ناترازی گاز و چالش های پیش رو
بهینه سازی حلقه مفقوده مدیریت انرژی
بهینه سازی مصرف انرژی با توجه به شرایط خاص کشور، طی سال های اخیر اهمیت بیشتری یافته است. بر پایه گزارش ها، تراز تولید و مصرف گاز طبیعی، وضعیت خوشایندی ندارد و در صورت تداوم این روند، در سال های آینده ناگزیر به واردات گاز برای مصارف داخلی خواهیم شد. در این میان، همزمان با سرمایه گذاری در صنعت گاز، یکی از مهم ترین و به صرفه ترین روش ها برای مدیریت ناترازی گاز، بهینه سازی مصرف آن است. قوانین بالادستی ازجمله قانون اصلاح الگوی مصرف، سال هاست که مصوب شده، با این حال این قوانین هنوز به طور کامل اجرا نشده اند. در ادامه تلاش ها برای کاهش شدت انرژی و بهینه سازی مصرف، سال 1393 شورای اقتصاد مصوبه ای را برای بهینه سازی مصرف ابلاغ کرد که این ابلاغیه در سال 1399 بازنگری شد. براین اساس، شرکت ملی گاز ایران به عنوان متولی عمده تامین انرژی کشور، ساختار سازمانی خود را اصلاح و سمت بهینه سازی مصرف را در ستاد و شرکت های گاز استانی ایجاد کرد. این سمت ها با هدف اجرای منسجم و کامل طرح های بهینه سازی مصرف گاز ایجاد شد و به عنوان نخستین طرح، پروژه بهسازی موتورخانه های مشترکان خانگی، تجاری و اداری با سرمایه گذاری دولت کلید خورد. آغاز این طرح می تواند گامی موثر در مسیر بهینه سازی مصرف گاز قلمداد شود.حمیدرضا افشون،رئیس پژوهش و فناوری شرکت گاز خراسان رضوی در گفت وگو با «مشعل»، درباره فعالیت های این شرکت در زمینه بهینه سازی مصرف گاز و اجرای طرح هایی همچون بهسازی موتورخانه ها توضیحاتی ارائه کرده که می خوانید.
طرح بهینه سازی موتورخانه ها با توجه به ظرفیت شرکت های گاز استانی کلید خورده و شرکت گاز استان خراسان رضوی به عنوان شرکتی پیشرو در این زمینه پیشنهادهایی را برای بهبود روند اجرا ارائه کرده است.
150 میلیارد ریال هزینه برای بهسازی موتورخانه ها
رئیس پژوهش و فناوری شرکت گاز استان خراسان رضوی می گوید: در خصوص بهینه سازی موتورخانه های بخش خانگی و تجاری، تاکنون 150میلیارد ریال هزینه شده که امیدواریم گام های بعدی نیز برای بهینه سازی دیگر بخش ها ازجمله صنایع برداشته شود.به گفته حمیدرضا افشون، در کنار اجرای این طرح برای واحدهای خانگی و تجاری، با توجه به زیارتی بودن شهر مشهد، هتل ها نیز به عنوان گروه جدید مصرف کنندگان به این طرح اضافه شده اند تا بهینه سازی مصرف گاز درباره آنها نیز اعمال شود.بنا بر آمارهای رسمی، مصرف سرانه گاز در کشور بسیار بالاتر از دیگر کشورهاست که این موضوع دلایل عمده ای دارد. با این حال بهینه سازی، یکی از گام های مشخص در کاهش مصرف انرژی است که با اجرای کامل و دقیق آن، انتظار می رود بتوان به موضوع ناترازی تولید و مصرف آن کمک کرد.
