برای دورترین کارکنان صنعت نفت
مشعل کمی قبل از ساعت 6 و غروب آفتاب از سکوی ایلام و نصر برمی گردیم و آنقدر خسته ایم که فقط می خواهیم غذا بخوریم و بخوابیم. به رستوران می رسیم، همان ساعت 7 که رستوران باز می شود، غذا می خوریم و کمی انرژی می گیریم. خدمه خوش برخورد رستوران پاسارگاد جزیره سیری پیشنهاد بستنی بعد از غذا را می دهد و می گوید، باشگاه نزدیک است و خیلی زود می رسید. به این ترتیب مشتاق دیدن باشگاه و بستنی به راه می افتیم و به سالن بزرگی وارد می شویم که از امکاناتی همچون آمفی تئاتر، استخر، سالن والیبال و تماشای تلویزیون برخوردار است و میز بیلیارد و پینگ پنگ همچنین سالنی مجزا برای بدنسازی دارد. در این فضا، کافه ای هم برای کارکنان، چای و نسکافه و بستنی سرو می کند. خلبان پروازمان نیز در همین سالن با دوستانش حضور دارد و می پرسد خیلی خسته شدید؟ و ما سرمان را به نشانه تایید حرفش تکان می دهیم. او ادامه می دهد: تازه شانس آوردید رفت و برگشت به سکوها را با هلی کوپتر رفتید ! اگر با یدک کش رفته بودید، هنوز برنگشته بودید! بعد هم خنده کنان بستنی می خورد.
حضور ما در کنار کارکنان از همان ابتدا یعنی پرواز هواپیمایی کارون به سیری/اصفهان تا همه نقاط جزیره، عجیب و سوال برانگیز بود. کارکنان می گویند چند سالی می شود که نه تنها هیچ تیم خبری وارد جزیره سیری نشده؛ بلکه در این مدت مسؤولان عالی رتبه نفت هم سری به این جزیره نزده اند. با این حساب قابل قبول بود که یخ کارکنان در برخورد اولیه با خبرنگار و عکاس و تصویر بردار، دیر باز شود. منطقه عملیاتی سیری، یکی از شش منطقه عملیاتی شرکت نفت فلات قاره است که حوزه های فعالیت آن در دریا قرار دارد و به این دلیل، متفاوت از سایر مناطق عملیاتی صنعت نفت و با الزاماتی متفاوت هستند. جزیره زیبای سیری که به جزیره «سبز» هم خوانده می شود، شکلی ذوزنقه ای دارد و کمی بالاتر و در غرب جزیره ابوموسی واقع شده و می توان گفت که این جزیره و سکوهای عملیاتی آن یعنی ایلام و نصر در آخرین نقطه از خاک ایران، نزدیک مرز دریایی با امارات قرار گرفته اند. در هر شیفت کاری (14 روزه) این جزیره بین 800 تا یکهزار نفر از کارکنان بخش های مختلف عملیاتی، اسکله، اجرایی، اداری، خدماتی و ... فعال هستند و این تعداد بجز نیروهای نظامی ساکن و فعال در سیری هستند که نفت در بخش های مختلفی همچون تامین آب و برق، جمع آوری پسماند، فضای سبز و خدمات بهداشتی، درمانی و ... به آنها هم خدمت رسانی می کند.
یک بستنی ساده؛ اما کاهنده خستگی و دلتنگی ها
خورشید رو به سرخی غروب می رود و نسیم خنکی که از ساحل می آید، بیشتر می شود. کارکنان به سمت کمپ ها شروع به حرکت می کنند. برخی از آنها با خودروهای سرویس می روند و برخی دیگر که محل استراحتشان فاصله کمی با کمپ ها دارد، پیاده به راه می افتند. برخی تا وقت شام استراحت می کنند، با تلفن همراه سرگرم می شوند و تلویزیون نگاه می کنند و برخی دیگر هم به باشگاهی که کنار رستوران واقع شده، سری می زنند و در آنجا وقت خود را می گذرانند. جزیره سیری، سه باشگاه و شش رستوران قدیمی و جدید دارد که در بخش کارمندی و کارگری فعال است. بخشی از تجهیزات این باشگاه ها از گذشته و بخشی هم در دوره های اخیر اضافه شده است و به طور کلی می توان گفت که به نسبت تعداد کارکنان، امکانات خوبی است؛ اما چیزی که خیلی به چشم می آید، تعداد کم حاضران در باشگاه ها و افراد در حال ورزش است. با توجه به میانگین سنی کارکنان (38 سال) و جمعیت حاضر، تعداد محدود افرادی که در حال پیاده روی یا استفاده از باشگاه و خدمات رفاهی هستند، گویای انگیزه کم کارکنان بخصوص در بخش کارگری برای ورزش و گذران اوقات فراغت است؛ هرچند فرصت و ساعت استراحت کارکنان با هم برابر نیست و کارکنان آشپزخانه ، کمترین ساعت استراحت و فرصت را برای استفاده از امکانات ورزشی و رفاهی دارند؛ اما همین میزان از امکانات هم در مقابل حجم کار و سختی آن تاحدی جوابگوست.
