فصل تازه ای از همکاری های صنعت پتروشیمی با شرکت ملی نفت در راه است
گره خوردن سرمایه گذاری جدید با تامین خوراک
مشعل: صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از زیرمجموعه های پیشرو و پرسود صنعت نفت توانسته است با گذر از سال های سخت و پرالتهاب امروز به نقطه ای از ثبات و استقلال برسد. صنعت پتروشیمی به عنوان مجموعه ای از شرکت های خصوصی امروز در زمینه دانش روزآمد و فناوری های جدید پیشقدم است و تلاش می کند مسئله مهم سرمایه گذاری جدید همزمان با تولید را حفظ کند. این صنعت پس از بیش از نیم قرن فعالیت به ظرفیت 100 میلیون تن رسیده و در تلاش است در افق 1404، ظرفیت تولید خود را به 133 میلیون تن برساند و امروز با ارتباطی که بین صنعت پتروشیمی و صنعت نفت برقرار است، قول داده شده خوراک مورد نیاز صنعت پتروشیمی و افزایش ظرفیت آن از مسیرهای جدیدی تامین شود.
از سال های گذشته تا امروز تلاش های زیادی برای ساخت داخل محصولات مختلف و کاهش وابستگی به شرکت های خارجی وجود داشته و به خصوص در حوزه ساخت انواع کاتالیست های راهبردی مورد نیاز صنعت پتروشیمی موفقیت های بزرگی حاصل شده است. امروز محصولات پتروشیمی تنوع و بازارهای متفاوتی دارند و توانسته اند در سال های سخت تهدید و تحریم جریان تولید و توسعه خود را ادامه دهد. این صنعت امروز برنامه داخلی سازی ۲۱ محصول مهم و راهبردی دیگر را در دستور کار دارد و در این مسیر از توان نخبگان و تولیدکنندگان داخلی بهره می گیرد اما همزمان تلاش می کند در مسئله تامین خوراک هم همچون موضوع تامین سرمایه ورود مستقیم داشته باشد.
تلاش شرکت ملی نفت برای سرمایه گذاری در تامین خوراک پتروشیمی ها
موضوع تامین خوراک واحدهای پتروشیمی از سال های گذشته همواره یکی از موضوع های مطرح بین دست درکاران بوده است. بخش قابل توجهی از صنایع پتروشیمی در این سال ها با حداقل یا نیمی از ظرفیت خود مشغول به کار بوده اند و در حالی که می توانستند میزان بیشتری از درآمد و سود را برای این صنعت، کارکنان آن و اقتصاد کشور به همراه داشته باشند، متناسب با میزان خوراک محدود، اقدام به تولید کرده اند. از سوی دیگر در دهه های گذشته بخش قابل توجهی از خوراک پایه در پتروشیمی ها استفاده شده و به عبارتی شاهد خام فروشی محصولات و عدم توجه به تکمیل زنجیره ارزش بوده ایم.
در سال های گذشته تلاش شد با تنوع محصولات و ایجاد واحدهای میان دست و پایین دست، علاوه بر ایجاد ارزش افزوده و توسعه پایدار در مناطق مختلف، ظرفیت مجموعه های صنعت پتروشیمی بیشتر شود اما هنوز در این مسیر چالش هایی وجود دارد.
چندی قبل نخستین نشست هم اندیشی مدیران عامل هلدینگ های پتروشیمی با مدیران صنعت نفت با محوریت تامین خوراک و سرمایه گذاری در بالادست برگزار شد. در این جلسه محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با تاکید بر اینکه ایجاد ظرفیت بدون پر کردن ظرفیت جهش نیست، افزود: لازم است در مورد جهش پتروشیمی باز تعریف صورت گیرد و به نظر می رسد مهم ترین مسئله، سرمایه گذاری برای تأمین خوراک است تا از ظرفیت پتروشیمی نیز باید برای این مهم صرف شود.
معاون وزیر نفت با طرح این پرسش که صنعت پتروشیمی برای تأمین خوراک باید چه اقدام هایی انجام دهد، افزود: پتروشیمی اگر می خواهد در این برهه یک جهش واقعی و متفاوت داشته باشد، باید رویکردش نسبت به گذشته تغییر کند تا این صنعت ارتقا یابد، از همین رو باید برای تأمین خوراک واحدهای پتروشیمی سرمایه گذاری کرد تا نگرانی ها برطرف شود.
خجسته مهر با بیان اینکه همین حالا هم این کار (سرمایه گذاری برای تأمین خوراک واحدهای پتروشیمی) آغاز شده اما هنوز نهادینه نشده و به سرانجام نرسیده است، اظهار کرد: هنوز شناخت کاملی برای سرمایه گذاری در تأمین خوراک پتروشیمی وجود ندارد و از آنجا که اطلاعات کافی و کامل نیست، نمی توانیم تصمیم درستی بگیریم.