پویش انرژی همدلی
افشون با اشاره به راه اندازی پویش «انرژی همدلی» در این شرکت می گوید: از سال 1399 با پیشنهاد و حمایت مدیرعامل، اقدام به راه اندازی پویشی برای فرهنگ سازی مصرف بهینه گاز شد؛ در این پویش شرکت گاز استان خراسان رضوی به عنوان متولی اصلی تامین کننده گاز و خانواده کارکنان با هدف گسترش این فرهنگ مصرف بهینه گاز، پیش قدم شد. افشون با بیان اینکه برای راه اندازی پویش انرژی همدلی، دستورالعمل داخلی نوشته شده است، می گوید: این پویش با همکاری واحدهای روابط عمومی، بهینه سازی و پژوهش اجرا می شود. در این پویش همکاران، با ایده پردازی و خلاقیت، در بهینه سازی و کاهش مصرف گاز مشارکت می کنند. میزان مصرف گاز خانگی همکارانی که در طرح ثبت نام کرده و مشارکت داشته اند، پایش و در پایان از نفرات برتر تقدیر می شود.رئیس پژوهش و فناوری شرکت گاز استان خراسان رضوی یادآور می شود: پویش همدلی انرژی، افزون بر خانواده کارکنان شرکت گاز استان خراسان رضوی در میان مصرف کنندگان عمده که به آن پاسخ مثبت داده اند، انجام شده است. با پایش مصرف گاز در این بخش، از واحدهای برتر که مصرف بهینه داشته اند، قدردانی می شود.این فرهنگ سازی به ادارات و شرکت های دیگر تعمیم داده خواهد شد. بنا بر ایده مدیرعامل شرکت گاز استان خراسان رضوی، در صورت تایید و دریافت مجوز، قصد این است که این پویش در سطح ملی اجرا شود. افشون با بیان اینکه مدیریت مصرف گاز در فصول سرد سال از اهداف عمده این پویش است، تصریح می کند: هر ساله با آغاز فصل سرما، این پویش اعلام و همکاران برای حضور در آن ثبت نام می کنند.وی تصریح می کند: براساس گزارش های دریافتی و بررسی های انجام شده، این پویش موفقیت های خوبی داشته و زمینه ای برای فرهنگ سازی مدیریت و کاهش مصرف در فصل سرد سال بوده است.
ساخت دستگاه پژوهشی آموزشی برای اپراتورها
رئیس پژوهش و فناوری شرکت گاز استان خراسان رضوی می گوید: در موردی دیگر، دستگاهی ساخته ایم که فرایند تقلیل فشار گاز و عملکرد کنتور _ رگولاتور گاز خانگی را به صورت واقعی نمایش می دهد. این دستگاه در غرفه شرکت ملی گاز ایران در نمایشگاه بین المللی صنعت نفت تهران در معرض دید عموم قرار گرفت. با توجه به عملکرد فوق العاده این دستگاه، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران دستور داده اند که همه شرکت های گاز استانی از آن استفاده کنند.وی با بیان اینکه کنتور و رگولاتور، جزو تجهیزاتی به شمار می آیند که بیشترین فراوانی را در شرکت های گاز استانی دارند، می گوید: این دستگاه پژوهشی_آموزشی است و اپراتورهایی که در شرکت های گاز استانی کار می کنند، با استفاده از آن به مهارت های مورد نیاز دست می یابند.افشون ادامه می دهد: بدنه این دستگاه، شفاف ساخته شده تا امکان نمایش عملکرد داخلی آن به اپراتورها وجود داشته باشد.
گاز خراسان رضوی، قطب پژوهش ارتقای راندمان تجهیزات گازسوز
افشون در ادامه می گوید: با توجه به قابلیت های استان خراسان رضوی از جمله دانشگاه ها و توانایی کارکنان شرکت گاز استان، این شرکت از گذشته به عنوان قطب پژوهشی در ارتقای راندمان تجهیزات گازسوز خانگی فعال بوده و خوشبختانه پروژه های خوبی در این حوزه تعریف و اجرایی شده است.وی ادامه می دهد: با توجه به فعالیت کارخانه های سازنده لوازم خانگی متعدد در استان خراسان رضوی، احداث و فعالیت آزمایشگاه برچسب انرژی، احساس می شد. بر این اساس، با همکاری اداره کل استاندارد استان خراسان رضوی، پارک علم و فناوری و گاز خراسان رضوی به عنوان سرمایه گذار، آزمایشگاه جامع برچسب انرژی تجهیزات گازسوز ایجاد شد. افشون با بیان اینکه در آزمایشگاه برچسب، 6 بستر آزمون وجود دارد،ادامه می دهد: بعضی بسترهایی که در آزمایشگاه برچسب انرژی ایجاد کرده ایم، در کشور وجود ندارد و راه اندازی این آزمایشگاه جامع، به ارتقای راندمان تجهیزات گازسوز استان و کشور کمک می کند. امیدواریم که با وجود این آزمایشگاه، بتوانیم گامی مهم در مسیر ارتقای راندمان تجهیزات گازسوز در سطح استان برداریم که این فرایند در ادامه، کاهش مصرف انرژی را به دنبال خواهد داشت.وی با بیان اینکه در این آزمایشگاه، از همکاری مراکز دانشگاهی نیز بهره می بریم، اعلام می کند: افزون بر برچسب انرژی، عملکرد تجهیزات گازسوز نیز بررسی می شود. این آزمایشگاه می تواند به عنوان آزمایشگاه همکار، در تحقیقات و تعریف پروژه های تحصیلات تکمیلی دانشگاه ها، نقش ایفا کند.
