مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی جزئیات سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان را تشریح کرد:
سپهتن سامانه تکاملی برای سهولت در سوختگیری
مشعل سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان (سپهتن)، سامانه ای است که به منظور نظارت و کنترل بهینه تر ناوگان حمل ونقل عمومی جاده ای طراحی و برنامه ریزی شده است. آنچه بر لزوم طراحی و بهره گيری از اين سيستم هوشمند تأكيد دارد، بعد نظارتی آن و ساماندهی اصولی تردد های بين شهری است که قطعا برای دستيابی به مديريت يکپارچه و كلان در بخش حمل ونقل جاده ای وجود اين سيستم از ضروريات است که به بهینه سازی سیستم های حمل ونقل کمک می کند. اين سيستم حتی قادر است در خصوص مواردی نظير نداشتن بيمه، معاينه فنی و جلوگيری از قاچاق سوخت به مجريان قانون یاری برساند. کاهش تخلفات رانندگی، کاهش زمان سفر مخصوصا برای ناوگان اتوبوس ها، بهینه سازی مصرف سوخت، افزایش ایمنی و کاهش تصادفات رانندگی درجاده ها از دیگر مزیت های این سامانه است. علی اکبر نژادعلی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران درباره سپهتن به عنوان طرحی تکاملی درهمسویی با طرح سوختگیری بر مبنای پیمایش، توضیحاتی ارائه داده است که مشروح آن را می خوانید.
سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان (سپهتن) ابزاری است كه كنترل و نظارت ها را دوچندان و تلاش برای برقراری امنيت، آسايش و ايمنی جاده های كشور را تسهيل می كند. این سامانه که قرار است در آینده نزدیک با امضای تفاهم نامه ای چهارجانبه میان شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای و پلیس راهور عملیاتی شود، در حقیقت فاز دوم از طرح پیمایش است که در صورت نهایی شدن می توان گفت که طرح پیمایش به طور کامل به بار نشسته است.
طرح پیمایش که اغلب از آن به عنوان یکی از مهم ترین طرح ها در زمینه مدیریت مصرف انرژی یاد می شود، از سال 1394 در مجموعه وزارت نفت کلید خورد. این طرح در حقیقت تخصیص سوخت به ناوگان حمل ونقل نفت گازسوز براساس مقدار پیمایش است که براساس آن یک سهمیه پایه کشوری و یک سهمیه عملکردی به ناوگان جاده ای اختصاص می یابد. سهمیه عملکردی بر اساس عملکرد و پیمایشی است که برپایه اطلاعات دریافتی از سامانه های سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای و سازمان شهرداری و دهیاری های کشور به شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی اختصاص داده می شود.
بهره مندی از سازوکار سهمیه ای نفت گاز
با توجه به پایین بودن نرخ نفت گاز در کشور در مقایسه با کشورهای همسایه، اجرای طرح پیمایش، افزون بر توزیع عادلانه سوخت در کشور (براساس مسافت پیموده شده) و نظام مند شدن فرآیند سوخت گیری هر ناوگان، سبب مهار عرضه خارج از شبکه سوخت در کشور خواهد شد و افزون بر آن مقدار برداشت دقیق روزانه نفت گاز در کشور از طریق این طرح قابل رصد و ارزیابی است. بر اساس آخرین اظهارات متولیان مجموعه شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، رقم تخصیص روزانه نفت گاز به ناوگان حمل ونقل شامل خودروهای حمل بار و اتوبوس های مسافربری روزانه بالغ بر ۵۹ میلیون لیتر اعلام شده است که این رقم از پشتوانه منطقی و توجیه قابل قبولی برخوردار نیست و این میزان مصرف باید به نحو بهینه و کارآمدی کاهش پیدا کند.
کارشناسان معتقدند بخشی از این میزان مصرف نفت گاز، عرضه خارج از شبکه دارد که با اعمال برخی محدودیت ها در برداشت روزانه، تا حدی می توان مانع خروج آن شد وتنها سازکار برای برون رفت از این چالش، بهره مندی از ابزار سهمیه بندی است. یعنی می بایست برای هر خودرو سهمیه اى متناسب با مصرفش آنهم براساس پیمایش یا بارنامه اختصاص داد. بر اساس برآوردهای حاصل شده، اجرای طرح تخصیص سوخت بر مبنای پیمایش دربسترسامانه هوشمند می تواند ۱۰ تا ۱۵درصد برداشت غیرمجاز سوخت در کشور را کاهش دهد و از مصرف بی رویه روزانه ۷ تا ۱۰ میلیون لیتر نفت گاز نیز جلوگیری کند.
