مسئولیت اجتماعی در شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه تهران
چشمه شور در یک همجواری شیرین
علی صدر آنهایی که وزارت نفت را می شناسند، به خوبی می دانندکه یکی از زیر مجموعه های آن شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران و خطوط لوله ومخابرات نفت ایران نیز از زیرشاخه های این شرکت است که با تقسیم شدن به12منطقه وتعیین حوزه استحفاظی هریک ازآنها، مسئولیت انتقال فرآورده های نفتی اعم از بنزین، نفت گاز، نفت سفید و...را در سراسر کشور به عهده دارند. شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران، یکی از همین مناطق دوازده گانه به شمار می رود که ستادآن در جنوب تهران (شرق پالایشگاه تهران)در زمینی بامساحت بیش از 500 هزار مترمربع با 1020 متر ارتفاع از سطح دریا بنا شده است. این منطقه، با بهره گیری از 12رشته خط لوله 8 اینچ تا 30 اینچ، استان های تهران، البرز، قزوین، گیلان، قم و مازندران را باگستره عملیاتی نزدیک به 1800کیلومتر دربر می گیرد. منطقه تهران با تقریبا نیمی از کل مناطق شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ایران (مرکزی، اصفهان، شمالغرب، شمالشرق، شمال)، به طور مستقیم اشتراک انتقال دارد و به تنهایی، تأمین کننده سوخت مورد نیاز کلانشهر تهران و استان تهران است. درمحدوده منطقه عملیاتی شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت تهران، روستاهایی قراردارند که باتاسیسات آن همجواری و همسایگی می کنند وچشمه شور از آن جمله است؛ روستایی که مردمانش با مرکز انتقال نفتی به همین نام همجوارند و همسایه واین گزارش نیز اشارتی دارد به نزدیکی این دو.
با فاصله گرفتن از دود و دم تهران، در کیلومتر 55 آزاد راه تهران– قم که پوششی از بلورهای نمک و تپه های رنگارنگ حاصل از دوره های زمین شناسی برگستره زمین پراکنده شده است، مردمی سختکوش دردل روستایی که چشمه شور می نامندش، با تأسیسات نفتی برگرفته از همین نام، هم آغوش شده اند؛روستایی که گویی برف سفیدی با طعم نمک برخاک آن گسترانیده شده با مردمانی که دامداری پیشه شان است و با قناعت روز را به شب گره می زنند. جاده ای فرعی باتابلویی که روی آن عبارت «مرکز انتقال نفت چشمه شور» نقش بسته است، راهنمایت می شود به سوی این مرکز.
نسیم خنکی می وزد آنچنان که روحت را پرواز می دهد تا آسمان خدا، امازود گذر است این لحظه و با نمایان شدن تاسیسات نفتی چشمه شور، رویای پرواز نیز پایان می یابد و پای در واقعیت زمین می گذاری، واقعیتی خفته در دل کویر با مسئولیتی مهم برای انتقال نفت و فرآورده های نفتی به نقاط دور دست تر از اینجا.
مرکز انتقال نفت چشمه شوربا قدمتی65ساله یکی از 9 مرکز انتقال نفت شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران محسوب می شود که در زمینی به مساحت نزدیک به 20 هکتار با 908 متر ارتفاع از سطح دریا و درکنار دیگر تاسیسات همچون ایستگاه های فشارشکن این حوزه عملیاتی بنا شده است.
بخشی ازاین زمین گسترده را تأسیسات صنعتی و ساختمان های اداری تشکیل می دهد و بخش دیگر به پوشش گیاهی اختصاص دارد، اگرچه بی آبی منطقه، کمر درختان آن را خم کرده است. فاصله این مرکز تا مرکز انتقال نفت قم70کیلومتر، تا مرکز انتقال نفت شازند، 210 کیلومتر و تا مرکز انتقال نفت بعدی (دریافت و ارسال ) 68 کیلومتر است. از مرکز انتقال نفت چشمه شور دو رشته خط لوله فرآورده با قطرهای ۱۰ و ۱۶اینچ عبور می کند؛ مبدا خط ۱۰ اینچی آبادان و مبدا خط 16 اینچی اهواز است. خط لوله 10اینچ با پیمایش نزدیک به ۷۹۲کیلومترتا مرکز دریافت وارسال فرآورده های نفتی تهران، امتداد می یابد و چشمه شور درکیلومتر ۷۲۴ آن واقع شده است. خط لوله 16 اینچ نیز با طی مسیری753کیلومتری با عبور از چشمه شور درکیلومتر ۶۸۵ به تاسیسات نفتی ری می رسد و هر دواین خطوط لوله، انتقال فرآورده های نفتی(بنزین موتور، بنزین سوپر، بنزین یورو، نفت گاز معمولی، نفت گاز یورو، نفت سفید، نفتا و بعضا پلات فورمیت) به مبادی مصرف را انجام می دهند.
