این محصول، شکلی خاص از کک نفتی است که با فناوری پیچیده ای تولید می شود. بخش اعظم کک تأخیری تولیدی به صورت قطعات سخت، متخلخل و با شکل های نامنظم است که به دلیل شباهت به اسفنج سیاه، به کک اسفنجی شهرت دارد. از جمله اهداف اصلی این پروژه، ساخت الکترودهای گرافیتی به منظور تداوم تولید در صنایع فولاد کشور به روش کوره قوس الکتریکی (چشم انداز تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در کشور و نیاز به ۹۴ هزار تن الکترود گرافیتی در سال) همچنین کاهش مازوت تولیدی و ایجاد حاشیه سود بیشتر برای پالایشگاه است. شرکت پالایش نفت امام خمینی (ره) شازند به عنوان کارفرما، پژوهشگاه صنعت نفت به عنوان پیمانکار و شرکت مهندسی طرح و پالایش نیز به عنوان مشاور مدیریت در این پروژه (PMC) معرفی شده اند.
غلامحسین رمضان پور، مدیرعامل پیشین شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران در این باره می گوید: با اجرای طرح تولید «کک سوزنی» در پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند، تولید مازوت این شرکت که هم اکنون کمتر از ۱۰ در صد است، به صفر خواهد رسید. ضمن آنکه این شرکت علاوه بر استمرار تولید فراورده های استراتژیک مانند بنزین، گازوییل، سوخت کشتی، پروژه های متعددی با ارزش افزوده بالا به ثمر رسانده که مهم ترین آن «نرمال هگزان» است که مانع از خروج سالانه ۳۰ میلیون دلار ارز از کشور می شود.
همچنین هاشم نامور، مدیرعامل پالایشگاه بندرعباس در زمینه تولید کک سوزنی می گوید: ما برای پروژه کک سازی، «تغییر الگوی پالایشی» را طراحی کردیم و برای پیشرفت پروژه، الگوی پالایشی را تغییر دادیم، یعنی به جای آنکه برش یا مواد نفتی تولید کنیم، آن را تبدیل به تولید کک اسفنجی کردیم. برای اولین بار یک پروژه با این عظمت، تمامی مراحل آن از مطالعات امکان سنجی تا مطالعات مفهومی و طراحی بنیادین و تفصیلی و اجرا از سوی پیمانکاران، مشاوران و مهندسان داخلی انجام می شود که باعث تقویت روحیه اعتماد به نفس و خودباوری کارشناسان داخلی خواهد شد.
تامین نفت کوره کم گوگرد
تامین نفت کوره کم گوگرد مورد نیاز صنعت کشتیرانی بر اساس استانداردهای سازمان بین المللی دریانوردی، یکی دیگر از دستاوردهای شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران به شمار می رود که پالایشگاه شازند امام خمینی (ره) شازند مبادرت به تولید یک محصول جدید کرده که علاوه بر ارزش افزوده بالا، بخشی از نیاز صنعت کشتیرانی کشور را مرتفع می کند.
محمد رجبی، مدیرعامل پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند در این باره می گوید: براساس قانون استاندارد جهانی ۲۰۲۰ IMO ازهمان سال امکان تردد ناوگان دریایی با سوخت معمولی سه تا ۳.۵ درصد گوگرد وجود نداشت. در این ارتباط تولید سوخت کم سولفور در دستور کار این پالایشگاه قرار گرفت.
باید گفت، با توجه به اینکه استراتژی این شرکت تولید نیازمندی های اساسی کشور از قبیل بنزین، گازوییل، گاز مایع و پروپلین است، تصمیم به رفع نیاز کشور برای سوخت کم سولفور گرفته شد و باقی مانده خوراک تصفیه شده برای تولید فراورده های ذکر شده کشور استفاده می شود.
بهینه سازی محصولات پالایشگاه اصفهان
پروژه گوگردزدایی از ته مانده برج های تقطیر پالایشگاه اصفهان (RHU) با هدف افزایش محصولات پالایشگاه اصفهان و ارتقای سطح کیفی محصولات به سطح استانداردهای بین المللی و استانداردهای محیط زیستی در مردادماه 1398 ابلاغ شد و شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران به عنوان مدیریت طرح (MC) این پروژه را راهبری می کند. فاز اول طرح بهینه سازی ( RHU) با قابلیت تولید ماهانه 300 هزار تن نفت کوره کم گوگرد از جمله اقداماتی است که سال 1400 در پالایشگاه اصفهان راه اندازی شد، برای خرید کالای این طرح بیش از ۹۸ درصد از توان داخل استفاده شده است.
