پروژه های صنعت پتروشیمی در صدر اولویت های توسعه مکران قراردارد
سرمایه گذاری میلیارد دلاری
مشعل مکران به عنوان یکی از مناطق جذاب و دیدنی و بالقوه برای سرمایه گذاری در جنوب شرقی ایران از موقعیت ژئوپلیتیک خوبی برخوردار است و در زمینه اقتصادی بویژه ترانزیت کالا، سرمایه گذاری های تجاری، صنعتی و گردشگری امکان سرمایه گذاری مناسبی دارد. منطقه مکران از گذشته به عنوان یکی از مناطق مناسب برای توسعه و حضور صنایع مختلف معرفی شده، اما روند توسعه و ورود صنایع مختلف و تحقق برنامه ها با کندی پیش رفته است. با این حال دولت سیزدهم با همکاری مجلس شورای اسلامی برنامه های مختلفی را در خصوص توسعه این سواحل و رساندن آن به موقعیت برتر منطقه ای شروع کرده است. یکی از زمینه های قابل توجه سرمایه گذاری و توسعه در این منطقه در بخش پتروشیمی و پتروپالایشگاه ها بوده است که در دوره جدید صنعت نفت با جدیت بیشتری دنبال می شود.
هاب سوم صنعت پتروشیمی کشور در چابهار، در قالب شهرک پتروشیمی مکران در محدوده منطقه آزاد تجاری صنعتی چابهار تعریف شده که شامل طرح های اوره آمونیاک، متانول، متانول آمونیاک، انواع الفین، آروماتیک، MEG، MTP و کریستال ملامین است و از سوی شرکت پتروشیمی توسعه نگین مکران اجرا می شود. چندی قبل مرتضی شاهمیرزایی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با هدف بازدید از روند پیشرفت پروژه های توسعه پتروشیمی نگین مکران، به چابهار سفر کرد. او علاوه بر پروژه های پتروشیمی از پروژه های خط لوله انتقال متانول و آب، پروژه احداث آبگیر و آب شیرین کن و اسکله شهید بهشتی و مخازن ذخیره سازی هم که جزو پروژه های پتروشیمی است، بازدید کرد. البته این پیگیری ها به شکل مداوم ادامه دارند و شاهد تحولات دیگری هم در این حوزه بوده ایم.
نیاز به الگوی درست توسعه متوازن در مکران
بر اساس برآوردها، فعال شدن ظرفیت بندری در سواحل مکران، به رونق و جهش تولید و ایجاد اشتغال پایدار منجر خواهد شد و پیش بینی می شود حداقل با تکمیل فازهای نخست پروژه های فولاد و پتروشیمی چابهار و صنایع پایین دستی آنها ۱۴۴ هزار و ۵۶۶ نفر مشغول به کار شوند. بر اساس آنچه در سند توسعه منطقه ساحلی مکران در افق ۱۴۱۵ تصویب شده است، این منطقه ظرفیت ایجاد انواع صنایع پتروشیمی، فولاد و صنایع بزرگ را دارد و می تواند زمینه گسترده تولید و صادرات مجدد را فراهم سازد و توسعه برون زا که محتاج تجهیز منابع و سرمایه گذاری ملی و بین المللی است، عامل مهمی در توسعه منطقه مکران به شمار می آید و توسعه درون زا و برون زا به عنوان مکمل یکدیگر می توانند توسعه متوازن و پایدار منطقه را رقم بزنند.
صنعت نفت به عنوان یکی از صنایع اصلی و مادر در کشور، از سال های گذشته پیشقدم در توسعه مناطق مختلف بوده و حالا سواحل مکران یکی از نقاط پرکار و امید برای صنعت نفت است. پروژه های مهمی در این منطقه به واسطه صنعت نفت شروع شده و در حال اجراست و این حضور همه جانبه صنعت نفت، خیال بسیاری از سرمایه گذاران را برای ادامه حضورشان در منطقه راحت می کند. مخصوصا با اقدام ها و تصمیم هایی که در دوره اخیر برای توسعه این منطقه اتخاذ شده، امیدها بیشتر شده است. یکی از این موارد هم این است که دولت و مجلس در بودجه 1401 موافقت کرده اند سواحل مکران و اروند از محل تحویل نفت خام صادراتی توسعه داده شود.
مرتضی شاهمیرزایی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی تاکید دارد که توسعه این صنعت در سواحل جنوبی کشور به دلیل آب بر بودن صنعت پتروشیمی به ویژه در استان های بوشهر و خوزستان، همچنین منطقه مکران در حال انجام است و محصولات متنوعی در بخش بالادستی پتروشیمی تولید می شود. او چندی قبل در نشست هماهنگی توسعه صنعت پتروشیمی در منطقه مکران در جریان وضع ساخت طرح های پتروشیمی در این منطقه قرار گرفت و بر پیاده سازی الگوی درست توسعه متوازن در مکران تأکید کرد.
او با تاکید بر اینکه توسعه صنعت پتروشیمی در این منطقه باید با هماهنگی شرکت ملی صنایع پتروشیمی به عنوان متولی توسعه صنعت پتروشیمی انجام شود، افزود: الگوی توسعه زنجیره ارزش بالادست و پایین دست صنعت پتروشیمی در منطقه مکران باید از سوی شرکت ملی صنایع پتروشیمی نظارت و پایش شود.