چرا چشمه شور؟
برای رسیدن به روستای چشمه شور باید مسیری 55کیلومتری در آزاد راه تهران–قم به سمت جنوب طی شود و با پیمایش این مسیر است که دریاچه نمک هویدا و نظر هر بیننده به آن جلب می شود. درست در چهار کیلومتری شمال این دریاچه به نام حوض سلطان، در مجاورت تأسیسات شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه تهران، روستای چشمه شور خودنمایی می کند؛ روستایی که درشمال آن، کوه ها وتپه های کم ارتفاع این منطقه کویری، بلندترین نقطه آن به شمار می آیند.
اینکه چرا نام این تأسیسات نفتی چشمه شور است بر می گردد به روستایی به همین نام؛ روستایی با قدمتی چند صد ساله و آداب و رسومی متشکل از دو ایل شاهشون وکلکو با ساکنانی که برخی شان در همین مرکز انتقال نفت در پی روزی از روزگارند.
روستای چشمه شورتاچندی پیش، یکی از روستاهای بکر و دست نخورده به شمار می آمد اما درگذر زمان و به واسطه احداث برخی تاسیسات از جمله نفت در پیرامونش، تغییر را تجربه کرد؛ تغییری ازجنس فرهنگ و آداب و سنت ها.
این روستا با مساحتی نزدیک به 240کیلومتر مربع در دهستان قمرود، بخش مرکزی شهرستان قم بین تاسیسات نفتی شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران و دریاچه حوض سلطان که به دریاچه ساوه و شاهی نیز شهرت دارد، واقع شده است.
نام روستای چشمه شور در ابتدا قشقاتویی به معنای چاه ابلق بوده و بعدها به دلیل شوری آب چشمه های آن (رودشور و قره چای) به چشمه شور تغییر نام یافته است. چشمه شور براساس سر شماری مرکز آمارایران177نفرجمعیت دارد وکم آبی از جمله مشکلات عمده آن است؛ گرچه این مشکل باعمل به مسئولیت اجتماعی ازسوی شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه تهران تا حدودی برطرف شده است. افزون بر آب، جنس خاک نیز، مشکلی دیگر در این روستاست؛ جنس خاک چشمه شورکه مرکب از رسوبات آبرفتی ریز دانه و عمدتاً گچ، آهک و نمک است، شوری آب این ناحیه را در پی داشته و شرایط نامساعدی برای کشاورزی رقم زده است.
پیشه سکنه این دیار همسایه با خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران نیز دامداری است؛دام هایی که علوفه و آب، نیاز مبرمشان است. اهالی این روستای کویری با میانگین بارش سالانه 125 تا 215 میلیمتر، درخانه های اغلب کاهگلی مسقف شده با تیر و چوب، زندگی می کنند و به تعداد انگشتان دست، خانه ای ساخته شده با آجر و آهن درآن دیده می شود.
در جوار این روستای کم جمعیت وکم بارش و کم آب، منازل سازمانی تاسیسات نفتی چشمه شور بناشده اند. منازلی که سکنه آن یعنی کارکنان مرکز انتقال نفت چشمه شور وخانواده هایشان به دلیل نبود امکانات آموزشی(مدرسه ومهد کودک)، ورزشی(زمین بازی و وسایل ورزشی) و...که پیش تر در این مرکز وجود داشت، برای رهایی از این حصار یکنواختی و روزمرگی، مهاجرت به شهر را ترجیح داده اند. اگرچه مهاجرتی اتفاق افتاده است، اما خدمت رسانی همچنان روال معمول خود را دارد و شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران با بهره گیری از امکانات حتی درحدیک درمانگاه کوچک، یک دستگاه آمبولانس و مقداری دارو، تلاش می کند به مردم روستای چشمه شورکه با تاسیسات نفتی تنها به اندازه یک فنس فاصله دارند، خدمت رسانی کند.
مزیت های نزدیکی با تاسیسات نفتی
اهالی روستای چشمه شور هنگام بیماری های سرپایی به درمانگاه این مرکز انتقال نفت مراجعه می کنند و این تاحدزیادی می تواند راضی کننده باشد برای این مردم دور افتاده از شهر و امکانات شهری چرا که هم فاصله تا شهر را برایشان پر می کند و هم تا حد ممکن به نیاز دارویی شان پاسخ داده می شود.
سال هاست که آب آشامیدنی مورد نیاز روستاییان بنابر تکلیف و مسئولیت اجتماعی، با مساعدت های شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران تأمین می شود و عمل به مسئولیت اجتماعی از سوی این شرکت نفتی به همین جا ختم نمی شود و موارد دیگری همچون ساخت مسجد برای اقامه نماز، خدمتی دیگر است که مردم دیار چشمه شور از آن بهره مند شده اند.
وجود مرکز انتقال نفتی چشمه شوردرجوار روستای هم نامش مزیتی است مهم برای اهالی این روستا؛ اهالی این روستا و تأسیسات چشمه شور سال هاست که باهم عجین شده اند، گویی همه شان یک خانواده شده اند پس از سال ها در کنار هم بودن و مردم این دیارکویری حس خوبی از این همجواری گرفته اند؛ حسی که آرامش و امنیت را به آنها القا کرده است و همه اینها ریشه در یک همسایگی ساده دارد؛ همسایگی که شوری چشمه شور را به یک همجواری شیرین و پرحلاوت بدل کرده است.