حمایت های مالی صنعت نفت از دانش بنیان ها هر روز چشمگیرتر می شود
سرمایه گذاری 10 هزار میلیارد تومانی روی دانش بنیان ها
مشعل توسعه صنعت نفت در دنیای امروز وابسته به علوم و فنون جدید و دسترسی به آخرین تغییرات تکنولوژی و فناوری است و در این مورد سهم منابع انسانی نخبه و مجموعه های دانش بنیان در کنار صنعت نفت الزامی است. صنعت نفت ایران از سال ها قبل بر اهمیت این موضوع واقف بوده و تلاش کرده تا ارتباط خوب و مستمری را با بخش های دانشگاهی و فناور ایجاد کند. این همراهی و ارتباط امروز و ادامه تلاش های دولت سیزدهم به مرحله ای کاربردی رسیده که می توانیم اثرگذاری مستقیم آن را بر عملکرد شرکت ها و همکاری با شرکت های دانش بنیان ببینیم. شرکت های دانش بنیان در حوزه های کاربردی و ساختاری زیادی در این سال ها فعال شده اند و تاکنون سهم قابل توجهی در تولید ملی و ایرانی، تامین نیاز سازندگان داخلی و قطعه سازان و بسیاری از بخش های نرم افزاری و سخت افزاری صنعت نفت داشته اند.
این همراهی، بخصوص در جریان محدودیت های اقتصادی و تحریم های همه جانبه بیشتر محسوس بوده و به کمک آمده و توانسته اند تعداد زیادی از نیازهای مجموعه های صنعت نفت را در دوران بی اعتنایی شرکت های خارجی به تعهداتشان تامین کنند. در این مدت شرکت ملی نفت و زیرمجموعه های آن قراردادهای زیادی با شرکت های دانش بنیان داشته اند و تسهیلات و الزامات قانونی زیادی برای همکاری با دانش بنیان ها پیش بینی و اجرا کرده و علاوه بر آن، حالا اعتبارات قابل توجهی هم در نظرگرفته است.
اختصاص تسهیلات به دانش بنیان ها
صنعت نفت همسو با سیاست های دولت سیزدهم و تاکید مقام معظم رهبری در حمایت از مجموعه های دانش بنیان، تلاش کرده همه موانع پیش روی مجموعه های دانش بنیان را به حداقل برساند و در این مسیر، اقدامات قابل توجهی نیز داشته است. در آخرین تلاش هم معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت از اختصاص بیش از 10 هزار میلیارد تومان تسهیلات به دانش بنیان ها خبر داده است. وحیدرضا زیدی فرد گفته است: با توجه به انتشار فراخوان دومرحله ای اعطای تسهیلات بند (الف) تبصره (۱۸) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ و ثبت نام متقاضیان در سامانه صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت و برگزاری جلسات متعدد کارگروه توسعه اشتغال وزارت نفت، تاکنون درمجموع طی دو فراخوان صورت گرفته، تعداد ۲۰۴ درخواست در نوبت اول فراخوان و تعداد ۱۵۱ درخواست در نوبت دوم به ثبت رسیده که درمجموع طی دو فراخوان صورت گرفته، ۱۷۸ شرکت متقاضی به مبلغ ۱۰.۱ هزار میلیارد تومان به منظور دریافت تسهیلات به بانک ها معرفی شده اند. او افزود: این بند از قانون، به منظور ایجاد اشتغال با تکیه بر دانش بنیان کردن صنعت نفت در دسته های اولویت دار وزارت نفت و با هدف کمک به تأمین داخلی تجهیزات مورد نیاز، پیاده سازی طرح های توسعه ای اشتغال آفرین و تولید بار اول و کالاهای دانش بنیان تدوین شده است. زیدی فرد با بیان اینکه مسؤولیت پیگیری و اجرایی سازی فرایندهای دستورالعمل آیین نامه اجرایی بند (د) تبصره (۱۸) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ با این معاونت است، افزود: در گام نخست، نامه نگاری و پیگیری های لازم با مدیران عامل چهار شرکت اصلی، پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز و صندوق پژوهش و فناوری صنعت نفت برای اجرایی شدن آن صورت گرفته و سایر اقدام ها در دست انجام است. این ابلاغیه به منظور حمایت از سرمایه گذاری های خطرپذیر، ساخت داخل، طرح های توسعه ای اشتغال آفرین، تولید بار اول در حوزه های مختلف صنعت نفت و توسعه فناوری و نوآوری ازسوی بخش های خصوصی و تعاونی است.