از ساعت 6 عصر تا 9 شب، تردد بین کمپ ها و فضاهای رفاهی و رستوران شروع می شود؛ البته برخی کارکنان به ساحل می روند تا در آب های شیشه ای جزیره که با آفتاب گرم شده، تنشان را آرام کنند. در بیرون کمپ ایلام (کارگری) و پاسارگاد (کارمندی)، شرکت چند کانکس را به عنوان کافه، آرایشگاه و فروشگاه تعبیه کرده که کارکنان برخی از نیازهای خود را از این کانکس ها تامین می کنند. فروشندگان کانکس های فروشگاهی، جزو کارکنان بخش های مختلف هستند و تازه از ساعت 7 عصر اجازه فعالیت دارند و کارکنان هم در همین ساعات، برای خرید به آنجا سر می زنند و یا به کافه می روند.
بعضی چیزها ممکن است در زندگی شهری و روزمره ما چندان به چشم نیاید؛ اما یک بستنی ساده و تکراری که هر شب در باشگاه های ورزشی برای کارکنان سرو می شود، تبدیل به یک قرار یا دلیل برای دورهمی می شود. این بستنی شاید خیلی خاص و به روز نباشد؛ اما همین که به این بهانه، کارکنان ساعاتی پس از کار دور هم جمع می شوند و در کنار ورزش و دیدن تلویزیون و شوخی و خنده، کامشان را شیرین می کنند، تاحدی از بار سنگین و غیرقابل جایگزین دوری از خانواده و سختی کار می کاهد.
یکی از باشگاه های جزیره، مربوط به اولین سال های شکل گیری تاسیسات و حضور فرانسوی هاست و حال و هوای داخل آن، بخصوص میزهای چوبی بیلیارد بر این قدیمی بودن تاکید می کند و شلوغی دور میز بیلیارد، حاکی از استقبال از این فضا ست و حتی کارکنان می گویند مسابقاتی هم بین آنها در جریان است. کتابخانه قدیمی و بزرگ این باشگاه، به همت چند نفر از نیروهای قدیمی که عکسشان را روی دیوار گذاشته اند و حالا جزو مدیران جزیره هستند، تاسیس شده و بخش زیادی از کتاب های آن هدیه کارکنان است، جالب اینکه متصدی کتابخانه روی قفسه های نشریات، نشریه مشعل و ایران پترولیوم که تا سال 96 به صورت مکتوب بودند و منتشر می شدند را نشان می دهد و می گوید، چقدر حیف است که این نشریه دیگر چاپ نمی شود.
نگرانی برای از دست دادن زمان طلایی امداد
به دلیل خستگی از کار سکو و تغییرات دمایی، بدن درد گرفته ام و از روابط عمومی می خواهم از پزشک شیفت کمک بگیرم و این مشکل، برنامه گفت و گوی بعدی با کارکنان و خدمات بهداشتی و درمانی جزیره سیری را جلو می اندازد. هر شب، پزشک شیفت که متخصص طب اورژانس است، در درمانگاه حاضر می شود و هر مورد مراجعه را بررسی می کند و در طول روز هم یک پزشک و سه نیروی دیگر کادر درمان در درمانگاه حضور دارند.
مازیار مولازاده، پزشک و مسؤول درمانگاه جزیره سیری است. او 10 سال در منطقه عملیاتی بهرگان حضور داشته و 10 سالی هم می شود که در جزیره سیری مشغول به کار است. مولازاده درباره سیستم درمانی در شرکت نفت فلات قاره که مستقل از سایر بخش های بهداشت و درمان صنعت نفت فعالیت می کند، به «مشعل» می گوید: از آنجا که عمده نیروهای فلات قاره، اقماری هستند و لازم است در مدت زمان حضورشان در محل کار، از بابت خانواده خود و سلامت آنها نگرانی کمتری داشته باشند، محدودیتی از نظر درمان برای آنها و خانواده ها وجود ندارد و سیستمی آزاد با پوشش کامل برای آنها پیش بینی شده است.
او با بیان اینکه الگوی پیش بینی شده برای خدمات درمانی کارکنان شرکت نفت فلات قاره، همچون سایر شرکت های نفتی در دنیا، شامل خرید خدمت سلامت، طب صنعتی، بهداشت و پیشگیری و سطح اول ارائه خدمات درمانی می شود، می افزاید: جزیره سیری به دلیل فاصله زیاد با خشکی و سرزمین مادری و عدم دسترسی همزمان به مراکز درمانی و پشتیبان، جزو سخت ترین و پرمسأله ترین منطقه در میان مناطق عملیاتی فلات قاره محسوب می شود و در موارد اورژانسی، مسؤولیت سنگینی دارد و در موارد اورژانسی، بیماران حتما باید به کیش یا سایر مراکز بزرگ منتقل شوند.
مولازاده ادامه می دهد: جزیره سیری، با توجه به وسعت و تراکم و پراکندگی تاسیسات در آن و حضور تاسیسات و نیروهای نظامی، جزو منطقه های با ریسک بالا محسوب می شود و ما در عین انجام امور روزانه و معمول، باید برای هر نوع حادثه و اتفاقات غیرقابل پیش بینی آماده باشیم.