وی با اشاره به اینکه وقتی گفته می شود شرکت ملی نفت ایران تا هشت سال آینده باید ۱۶۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری انجام دهد که از این مقدار ۷۰ میلیارد دلار در میدان های گازی و ۹۰ میلیارد دلار در میدان ها نفتی است، ادامه داد: با این سرمایه گذاری ظرفیت تولید نفت باید به روزانه ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه و ظرفیت تولید گاز نیز به یک میلیارد و ۵۰۰میلیون مترمکعب در روز برسد.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران سودآوری صنعت پتروشیمی را قابل توجه دانست و با بیان اینکه به جای تزریق پول حاصل از فروش محصولات پتروشیمی در سامانه نیما (که البته خوب است) بهتر است این پول برای تأمین خوراک پتروشیمی سرمایه گذاری شود، ادامه داد: اگر به دنبال جهش در پتروشیمی هستیم، باید منابع مالی را که در مسیرهای غیرمولد هزینه می شود، به سمت صنایع مولد هدایت کرد.
وی طرح توسعه لایه زمین شناسی خامی را هم به هلدینگ ها پیشنهاد داد و در توضیح آن گفت: ارزش سرمایه گذاری این لایه برای تولید گاز در میدان های اهواز و مارون ۶ میلیارد دلار و دارای گاز غنی است که می تواند خوراک مایع موردنیاز بخش پایین دستی پتروشیمی ماهشهر را تأمین کند و پروژه بسیار مهمی است.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با تأکید بر اینکه نباید اجازه صادرات خوراک مورد نیاز زنجیره صادر شود، گفت: موضوع کمبود خوراک تنها به کمبود تولید مربوط نمی شود. گاهی خوراک با حداقل ارزش صادر می شود، گاهی طرحی آماده نیست و خوراک تخصیص داده شده برای آن صادر می شود و گاهی ظرفیت خالی وجود دارد، اما باز صادر می شود که موضوع دوم بسیار بد است.
خجسته مهر افزود: باید سیاست هایی اتخاذ کنیم که اجازه صادرات به این خوراک داده نشود، البته خود پتروشیمی ها نیز باید در این زمینه همت کنند؛ گاهی خوراک بین مجتمعی از سوی یک پتروشیمی صادر می شود که این موضوع برای دیگری دردسرساز است.
وی از موضوع تراز عرضه و تقاضای خوراک به عنوان مسئله ای مهم یاد و تصریح کرد: این موضوع مربوط به وزارت نفت است و هنوز آسان با آن برخورد می شود و وزارت نفت باید این تراز را ایجاد کند تا برای متقاضیان مشکلی به وجود نیاید.
کارگروهی مشترک برای تامین خوراک
بیژن چگنی، مدیر کنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز از فعال سازی بخشی از ظرفیت نصب شده غیرفعال در صنعت پتروشیمی با تشکیل کارگروه تأمین خوراک خبر داد. وی اظهار کرد: حدود ۲۷ درصد از ظرفیت نصب شده صنعت پتروشیمی غیرفعال مانده است که حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد مربوط به کمبود یا نبود هماهنگی خوراک است که با تشکیل کارگروه خوراک به سمت فعال سازی بخش زیادی از آن حرکت خواهیم کرد.
چگنی افزود: شرکت های پتروشیمی برنامه های تعمیرات اساسی را به نحوی تنظیم کنند که در فصل سرما به دلیل محدودیت های خوراک گاز انجام شود که هم سقف تولید صنعت پتروشیمی حفظ شود و هم نقص کمبود خوراک ها جبران شود.
اگر قرار است طبق برنامه اعلام شده شرکت ملی صنایع پتروشیمی و برنامه هفتم و هشتم توسعه درآمد کل صنعت پتروشیمی از ۲۳ میلیارد دلار به ۲۷ میلیارد دلار و ظرفیت تولید نیز تا پایان برنامه هشتم به دو برابر یعنی نزدیک به 200 میلیون تن برسد، لازم است سیاست گذاری ها و اقدام های توسعه ای و سرمایه گذاری که تا امروز قول آن داده شده، هر چه زودتر مراحل اجرایی و تولیدی را طی کند.
باید توجه داشت که همه نیازها و زیرساخت های لازم برای صنعت پتروشیمی در کشور فراهم است، اما تا به حال تنها 30 درصد از ظرفیت موجود در واحدهای تولیدی در حوزه صنایع تکمیلی پتروشیمی فعال شده اند و آنچه امروز به عنوان هدف مهم کلان آینده در نظر گرفته شده، توسعه فعالیت های صنایع تکمیلی با هدف کاهش خام فروشی است.
حالا دیگر همه مسئولان کشور و صنعت نفت به خوبی می دانند که پتروشیمی همان مسیری است که ما را به سوی قطع خام فروشی و استقلال اقتصادی هدایت می کند.