اصلاح مسیر حمایت از دانش بنیان ها در دولت سیزدهم
پس از نامگذاری سال 1401 به نام مجموعه های دانش بنیان در گزارش های رسمی وزیر نفت به دولت مشخص شد که صنعت نفت از سال ها قبل این نهضت را اجرایی کرده و می تواند گزارش های قابل توجهی برای ارائه داشته باشد. وزیر نفت در حاشیه دیدار مسؤولان نظام با رهبر معظم انقلاب اسلامی، ثمره دانش بنیان شدن صنعت نفت را کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری دانست و گفت: امیدواریم با تحقق این امر در صنعت نفت، میزان ساخت داخل تجهیزات صنعت نفت (هم اکنون ۶۰ تا ۷۰ درصد داخلی سازی) افزایش یابد و به سمت صادرات این محصولات برویم. جواد اوجی همچنین به فراخوان وزارت نفت برای دانش بنیان ها در پنج حوزه شامل افزایش تولید، چاه های کم بازده، بهینه سازی مصرف سوخت، جمع آوری گازهای همراه نفت، تکمیل زنجیره ارزش افزوده در صنعت پتروشیمی و نیازهای کالایی وزارت نفت که از خارج وارد می شود، اشاره و تصریح کرد: در این فراخوان، تعداد قابل توجهی شرکت حضور یافتند که در حال ارزیابی این شرکت ها هستیم. چندی قبل نیز محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اشاره به اینکه اکنون بیش از یکهزار میلیارد تومان با مراکز دانش بنیان و دانشگاه ها قرارداد موجود است، تاکید کرد که مجموعه نفت درصدد تسهیل مسیر ورود و همکاری مراکز دانش بنیان در این عرصه است. او به ایجاد راهکارهای قانونی برای تسهیل مسیر مراکز دانش بنیان اشاره کرد و توضیح داد: در بعضی مواقع، ما موظف به ایجاد راهکارهای قانونی هستیم و در دولت سیزدهم در این مسیر وزیرنفت، گام های بزرگی برداشته است. برای حمایت ها و انواع آن نیز نهادهای مختلفی در وزارت نفت وجود دارد؛ از پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز گرفته تا صندوق فناوری و نوآوری. از سوی دیگر قانون بودجه نیز حمایت از این شرکت ها را برای ما میسر می کند. ما می توانیم از شرکت های نوپا یا استارت آپ که چابکی لازم را دارند، به نفع خودمان استفاده کنیم که یک مزیت رقابتی به شمار می رود. خجسته مهر درباره مراحل دانش بنیان سازی در صنعت نفت، گفت: بومی سازی تولید کالاهای پر مصرف برای عبور از شرایط تحریم، تنها مقدمه کار شرکت های دانش بنیان است و در این مسیر باید جلوتر برویم و در مرحله میانی از فناوری های پیشرفته استفاده کنیم و به سمت تجاری سازی برویم و مرحله متعالی سازی آن، حاکم کردن و نهادینه ساختن فناوری های دانش بنیان در کل چرخه ذی نفعان است.
بازنگری در قراردادها برای قرار گرفتن در مسیر درست
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران بر این نکته نیز تاکید دارد که در مرز دانش بنیان شدن شرکت ملی نفت ایران به دنبال اختصاص زمان طولانی نیستیم و افزود: درست است که ما در این مسیر آینده، افق و چشم انداز داریم؛ اما قصد نداریم مقدمه، طولانی تر از متن و اصل کار شود و زمان را از دست بدهیم. با توجه به اینکه شرکت های دانش بنیان در این مسیر سهیم هستند، در کنار پیشگامی شرکت ملی نفت ایران، دانش بنیان ها هم نقشی مهم دارند. وی به سابقه فعالیت های مرتبط با دانش بنیان ها در 15 سال گذشته اشاره کرد و گفت: این گفتمان همیشه در کشور بوده است؛ اما متأسفانه ما قدرت جذب و توان این رویکرد را نداشتیم و بهتراست بگویم ما وظیفه خود را بدرستی انجام ندادیم و باید پاسخگوی ملت باشیم، مبادا سال های آینده بگوییم که برای ملت کاری انجام نشده است. به دلیل توجه به همین حساسیت ها و توجه ها بوده که شرکت ملی نفت تصمیم می گیرد قراردادهای قبلی در مورد میدان ها را که با مراکز دانشگاهی و پژوهشگاه ها منعقد شده بود، مورد بازنگری قرار دهد. خجسته مهر در این مورد پیش تر تاکید کرده بود که تصمیم گرفته اند فعالیت هایی که به این مراکز دانشگاهی سپرده می شود، از «میدان محور» به سمت «فناورمحور» یا «مسأله محور» تغییر مسیر دهند. او درباره پیشرفت قراردادهایی که بر اساس مسأله محور امضا شده اند، گفت: بعضی از قراردادها پیشرفت مطلوبی داشته اند و مانعی بر سر راه آنها نیست؛ حدود ۷۰ میلیون یورو تنها ارزش ارزی این قراردادهاست و با مسأله محور شدن آنها در مسیر اثربخش کردنشان گام نهادیم و به مسیر جهت دادیم. حالا با توجه به ارائه تسهیلات بیشتر و ایجاد زمینه همکاری بیشتر بین مجموعه صنعت نفت و دانش بنیان ها، این امید بیشتر از قبل وجود دارد که صنعت نفت خلأهای به وجود آمده ناشی از تحریم ها و بدقولی های شرکت های خارجی را جبران کند.