به مناسبت سالروز ولادت حضرت معصومه(س)
نقش آفرینی آموزه های دینی در تربیت دختران
بخش عمده ای از جمعیت کشورمان را زنان و بخشی از این طیف جمعیتی را نیز دختران تشکیل می دهند. دختران از ویژگی هایی متمایز برخوردارند؛ به گونه ای که رفتار صحیح و اصولی با آنها می تواند آثار ارزنده ای به ویژه از نظر فرهنگی برجای بگذارد.
بدون تردید با شناخت هرچه بهتر و بیشتر ویژگی های رفتاری آحاد جامعه، اعم از زن و مرد، می توان جامعه را به سمت وسوی موفقیت سوق خواهد داد.
سالروز ولادت حضرت معصومه(س) در تقویم ملی ایران به نام روز دختر و برای ارج نهادن به این قشر وسیع از جامعه نامگذاری شده است. اکنون برخی ویژگی های تربیتی و رفتار با دختران را مرور می کنیم
آموزه های دین و بزرگان دینی می تواند در شکل گیری تربیت، بازتاب های تربیتی و رفتار اجتماعی افراد جامعه به ویژه زنان و دختران نسل امروز که سرشار از انرژی و مطالبات گوناگون هستند، نقش آفرین باشند. پرواضح است که هر قدر معرفی بهتری از ویژگی های این طیفی جمعیتی و رفتارشان صورت گیرد، گام های بزرگتری در جهت دهی وجهت گیری اخلاقی آنها برداشته خواهد شد.
توصیه رهبر معظم انقلاب به دختران
رهبر معظم انقلاب نیز در سخنرانی هایی که با این طیف از اجتماع (دختران) داشته اند، همواره توصیه هایی را در جهات و ابعاد مختلف مطرح کرده اند؛ از جمله اینکه توصیه من به خواهران و دختران عزیزم این است که معلومات و آگاهی هایتان را بیشتر کنید. مطالعه، دقت، تحقیق، درس، ورود به مسائل مورد ابتلای روز و اهتمام به کارهای دینی، از وظایف مسلمی است که امروز زنان کشور باید مثل مردان، خود را موظف به انجام آنها بدانند.
تربیت از نظر فرهنگی
فرهنگ، دایره ای با مفاهیم گسترده است و در رتبه بندی جوامع، شاخصی مهم برای بالندگی جمعیت آن جامعه به شمار می آید.
این ویژگی مهم در دختران ابعاد مختلفی دارد که توجه به آنها در جهت بهره مندی این طیف جمعیتی می تواند در رشد و بالندگی کل جامعه اثر بگذارد.
جهت دهی فکر و اندیشه به حیات خاص زنانه(گرم نگاه داشتن کانون پرورش نسل)، چگونگی تبدیل خانه به محل سکون و آرامش یا مسکن، گسترش فکر خدمت و حمایت و پرستاری از ناتوان و کودک و... از جمله ویژگی هایی است که ضرورت دارد دختران امروز جامعه از آن برخوردار باشند. ارائه فلسفه خاص حیات زن و نقش او در پهنه گیتی، همچنین راز چگونه زیستن و چگونه مردن، شناخت قدر خویش و مرز خود و آگاهی از وجود گوهر عفت در خود را نباید از نظر دور نگاه داشت و لازم است به این جنبه ها نیز به عنوان یک ضرورت توجه شود.
تربیت از نگاه مذهب و اخلاق
پایبندی به مذهب و اصول و ضوابط آن برای همگان از مرد و زن فرض است، اما بنا به مصالحی لازم است حالت خداترسی و تقوای در قول و فعل و رفتار را در زنان بیشتر کنیم. مسئولیت عظیم آنان در پرورش نسل آینده، امانتداریشان در اصل تکلیف خانوادگی، حفظ ذخایر اسلامی، گرم و پاک نگه داشتن کانون، وجوب حفظ عفت که در زنان از ارجحیتی برخوردار است، سالم داشتن محیط جامعه ایجاب می کنند که رابطه زن با خدا محکم تر، اندیشیده تر و خالصانه تر از مرد باشد.
تربیت از نظر اجتماعی
پایه ارتباطات انسانی، تعامل است و این تعامل در روابط اجتماعی شکل می گیرد. طیف های جمعیتی، رفتارهای اجتماعی متفاوتی را از خود بروز می دهند که ریشه آنها به اجتماعی بازمی گردد که در آن رشد کرده اند. به عبارتی این تربیت اجتماعی است که اشکال رفتاری را هویدا می سازد.
در این حوزه، اصل بر پوشش و ستردر قالب حجاب، برای حفظ عفت خود و مردم جامعه است و تربیت وظیفه دارد بار این القا را از سنین بروز شخصیت بر دوش گیرد.
-دقت در انتخاب دوستان او نیز حائز اهمیت است. دختران در سنین بلوغ، دوست دارند بيشتر وقتشان را با دوستان خود بگذراند و با آنها درباره مسائل مختلف سخن بگويند. با توجه به اين امر، پدر و مادر وظيفه دارند دوست يابي او را جهت دهي كنند، يعني خودشان به او كمك كنند تا دوستي مؤمن، شايسته، با وقار و با نشاط انتخاب كند. بی تردید خصوصيات این دوست خوب به مرور زمان بر او اثر مثبت خواهد گذاشت.
- جنبه دیگر تربیت اجتماعی در دختران، آگاهی بخشی به مسائل اجتماعی و جریانات جامعه، فریب ها و وسوسه ها و انحرافات، زشتی و زیبایی ها در جامعه و تمرین خود نگهداری و عفت برای اوست.