چندی پیش جلیل سالاری، معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران نیز از کاهش 30 درصدی مصرف سوخت (معادل روزانه 20 تا 30 میلیون لیتر) با اجرای طرح سپهتن خبر داد و گفت: برای مدیریت مصرف سوخت، طرح سپهتن هرچه زودتر باید اجرا شود، البته تاکنون پیوست های امنیتی این سامانه به همراه تفاهم نامه های مربوطه میان دستگاه های ذی ربط امضا شده است و باید با پیمانکار مربوطه وارد مرحله امضای قرارداد شویم. از سوی دیگر شکاف قیمتی زیادی در داخل و کشورهای همسایه وجود دارد که باید در این زمینه راهکاری اندیشیده شود.
اتصال 368 هزار دستگاه خودرو به سپهتن
علی اکبر نژادعلی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران درگفت وگو با «مشعل» از اجرای کامل طرح تخصیص سوخت بر مبنای پیمایش در بستر سامانه هوشمند سوخت خبر داد و گفت: طرح پیمایش از طرح های موفقیت آمیز در زمینه مدیریت مصرف انرژی در کشور و درمجموعه وزارت نفت است که عملیات اجرایی آن از مهرماه ۹۴ ازسوی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران در کشور آغاز شد. فاز تکمیلی طرح پیمایش که غالبا به اختصار از آن به عنوان «سپهتن» یاد می شود، سامانه پیمایش هوشمند تردد ناوگان برون شهری است که در قالب تفاهم نامه ای 4 جانبه میان شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران، سازمان بهینه سازی مصرف سوخت، پلیس راهور و سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای به امضا خواهد رسید.
وی افزود: سامانه سپهتن بستری را فراهم خواهد کرد تا بخشی از سهمیه سوخت که در گذشته بر اساس بارنامه های حمل ونقل تخصیص داده می شد، امروز با توجه به تولید و ارسال اطلاعات توسط سامانه مذکور، سهمیه سوخت خودروها شارژ شود. بر این اساس اطلاعات ناوگان حمل ونقل به صورت الکترونیک در اختیار شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران قرار داده خواهد شد و این اطلاعات به عنوان ورودی سامانه تخصیص سوخت بر مبنای پیمایش قرار گرفته و به عنوان لیتراژ عملکردی به ناوگان حمل ونقل مسافری و باری از طریق کارت هوشمند سوخت وسیله نقلیه قابل بهره برداری در جایگاه های سوخت خواهد شد.
مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران با بیان اینکه الزام به اجرای سامانه سپهتن ضرورتی انکارناپذیر است و هم اکنون اجرای آن در صدر برنامه نهادها و سازمان های درگیر در این امر قرار دارد، عنوان کرد: بر اساس تفاهم نامه منعقد شده، سامانه سپهتن بر روی ناوگان حمل مسافری و باری پیاده سازی می شود که در مرحله نخست مقرر شده است 368 هزار دستگاه که از این تعداد، 350 هزار دستگاه در حوزه باری و 18 هزار دستگاه در حوزه مسافربری است به این سامانه متصل شده و بر مبنای اطلاعات ثبت شده تخصیص سوخت انجام شود.
نژادعلی ابراز امیدواری کرد که این تفاهم نامه در اسرع وقت مبادله و اجرایی خواهد شد. سرمایه گذاران این طرح ازطریق فراخوان توسط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای تعیین و معرفی شده و ضمن نصب این تجهیز کاربرد روی خودروها، امکان مدیریت مصرف در بخش نفت گاز نیز فراهم خواهد شد.
وی در ادامه به مهم ترین مزایای اجرای سامانه سپهتن اشاره کرد و با بیان اینکه اگر سامانه سپهتن پیاده سازی شود عملا دسترسی به اطلاعات به صورت برخط خواهد بود، گفت: روند تخصیص سوخت در وضعیت فعلی به ناوگان جاده ای بر این منوال است که افزون بر سهمیه پایه، سهمیه ای هم به عنوان سهمیه عملکردی در نظر گرفته شده و به خودروها اختصاص داده می شود.