کارون، مشارکت گروه باختر، پتروفرهنگ و پارس پتروزاگرس مطالعه توسعه میدان های گازی گردان، خارتنگ و پازن، مشارکت مجموعه های اهداف و مهندسی و ساختمان نفت مطالعه توسعه مخزن گازی قلعه نار و میدان نفتی آذر و شرکت پالایش پارسیان سپهر استحصال اتان از ۹ پالایش پارس جنوبی را عهده دار شدند. به عبارتی تا خرداد ماه 1401 حداقل تعداد قابل توجهی از برنامه ریزی های مالی برای تأمین مالی پروژه های نفتی با سرمایه گذاری کنسرسیوم های بانکی و پتروشیمی ها به امضا رسیدند که ارزش آنها بیش از ۱۵ میلیارد دلار بوده است.
سابقه درخشان برای ورود به بالادستی
اما سابقه ورود صنعت پتروشیمی به بالادست صنعت نفت تنها به واسطه درآمد ارزی و شرایط مالی مناسب این صنعت نیست. صنعت پتروشیمی به عنوان صنعتی که بخش قابل توجهی از فعالیت های آن در بخش میان دستی و پایین دستی انجام می شود، طی سال های اخیر طرح هایی را شروع کرده و پروژه های بزرگی را به سرانجام رسانده که در نوع خود بی نظیر و موفقیت های خوبی کسب کرده است. صنعت پتروشیمی در این سال ها با وجود تحریم های گسترده صنعت نفت و تحریم های اختصاصی بارها خبرهای خوش افتتاح را برای مردم ایران داشته است و دراین میان مگاپروژه های چند میلیارد دلاری را در دل شروع کرده و به پایان رسانده و در حال اجرای مگاپروژه های دیگری است. به عبارتی این سطح از توانمندی و مدیریت در توسعه و تولید همزمان، به مخاطب بیرونی خود چه در سطح داخلی و چه بین المللی این پیام را می دهد که صنعت پتروشیمی خود را برای جهشی بزرگ آماده کرده است. اما پس از راه اندازی و شروع فعالیت پروژه بزرگ بید بلند خلیج فارس توسط هلدینگ خلیج فارس، نگاه ها به سمت صنعت پتروشیمی برگشت و موضوع ورود صنعت پتروشیمی به بخش بالادستی از سوی بالاترین مقامات کشور مطرح و پیشنهاد و حتی از صنعت پتروشیمی خواسته شد تا به کمک صنعت نفت بیایند. اینکه از هلدینگ های بزرگ پتروشیمی همچون خلیج فارس خواسته می شود تا برای اجرای طرح های بالادست صنعت نفت و گاز وارد این عرصه شوند چند دلیل دارد. پتروشیمی ها افزون بر توان مالی و فنی که می تواند در مسیر توسعه و اجرای پروزه های صنعت نفت به کار گرفته شود، برای تأمین خوراکشان انگیزه بیشتری دارند و می توانند بسیاری از پروژه های نیمه کاره نفت و گاز را تکمیل کنند و در نتیجه نسبت به تامین خوراک مجتمع های خود مطمئن باشند. حالا و در شرایطی که صنعت نفت تلاش می کند نگاه ها به سرمایه گذاری را اصلاح کند، صنعت پتروشیمی به یک مسیر جایگزین و راهگشا برای صنعت نفت تبدیل شده است که همزمان با سود و منفعت برای خود، می تواند برای کشور و کل صنعت نفت مفید و موثر واقع شود. در شرایطی که پیش از این برای ورود صنعت پتروشیمی به بالادست محدودیت های ساختاری و قوانینی وجود داشت، حالا ورود صنعت پتروشیمی به عرصه سرمایه گذاری در بالادست به عنوان یک هدف راهبردی مطرح می شود و مسئولان اجرایی تلاش می کنند تا موانع ساختاری و اداری موجود در این مسیر را حذف کنند و برگزاری جلسات مشترک و دیدارهایی که طی هفته های گذشته بین مسئولان وزارت نفت و شخص وزیر نفت با فعالان عرصه پتروشیمی برگزار شده، همگی از این توجه و همراهی دولت سیزدهم در این زمینه حکایت دارد. نکته مهم در این میان این است که وزارت نفت تلاش می کند در کنار پیشبرد برنامه های توسعه ای این صنعت وحذف موانع اجرایی به ویژه درحوزه تامین خوراک، سرمایه های پتروشیمی ها را به سمت بخش های دیگر صنعت نفت سوق دهد و از این ظرفیت بالقوه درجهت تحقق اهداف کلان بهره گیرد.
سرمایه گذاری پتروشیمی ها درکنسرسیوم گازی
حالا و در نیمه دوم سال، مجموعه وزارت نفت از نخستین کنسرسیوم پتروشیمی در توسعه میدان های گازی پرده برداری کرده که تحولی جدید در این مسیر است. احمد مهدوی ابهری، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی چند روز قبل و در جلسه مشترک با وزیر نفت اعلام کرد که با تشکیل نخستین کنسرسیوم پتروشیمی ها برای فعالیت در بخش بالادستی، کار روی سه میدان گازی خارتنگ، گردان و پازن آغاز شده است. مهدوی گفت: بحث سرمایه گذاری پتروشیمی ها در بخش بالادستی و میدان های گازی مورد تأکید وزیر بود که نخستین کنسرسیوم در این زمینه تشکیل شده و کار روی سه میدان گازی خارتنگ، گردان و پازن آغاز شده است. تشکیل کنسرسیوم های جدید برای توسعه فعالیت پتروشیمی ها در بخش بالادستی در دستور کار قرار دارد و با توسعه این میدان های گازی، اولویت گاز تولیدی، تخصیص به واحدهای پتروشیمی است. جواد اوجی، وزیر نفت هم بر سرمایه گذاری در مخازن گاز زیرزمینی برای ذخیره سازی گاز و بهره مندی از آن در فصل سرد سال تأکید کرد و گفت: پیش از این، ذخیره سازی های شوریجه و فاز اول سراجه در شرکت ملی گاز به سرانجام رسیده و هم اکنون فاز دوم را هم کلید زده ایم، اما پتروشیمی ها هم می توانند در این بخش سرمایه گذاری کنند. اوجی ادامه داد: افزون بر این، پتروشیمی ها می توانند برای احداث واحدهای ال ان جی و ذخیره سازی گاز هم سرمایه گذاری و در فصل گرم سال ال ان جی ذخیره و در فصل سرد از آن استفاده کنند. سرمایه گذاری در جمع آوری گازهای مشعل و استفاده از آن به عنوان خوراک مشابه کاری که با هلدینگ خلیج فارس انجام شده، هم از زمینه های دیگر سرمایه گذاری پتروشیمی هاست.