عادت دادن به پوشش زنانه و خاص که در طرز رفتار مؤثر است، جنبه دیگری از حوزه تربیت اجتماعی در دختران است.
- هديه دادن و تقدیم دختران بر پسران؛ يكي از چيزهايي كه دل ها را به هم نزديك مي كند هديه دادن است. والدین مي توانند با در نظر گرفتن اين امر، در يكي از اعياد مذهبي برايش چادر، چادر نماز، مقنعه و دیگر ملزومات حجاب را تهيه كنند و به او هديه بدهند. كتاب هايي جذاب براي او خريداري كنند كه متناسب سن او و در مورد حجاب و دیگر مسائل دینی باشد و از او بخواهند نكات زيباي این کتاب ها را براي پدر و مادر بگويد.
پدر و مادر سعی کنند در صورت تهیه هدیه از دخترشان شروع کنند؛ پیامبر اکرم(ص) در این باره می فرمایند: «مَنْ دَخَلَ السُّوقَ فَاشْتُرِیَ تُحْفَةً فَحَمَلَهَا الی عِیَالِهِ کان کحامل صَدَقَةَ الی قَوْمٍ مَحَاوِیجَ ولیبدا بالاناث قَبْلَ الذکور فَانٍ مَنْ فَرَّحَ ابْنَتَهُ فکانما أَعْتَقَ رَقَبَةً مِنْ وُلْدِ اسماعیل...؛ هر کس به بازار رود و هدیه ای برای خانواده اش بخرد و ببرد، [پاداش او] مانند کسی است که برای نیازمندان صدقه می برد. [و هنگامی که هدیه را به خانه می برد]، قبل از پسران باید به دختران بدهد، زیرا کسی که دخترش را شادمان کند، مانند کسی است که یک بنده از فرزندان اسماعیل را آزاد کرده است».
-عدم تبعیض و تحقیر دختران در خانواده، پيامبر(ص) با اشاره به حفظ عزت و ارزشمندى فرزند و عوارض روانى عملكردهاى نامطلوب، نسبت به دختر فرمود: «مَن كَانَت لَهُ أُنثَى فَلَم يُؤذِهَا وَ لَم يُهنِها وَ لَم يُؤثِر وُلدَهُ عَلَيهَا أَدخَلَهُ اللّهُ الجَنَّهَ؛ كسى كه فرزند دخترى داشته باشد و او را اذيت نكند و توهين نكند و پسر را بر او ترجيح ندهد، خداوند او را وارد بهشت مى كند».
تربیت از جنبه عاطفی
در دین اسلام، تربیت دختر از جنبه عاطفی نیز مورد توجه قرار گرفته است:
- منزل بايد كانون مهر و محبت برای دختران باشد تا از نظر عاطفي اقناع شوند. در منزل باید رابطه اي صميمي با او وجود داشته باشد. ابعاد مثبت شخصيت او مورد تشويق قرار گیرد و از اين صفات نزد ديگران (محارم) تعريف و تمجيد شود.
- در تربیت دختر به محبت و تشویق بیشتر از تنبیه توجه و تلاش کنیم او را از محبت و نوازش خود اقناع کنیم.
- سعی بر این است که غرور، عزت نفس و عاطفه او جریحه دار نشود تا دیگران نتوانند در او نفوذ کنند.
- در عین غرق داشتن او در عواطف و غرور می کوشیم از وادی عقل دورش نداریم که عقل کنترل کننده احساسات است.
- پدر و مادر باید در طول شبانه روز، قسمتي از وقت خود را به او اختصاص داده و با او از مدرسه اش، دوستش، نيازهايش، سخن بگويند. در مورد نظافت منزل و دكوراسيون از آنان نظرخواهي شود. اين گفت وگوهای صميمي والدین را به دخترشان نزديك تر مي كند؛ به گونه ای كه هیچ گاه والدین را از خود دور نمي پندارد و ایشان را نزديك ترين دوستان خود می پندارد؛ والدین سعی کنند هیچ گاه به طور مستقيم او را نصيحت نكنند. سعي كنند در مذاكره هاي خود با سؤال هاي هدفمند او را به فكر وا دارند. بگذارند قضاوت با خودش باشد.
- هرگز در بين جمع از او انتقاد نكنند، در انتقاد از صفت بد او هيچ گاه به كل شخصيت او حمله نكنند، يعني نگویند: «من شما را دوست ندارم». بگویند من اين رفتار خاص شما را دوست ندارم. براي انتقاد كردن سعي كنند از نكات مثبت شخصيت او سخن بگویند و بعد به طور غيرمستقيم از او انتقاد كنند. سعي كنند انتقادهاي خود را در قالب جملات امرونهی بيان نكنند و بجاي آنها از جملاتي مثل «شايد بهتر باشد»، «به نظر شما آيا این طور باشد بهتر نيست» و... استفاده كنند. هیچ گاه او را مقایسه نکنند. صفات بد او را با صفات خوب ديگران مقايسه نكنند. خوبي هاي ديگران را به رخ او نكشند. طوري رفتار كنند كه احساس كند او و شخصيتش نزد والدین محبوب و دوست داشتني هستند. مثلا بگويند: امروز از ديروز دوست داشتني تر شده اي، چون امروز نمازت را اول وقت خوانده ای (البته خود والدين نيز بايد در عمل به اين مسائل ديني توجه داشته باشند وگرنه انتظار صحيحي نيست كه خودشان رعايت نكنند و از او انتظار داشته باشند).