شاهمیرزایی با تأکید بر اینکه خوراک مورد نیاز شرکت های پتروشیمی این منطقه با همکاری شرکت ملی گاز ایران تأمین خواهد شد، افزود: توسعه زیرساخت ها نیازمند سرمایه گذاری جدی است و در این مسیر باید با هموار کردن و رفع موانع موجود، ظرفیت های پایدار برای حضور در بازارهای صادراتی نیز ایجاد شود. همچنین بازارهای کشورهای پاکستان و افغانستان می تواند مقاصد خوبی برای صنایع پتروشیمی منطقه مکران باشد.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی تصریح کرد: توجه به مسئولیت اجتماعی، پدافند غیرعامل و استفاده از نیروهای بومی آموزش دیده باید از سوی شرکت های فعال در مکران مورد توجه قرار گیرد.
او همچنین چندی قبل در نشستی با مدیران یک شرکت سرمایه گذاری تجاری مرتبط با پروژه نگین مکران در شهرک پتروشیمی مکران در چابهار، در جریان روند پیشرفت پروژه های توسعه پتروشیمی نگین مکران قرار گرفت و قول داد تا مشکلات و چالش های پیش روی فعالان صنعت پتروشیمی، اعم از تغییرات قیمت خوراک، مشکل گاز پتروشیمی ها و دیگر موارد را برطرف کند.
برخی پروژه های در حال اجرا
در حال حاضر تعدادی از پروژه های مهم صنعت پتروشیمی در منطقه مکران در حال انجام و پیگیری هستند و این امیدواری وجود دارد که با پیگیری های دولت سیزدهم شاهد به ثمر نشستن زودهنگام این تلاش ها و اثرات آن در منطقه و شرایط اقتصادی آن باشیم. در حال حاضر دو مجموعه هلدینگ شستان و شرکت توسعه پتروشیمی نگین مکران، برای پیشبرد ۶ پروژه پتروشیمی خود در منطقه مکران فعالیت دارند. هم اکنون ۵ پروژه GTX و یک پروژه اوره آمونیاک در قالب طرح توسعه پتروشیمی نگین مکران در حال اجراست و زیرساخت های موردنیاز پروژه ها نیز شامل آماده سازی شهری و امور زیربنایی، تامین سرویس های جانبی موردنیاز طرح های پتروشیمی، احداث مخازن ذخیره سازی محصولات و تجهیزات بارگیری، احداث خطوط لوله انتقال آب و متانول، ساختمان های غیرصنعتی، و تامین زیرساخت های موردنیاز برای ملاحظات ایمنی، بهداشت و زیست محیطی از سوی شرکت توسعه پتروشیمی نگین مکران تامین می شود تا مسیر سرمایه گذاری در منطقه هموارتر شود.
در عین حال همچنان که کارشناسان این حوزه اعلام کرده اند احداث مجتمع پتروشیمی در چابهار به عنوان بزرگ ترین پروژه سرمایه گذاری بیش از ۶۰ هزار میلیارد تومان از سال آینده به مرحله بهره برداری از فاز اول برسد. در حال حاضر چند عامل مهم از جمله وقفه در پروژه خط انتقال گاز زمینه برای پیشبرد پروژه های پتروشیمی را با تاخیر رو به رو می کند که لازم است در این زمینه ها پیگیری جدی و به موقع انجام شود. با این حال به نظر می رسد ورود و سرمایه گذاری مجموعه های خصوصی در مکران زمینه شروع اتفاقات و پیگیری های جدید را رقم زده است. مجموعه هلدینگ شستان (شرکت سرمایه گذاری سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح که هم اکنون سهام ارزشمندی از صنایع پتروشیمی در کشور از جمله پتروشیمی های مارون، آریاساسول، بوشهر، مرجان و مکران را در اختیار دارد) در منطقه مکران حضور دارند و در تلاشند آهنگ پیشرفت پروژه ملی ایجاد قطب سوم پتروشیمی در سواحل مکران (چابهار) را افزایش دهند.
بر اساس این گزارش و با توجه برنامه ریزی های انجام شده از سوی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، پیش بینی می شود در سال های آینده بیش از 40 میلیارد دلار در منطقه مکران در حوزه بالادست و پایین دست پتروشیمی، سرمایه گذاری انجام شود. درحال حاضر برنامه ریزی و پروژه هایی برای ساخت پتروپالایشگاه ها، پتروشیمی ها و پارک های شیمیایی در مکران در دستور کار قرار دارد و این منطقه با توجه به دسترسی به آبهای آزاد و منابع آبی، نیروی کار و شرایط جغرافیایی مناسب به عنوان یکی از مناطق آینده دار به خصوص در صنعت پتروشیمی شناخته می شود و آنگونه که مشخص است، بخش خصوصی به خوبی این قابلیت ها را شناخته است. نگاه ویژه دولت سیزدهم به سواحل مکران و توسعه اقتصادی آن، همچنین توجه جدی به فعالیت صنایع مختلف به خصوص پتروشیمی در این نقطه از کشور به عنوان صنعتی پربازده درتولید محصول، می تواند وزنه سنگینی را درچرخه اقتصاد کشور رقم بزند و این منطقه را به هاب صنعت تبدیل کند؛ صنعتی که می تواند سکوی رشد اقتصادی این خطه از کشور به شمار آید و آن را به مسیری با ثبت تحولات سازنده هدایت کند.