پایان انحصار آمریکایی ها در ساخت تجهیزات گازرسانی
رئیس پژوهش و فناوری شرکت گاز استان خراسان رضوی با اشاره به برنامه های این واحد برای تحقق شعار سال می گوید: پژوهش و فناوری این شرکت از گذشته به عنوان اموری پیشرو در سطح صنعت گاز شناخته شده و دستاوردهای خوبی نیز داشته است. با توجه به شعاری که برای سال 1401 انتخاب شد، شرکت های دانش بنیان اهمیت فوق العاده ای پیدا کردند.به گفته وی، شرکت گاز استان خراسان رضوی با همکاری شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری، پروژه های خوبی را تعریف کرده و به انجام رسانده است.افشون می گوید: برای نخستین بار با همکاری یکی از شرکت های دانش بنیان در پارک علم و فناوری، دستگاه بوسنج گاز (ODARATOR) را که نمونه آن در داخل وجود نداشت و آمریکایی بود، با 40 درصد هزینه کمتر از نمونه خارجی ساختیم. پس از بررسی عملکرد آن در چند استان، دستگاه بوسنج مورد تایید قرار گرفت. این دستگاه، از جمله ابزارهای الزامی در شرکت های گاز استانی است.
حضور در فهرست اولین های استقرار مدیریت دانش
افشون در ادامه با اشاره به بهره گیری از مدیریت دانش در این شرکت می گوید: شرکت گاز استان خراسان رضوی، از سال 89 به حوزه مدیریت دانش ورود کرد. در آن سال ها، به عنوان یکی از انگشت شمار شرکت های ایران بودیم که این سیستم را پیاده سازی کردیم. در ادامه، تجربیاتی را که در این حوزه وجود داشت، به شرکت ملی گاز ایران توسعه دادیم.وی با بیان اینکه نرم افزاری که در شرکت گاز استان خراسان رضوی تهیه شده بود، در سطح ملی مورد استفاده قرار گرفت، ادامه می دهد: در فرایند جایزه ملی مدیریت دانش شرکت کردیم و موفق به دریافت جایزه شدیم.افشون با بیان اینکه، چاپ 24عنوان کتاب از دستاوردهای استقرار مدیریت دانش در شرکت گاز استان خراسان رضوی است، تاکید می کند: این کتاب ها، حاصل تجربیات و دانش همکاران این شرکت است. این کتاب ها با همکاری جهاد دانشگاهی مشهد چاپ شد و مورد استقبال دانشگاه و صنعت قرار گرفت. نرم افزارهای آموزشی تجهیزات گازرسانی نیز حاصل دانش همکاران این شرکت بود که از سوی شرکت ملی گاز ایران برای آموزش در اختیار دیگر شرکت ها قرار گرفت. رئیس پژوهش و فناوری شرکت گاز استان خراسان رضوی با بیان اینکه مدیریت دانش، سیستمی است که هر روز باید توسعه داده شود، اعلام می کند: مدیریت دانش را به سمت پیمانکار و شرکت های مشاور سوق دادیم. دانش حوادث را ثبت می کنیم و طبق برنامه ریزی که مدیریت دانش در شرکت گاز خراسان رضوی دارد، براساس برنامه ای منظم، دانش و تجربیات همه همکارانی که در شرف بازنشستگی هستند، ثبت، ضبط و نگهداری می شود.به گفته وی، به عنوان یک دستاورد توصیه می کنیم که همه شرکت های تابع وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران نسبت به استقرار و استفاده از این سیستم مدیریت دانش اهتمام بورزند. آمادگی داریم تجربه ای را که در استقرار مدیریت دانش در شرکت گاز استان خراسان رضوی به دست آورده ایم، به عنوان مشاوره در اختیار سایر شرکت ها قرار دهیم تا همه شرکت ها از منافع آن بهره مند شوند.رئیس پژوهش و فناوری شرکت گاز استان خراسان رضوی در پایان می گوید: استقرار سیستم مدیریت دانش، از تکرار حوادثی که ناشی از عدم دانش و آگاهی است، جلوگیری می کند.