تقویت و توسعه مناسبات و همکاری های دوجانبه با روسیه با سفر جواد اوجی، وزیر نفت به روسیه در دی سال ۱۴۰۰ آغازشد. وی ۲۸ دی ماه پارسال، به عنوان رئیس ایرانی کمیسیون مشترک ایران و روسیه عازم روسیه شد؛ سفری که به امضای اسناد مهمی برای توسعه میدان های نفت و گاز، پتروپالایشگاه و انتقال فناوری انجامید؛ آغازی قدرتمند که تا امروز تداوم داشته و دو کشور برتر دارنده ذخایر غنی گاز دنیا از آن مقطع تا به امروز بارها قاب های توسعه همکاری را به تصویر کشیده اند. جواد اوجی که ریاست هیئت ایرانی این کمیسیون مشترک را به عهده داشت، برای حضور درشانزدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه که هشتم تا دهم آبان ماه به میزبانی روسیه برگزارشد، عازم این کشورشد. در کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه نمایندگانی از وزارت نفت، خارجه، امور اقتصاد و دارایی، راه و شهرسازی، نیرو، علوم، تحقیقات و فناوری، جهاد کشاورزی، ورزش و جوانان، ارتباطات و فناوری اطلاعات و نمایندگانی از ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی، ستاد نیروهای مسلح، شورای عالی مناطق تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی، سازمان انرژی اتمی، بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی، سازمان ملی استاندارد، اتاق بازرگانی و مرکز تجاری ایران در روسیه حضور داشتند که با همتایان خود به گفت وگوی کارشناسی برای تدوین اسناد همکاری پرداختند.
سفری پربار
با پایان یافتن شانزدهمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه باید گفت اوجی درقامت ریاست این کمیسیون، دست پر از این سفر برگشت و امضای چهارسند همکاری با موضوعات اخذ وام برای برقی سازی پروژه خط ریلی اینچه برون– گرمسار، همکاری ها در حوزه سلامت و اجرای پروژه های EPC خطوط لوله انتقال فرآورده، زمینه های جدید همکاری ایران و روسیه بود که اسناد همکاری آنها به امضای طرفین رسید.
افزون بر این، ساخت تجهیزات صنعت نفت همراه با انتقال فناوری و استفاده از توان شرکت های ایرانی، از دیگر محورهای مهمی بود که در نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه در بخش نفت و گاز پیگیری شد تا تجهیزات مورد نیاز روس ها در این حوزه از سوی شرکت های ایرانی تأمین شود؛ تفاهم نامه توسعه میدان های مشترک نفت و گاز ایران که میان شرکت ملی نفت ایران و گازپروم امضا شده بود نیز، در حاشیه این کمیسیون مشترک از سوی معاونان وزیران دو کشور پیگیری و قرارشد برنامه زمان بندی برای اجرایی شدن آن از سوی دو طرف نهایی شود. همچنین روسیه در این نشست ها ابراز امیدواری کرد تفاهم ها و توافق نامه هایی را که در حوزه نفت با ایران داشته است، سریع تر به مرحله اجرا برساند. طبق اعلام وزیر نفت، تاکنون سرمایه گذاران و شرکت های روس قرارداد هفت میدان نفتی و گازی را با ایران به ارزش ۴. ۵ میلیارد دلار نهایی کرده اند که بعضی از پروژه ها تاکنون ۷ تا ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته اند.
اراده قوی دو کشور برای بی اثرساختن تحریم ها
عملیاتی شدن توافق ها و برنامه های مشترک میان ایران و روسیه در آینده نزدیک، خبرخوش وزیر نفت بود که درپایان این سفر و درنشست خبری مشترک خود با الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه و رئیس کمیسیون مشترک ایران و روسیه اعلام کرد. اوجی با بیان اینکه هم اکنون اراده ای قوی در بخش دولتی و خصوصی هر دو کشور برای بی اثر کردن تحریم ها ایجاد شده است، توضیح داد: پیش از شروع شانزدهمین کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه، کارگروه های دو کشور درحوزه های مختلف نشست های خوب و سازنده ای را برگزار کردند و خوشبختانه درسه ماه اخیر، این نشست ها در ایران و روسیه به صورت منظم برگزار شد تا بتوانیم جوانب مختلف افزایش سطح همکاری دو کشور را بررسی کنیم.