غلامرضا انوری، مدیر طرح بهبود فرایند و بهینه سازی پالایشگاه اصفهان در این باره می گوید: واحد تصفیه ته مانده برج تقطیر (RHU) برای تصفیه خوراک واحد RFC با ظرفیت ۸۱ هزار بشکه در روز طراحی شده است.
از دیگر اقدامات انجام شده از سوی پالایشگاه اصفهان، بهره برداری از فاز اول واحد تقطير سوم طرح توسعه و بهينه و رسیدن به پیشرفت فیزیکی حدود 96 درصد واحد تصفيه نفت گاز در انتهای سال گذشته بود.
توسعه و تثبيت ظرفيت تولید محصول در پالايشگاه آبادان
پالایشگاه آبادان در انتهای سال 1400 شاهد پیگیری اجرای طرح توسعه و تثبيت ظرفيت پالايشگاه آبادان و رسيدن به پيشرفت فيزيكي حدود 89 درصدی بود. در نتیجه اجرای كامل این طرح علاوه بر ارتقای کیفیت بنزین تولیدی پالايشگاه به یورو4 و نفت گاز تولیدی پالايشگاه به یورو 5، تولید فراورده کم ارزش نفت کوره در این پالایشگاه، حدود 15 درصد کاهش خواهد یافت. اين طرح در سال1401 افتتاح و بهره برداري خواهد شد.
طرح توسعه و تثبیت ظرفیت پالایشگاه آبادان، در اصل طرح نوسازی و تولید یک پالایشگاه جدید از دل پالایشگاه موجود است که موجب ارتقای کیفیت محصولات تولیدی در این پالایشگاه خواهد شد.
فرهاد احمدی، مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران در این باره می گوید: طرح توسعه و تثبیت ظرفیت پالایشگاه آبادان با ظرفیت ۳۶۰ هزار بشکه در روز با احداث واحدهای جدید و جمع آوری واحدهای قدیمی هم اکنون در این پالایشگاه در حال اجرایی شدن است.
به گفته وی، هدف از اجرای این طرح تثبیت ظرفیت پالایشی پالایشگاه آبادان، تولید محصولات بر اساس استاندارد یورو ۵ اروپا، کاهش آلاینده های زیست محیطی، افزایش درصد تولید نفت گاز و بنزین با بهبود فناوری تولید و کاهش تولید نفت کوره است.
خط لوله تابش
تفاهمنامه خط لوله تابش از دستاوردهای مهم دیگر شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران است که در ماه های پایانی سال 1400 بین شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران و بانک ملت به امضا رسید. خط لوله راهبردی پارس به طول 400 کیلومتر از مهرآران به شیراز، با هدف انتقال روزانه 12 میلیون لیتر انواع فراورده کشیده شد.
از اهداف مهم این طرح می توان به انتقال فراورده با ظرفیت 150 هزار بشکه در روز، تامین پایدار سوخت مورد نیاز شرق و شمال شرق کشور، کوتاه شدن مسیر انتقال فراورده، کاهش مصرف سوخت و کاهش هزینه های حمل ونقل، تسهیل صادرات فراورده به کشورهای همجوار و استفاده از خط لوله به عنوان جایگزین حمل ونقل جاده ای اشاره کرد.
شتاب بخشی به طرح تبديل رايگان خودروهاي عمومي
تبديل رايگان خودروهاي عمومي (تاكسي ها و وانت بار) به دوگانه سوز براي كاهش مصرف سوخت، مصوبه شوراي اقتصاد است و براساس آن، يک ميليون و 464 هزاردستگاه خودروی عمومي به صورت رايگان دوگانه سوز می شوند. در اين مصوبه، دولت ازمحل صرفه جويي درمصرف بنزين، به وانت بارها، تاکسي ها، ون ها و مسافربرهاي شخصي، براي گازسوزکردن کمک بلاعوض ارائه می کند.
براي اجراي اين طرح، وزارتخانه هايي مانند نفت، صمت و کشور همچنين سازمان ملي استاندارد، بنابر مسؤوليتي که به آنها محول شده است، نقش دارند. وزارت صمت براي تامين مواد اوليه شرکت هاي مخزن ساز وتوليد اين محصول از طريق ثبت سفارش هاي لازم، وزارت کشور با معرفي خودروهاي عمومي ازسوي سازمان حمل و نقل شهري و انجام معاينات فني خودرو که به همين حوزه مربوط مي شود، سازمان ملي استاندارد با تدوين استانداردهاي مورد نياز براي تبديل کارگاهي و شرکت ملي پخش فراورده هاي نفتي به نمايندگي از وزارت نفت به عنوان ناظرعاليه، مسؤول کنترل و هزينه کرد درطرح رايگان گازسوزکردن خودروهاي عمومي مشارکت دارند.
در یک سال گذشته دولت سیزدهم تلاش کرده است بنابر فرمایشات مقام معظم رهبری، با مانع زدایی، مسیر اجرای این طرح را هموارتر کند و بر اجرای آن شتاب بخشد.
درطرح گازسوزکردن رايگان خودروهاي عمومي، چندهدف به طور موازي و همسو با هدف کلي (صرفه جويي درمصرف بنزين) کانون توجه قرارگرفته است. يکي ازاهداف رايگان گازسوزکردن خودروهاي عمومي، کاهش آلاينده هاي زيست محيطي وسالم سازي محيط زيست با جايگزيني سي ان جي است.
سودآوري که با مصرف نشدن بنزين درچرخه مصرف، رقم می خورد، موجب می شود اين محصول راهبردي، راهي بازارديگري مانند صادرات با ايجاد ارزش افزوده بالا شود. کمک به معيشت واقتصاد خانوده را نيز می توان هدف ديگر اين طرح عنوان کرد. اشتغالزايي نيز مي تواند ره آورد يا هدف فرعي اجراي طرح رايگان گازسوزکردن خودورهاي عمومي باشد. مخزن، يکي از ضروريات اصلي طرح رايگان گازسوزکردن خودروهاي عمومي است و توليد آن در داخل کشورمي تواند درچرخه اشتغال اين زنجيره، تاثير بسزايي داشته باشد.
ارتقاي سامانه هوشمند سوخت
همزمان با ایجاد اختلال در سامانه هوشمند سوخت در آبان سال گذشته، مدیریت بحران شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران برای خنثی سازی آن در کمترین زمان ممکن، جلوي فتنه جديد بنزين طراحي شده از سوی دشمن را گرفت. رویارویی باچنین فتنه ای و خنثی سازی آن با اطلاع رساني گسترده از طريق انتشار اطلاعيه بهنگام در خصوص ایجاد اختلال در سامانه کارت سوخت، اهتمام براي رفع اختلال در کمترین زمان ممکن و نوسازي نرم افزارهاي سامانه هوشمند سوخت و امن سازي جايگاه های عرضه سوخت صورت گرفت.
بعد از خنثی سازی این بحران، طرح ارتقای سامانه های هوشمند سوخت کشور با هدف روزآمدسازی امنیتی، سخت افزاری و نرم افزاری تجهیزات در مرکز سامانه، همچنین جایگاه های عرضه سوخت و دیگر بخش های مرتبط باسامانه هوشمند سوخت در دستورکار قرار گرفت تا نسل جدید سامانه هوشمند سوخت، جایگزین شود.
دیگر دستاوردها
از دیگر گام های برداشته شده دولت سیزدهم در سال گذشته می توان به رشد حدود 4 درصدی مجموع تولید فراورده های نفتی اصلی در سال 1400 نسبت به سال گذشته (افزایش متوسط تولید فراورده هاي اصلي نفتي از 270 میلیون لیتر در روز به 281 میلیون لیتر در روز)، بهره برداري از پروژه 7 هزار بشكه در روز شيرين سازي نفتا و مجتمع بنزين سازي پالايشگاه لاوان با استفاده از دانش فني ايراني با هدف افزایش ظرفیت توليد روزانه 1.1 ميليون ليتر بنزين يورو 4 اشاره کرد. دیگر دستاوردهای شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران در سال 1400 عبارتند از: رشد بیش از 13 درصدی توليد نفت گاز با کیفیت یورو 4 به بالا در سال 1400 نسبت به سال گذشته (افزایش متوسط تولید این فراورده با كيفيت يورو 4 از 35.5 میلیون لیتر در روز به 40.2 میلیون لیتر در روز)، رشد حدود 2 درصدی تولید بنزین موتور در سال 1400 نسبت به سال 1399.
تنها یک سال از فعالیت دولت سیزدهم گذشته و هنوز سه سال دیگر زمان باقی است تا بخش اجرایی کشور طرح های متعددی را تکمیل، تعریف و اجرا کند.