وزیر نفت با اشاره به اینکه توافق های خوب امروز درحوزه انرژی، حمل ونقل، بهداشت، کشاورزی و. . . میان ایران و روسیه، نتیجه کارخوب تیمی درکارگروه های تشکیل شده درهر دو کشور است، افزود: ایران و روسیه ظرفیت های خوبی به خصوص درحوزه منابع هیدروکربوری درمنطقه دارند. منابع نفتی و گازی دو کشور امروزه در دنیا بسیار تأثیرگذار است وخوشبختانه تاکنون دوکشور در ائتلاف سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش موسوم به اوپک پلاس تصمیم های خوب و همسویی گرفته اند.
اوجی به پنج دیدار رؤسای جمهوری ایران و روسیه در سال ۲۰۲۲ اشاره و تصریح کرد: در هیچ زمانی روابط میان دو کشور به این اندازه به یکدیگر نزدیک نبوده است، از این رو باید از این فرصت طلایی، نهایت استفاده را برد. هم اکنون ایران بیش از ۴ میلیارد دلار قرارداد با شرکت های بزرگ روسی برای توسعه میدان های نفت و گاز دارد، هم زمان با این قراردادها بیش از ۴۰ میلیارد دلار تفاهم نامه باشرکت های بزرگ توانمند روسیه در حوزه های مختلف همچون احداث خط لوله صادرات گاز به کشورهای همسایه، سوآپ نفت، گاز، فرآورده های نفتی و صادرات محصولات پتروشیمی منعقد و ماه گذشته صادرات محصولات و کاتالیست های پتروشیمی به روسیه انجام شده است.
وی بر اجرای کارهای بزرگ باقیمانده برای توسعه روابط همکاری ایران و روسیه تأکید و اظهار کرد: تلاش می شود در کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور چالش ها و مشکلات پیش رو رفع شود. هم اکنون اراده قوی در بخش دولتی و خصوصی هر دو کشور برای توسعه روابط و بی اثر کردن تحریم ها ایجاد شده است.
حمایت از توسعه روابط در تمام زمینه ها
وزیر نفت همچنین درمراسم افتتاحیه شانزدهمین کمیسیون مشترک اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، برقراری همکاری های بانکی گسترده برای ایجاد یک نظام پرداخت مناسب و قابل اتکا به منظور تسهیل تجارت و سرمایه گذاری، سوآپ حامل های انرژی به ویژه گاز، نفت خام و فرآورده های نفتی و توسعه بازارهای صادراتی گاز ایران با مشارکت و سرمایه گذاری طرف روس در بخش های مختلف صنعت نفت ایران به خصوص توسعه زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی، پالایش نفت و توسعه میدان ها، فعال کردن کریدور شمال - جنوب به ویژه با تمرکز بر استفاده کامل از ظرفیت موجود و توسعه زیرساخت ها را از جمله محورهای کاری میان دو کشور دانست که باید فعال شوند.
اوجی درسخنان خود پذیرش متقابل نظام استاندارد دو کشور با هدف توسعه تجارت، تبادل محصولات کشاورزی شامل واردات غله از روسیه و صادرات محصولات کشاورزی گرمسیری به روسیه و استفاده از موقعیت ایران به عنوان هاب ترانزیتی و سوآپ محصولات کشاورزی روسیه، ایجاد صندوق مشترک برای سرمایه گذاری های منطقه ای و جهانی و توافق صندوق های ضمانت دو طرف برای صدور ضمانت نامه متقابل برای شرکت های هر طرف با هدف کاهش ریسک تجارت و سرمایه گذاری را از دیگر محورهای کاری میان دو کشور برشمرد.
وزیر نفت با بیان اینکه امیدوارم این مذاکرات و یادداشت تفاهم به امضای قراردادهای ثمربخش بین وزارتخانه ها و شرکت های خصوصی دو کشور منجر شود، اظهار کرد: وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران از همه توان خود برای پیگیری توافق های حاصل شده استفاده خواهد کرد، زیرا معتقدیم توافق های انجام شده در حکم نقشه ای برای سازه مستحکم همکاری های دو کشور است و ساخت این سازه نیازمند پیگیری های جدی اجرایی و تحقق واقعی همکاری هاست، بر این اساس پایش وضع و سرعت پیشرفت اجرایی توافق ها، رفع موانع و ناهماهنگی های احتمالی و تعریف فعالیت های جدید در دستور کار بنده در وزارت نفت ایران خواهد بود.
سرمایه گذاری 5. 4 میلیارد دلاری روس ها در 7 میدان نفتی
جواد اوجی همچنین درنشست هماهنگی با نمایندگان کارگروه های مختلف طرف ایرانی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه برای بررسی اسناد تدوین شده به منظور مذاکره و امضای سند نهایی همکاری های تهران - مسکو گفت: تاکنون سرمایه گذاران و شرکت های روس قرارداد ۷ میدان نفتی و گازی را با ایران به ارزش 4.5 میلیارد دلار نهایی کرده اند که بعضی از پروژه ها تاکنون ۷ تا ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته اند.
او با بیان اینکه هیچ زمانی در تاریخ این قدر روابط ایران و روسیه به هم نزدیک نبوده است، تصریح کرد: باید همه ما از این فرصت طلایی در حوزه های انرژی، حمل ونقل، اقتصادی، صنعت، بهداشت و درمان، بانکی و ... استفاده کنیم. در این میان همکاری دو کشور در زمینه بانکی از همه مهم تر به نظر می رسد. وزیر نفت احداث مشترک کارخانه پمپ های درون چاهی از سوی شرکت های روس و ستاد اجرایی فرمان امام در اهواز را یکی از پروژه های مهم میان دو کشور دانست و گفت: بر اساس برنامه ریزی انجام شده سالانه ۱۵۰ پمپ درون چاهی در این کارخانه تولید خواهد شد. این پمپ ها با فناوری خاصی که دارند می توانند تولید چاه های نفت را دو تا سه برابر افزایش دهند.
دوران طلایی روابط ایران و روسیه
وزیر نفت در نشست عمومی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه نیز با قدردانی از دولت روسیه، الکساندر نواک، معاون نخست وزیر و رئیس کمیسیون مشترک اقتصادی روسیه و برگزارکنندگان این نشست گفت: خوشبختانه روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در حال گسترش است و در دوران طلایی روابط دو ملت و دو کشور بزرگ ایران و روسیه قرار داریم. او بر ضرورت دستیابی به سطح مطلوب روابط تجاری ایران و روسیه با توسعه همکاری ها در حوزه های مختلف تأکید کرد و گفت: اراده دو دولت بر توسعه روابط است و دولت سیزدهم اراده جدی برای استفاده از همه ظرفیت ها به منظور دستیابی به رابطه ای سازنده و رو به رشد دارد، افزود: بر همین اساس دو رئیس جمهوری در سال ۲۰۲۲ پنج دور دیدار کردند و مسئولیت کمیسیون مشترک همکاری در جمهوری اسلامی به وزارت نفت واگذار شد. وزیر نفت تصریح کرد: وزارت نفت در طول کمتر از یک سال که مسئولیت این کمیسیون را به عهده داشت، همه تلاش خود را برای تنظیم روابط و برگزاری موفق شانزدهمین کمیسیون مشترک دو کشور به کار گرفت و خرسندیم که امروز نشست کارشناسی کمیسیون برگزار شد. اوجی به دیدار با نمایندگان کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه اشاره کرد و گفت: در دیدار با آقای نواک و برخی مسئولان روسیه خوشبختانه تصمیم ها و موارد مهمی اتخاذ شد که امروز با امضای اسناد، در مسیر اجرایی شدن این تصمیم ها اقدام می کنیم.
وی از اهمیت دستیابی به سطح مطلوب تجاری سخن گفت و افزود: بی تردید باید بر توسعه همکاری های خود به ویژه در حوزه های زیرساختی از جمله کریدور شمال - جنوب، نفت و انرژی، ترانزیت، همکاری های پولی و بانکی و گمرکی استمرار بورزیم تا بتوانیم به سطح مطلوبی از تجارت بین دو کشور دست یابیم. وزیر نفت در پایان بر ضرورت توسعه روابط با روسیه تأکید و تصریح کرد: اگرچه روابط دو کشور با سرعت در حال توسعه است اما متناسب با ظرفیت های دو کشور نیست و این موضوع ما را بر آن می دارد تا روابط خود را توسعه دهیم.
افزایش حجم سرمایه گذاری روس ها
در میدان های نفتی ایران
در همین زمینه، روسیه در شانزدهمین نشست کارگروه های کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه ابراز امیدواری کرد که تفاهم ها و توافق نامه هایی را که در حوزه نفت با ایران داشته است، سریع تر به مرحله اجرا برساند. الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه هم در نشست خبری مشترک با جواد اوجی، روابط ایران و روسیه را اعتمادآمیز و در سطح عالی سیاسی عنوان کرد و گفت: حجم سرمایه گذاری روس ها در میدان های نفتی ایران افزایش می یابد. معاون نخست وزیر روسیه با اشاره به اینکه روابط جمهوری اسلامی ایران و روسیه در سطح عالی سیاسی قرار دارد و به طور تقریبی در تمامی عرصه ها دارای ظرفیت بالقوه هستیم، گفت: برگزاری نشست کمیسیون مشترک اقتصادی می تواند تحرک دیگری به روابط ایران و روسیه بدهد. روابط ایران و روسیه روابط اعتمادآمیزی است که بین رؤسای جمهور دو کشور ایجاد شده است. نواک افزود: در نشست کمیسیون مشترک اقتصادی یک بار دیگر تأکید کردیم که تمایل و تصمیم داریم روابط دوجانبه را در عمل در تمامی عرصه ها توسعه و گسترش دهیم.
وی با بیان اینکه امروز در این نشست به طور مفصل عرصه های کلیدی همکاری های دوجانبه را با هم بررسی کردیم، تصریح کرد: مبادلات تجاری دو کشور به صورت فزاینده در حال توسعه و گسترش است و در هشت ماه سال ۲۰۲۲، ۴۵ درصد رشد داشته است. معاون نخست وزیر روسیه ادامه داد: دو کشور ایران و روسیه جزو صادرکنندگان اصلی مواد هیدروکربور هستند، به همین دلیل تلاش می کنیم توجه خود را بر سایر عرصه های تجاری مانند مواد ساختمانی، تجارت در عرصه های پتروشیمی، همچنین محصولات کشاورزی و . . . متمرکز کنیم.
ضرورت راه اندازی کامل کریدور بین المللی شمال - جنوب
نواک بر گسترش و توسعه زیرساخت ها تأکید و اظهار کرد: توسعه روابط تجاری و اقتصادی نیازمند توسعه زیرساخت هاست از جمله کریدور حمل ونقل بین المللی شمال - جنوب که اگر بتوانیم آن را کامل راه اندازی کنیم، می تواند چند برابر ظرفیت های همکاری های ما را در ۱۰ سال آینده افزایش دهد. دستورات لازم رؤسای جمهور نیز در این خصوص داده شده است.
به گفته وی، ساخت مناطق مشترک لجستیک، ایجاد زیرساخت های فاینانس و بانک، تأمین شرایط و ساختارهای لازم برای تسویه حساب های مالی، استفاده از ارزهای ملی، استفاده از سیستم های پیام رسان مالی و تعیین بانک های ذی صلاح برای توسعه همکاری ها از دیگر مواردی است که توافق شده است با یکدیگر همکاری و مشارکت داشته باشیم. معاون نخست وزیر روسیه از توافق برای رفع موانع همکاری های تجاری و اقتصادی دو کشور خبر داد و گفت: همچنین به انعقاد موافقت نامه جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه اوراسیا در خصوص تشکیل تجارت آزاد کمک خواهیم کرد. نواک افزود: همچنین توافق شد پروژه های مشترک در زمینه کشتی سازی، خودروسازی، هواپیماسازی داشته باشیم و شرکت های مشترک ایران و روسی تشکیل شود و بتوانند در خصوص ارسال قطعات لازم با هم همکاری داشته باشند.
بسته بسیار بزرگ توافق های انرژی در راه است
وی بر اهمیت همکاری های دو کشور در عرصه انرژی، برق، نفت و گاز تأکید کرد و گفت: توافق شد در این عرصه ها همکاری ها گسترش یابد. شرکت های روسی هم اکنون در حال سرمایه گذاری در میدان های نفتی جمهوری اسلامی ایران هستند و سال آینده حجم این گونه سرمایه گذاری ها افزایش می یابد. معاون نخست وزیر روسیه از بسته بسیار بزرگی از توافق ها در عرصه انرژی خبر داد و افزود: مثلاً امسال گازپروم با شرکت ملی نفت ایران تفاهم نامه امضا کرد. توافق هایی در خصوص استخراج از میدان های گازی جمهوری اسلامی ایران، همچنین صادرات گاز به کشورهای ثالث انجام شده است. نواک ادامه داد: درباره سوآپ فرآورده های نفتی نیز توافق کرده ایم و این همکاری ها نویدبخش و دارای چشم انداز است.
وی با اشاره به اینکه روابط جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در عرصه های تجارت و سیاست خارجی راهبردی است و ما تمام تلاش خود را برای توسعه و گسترش آن انجام می دهیم، اظهار کرد: در پایان از وزیر نفت ایران به دلیل رویکرد سازنده و اینکه تمامی ابعاد و جوانب همکاری ها را بررسی کردند، قدردانی می کنم.