شتاب بخشی به اجرای طرح 28 مخزن
مشعل با اولویت بخشی دولت سیزدهم به طرح های نگهداشت و افزایش تولید، طرح توسعه 28 مخزن شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب در مسیر بهبود و شتاب قرار گرفته است. محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، از بررسی موانع پیش روی اجرای طرح توسعه 28 مخزن از جمله مشکلات پیش روی پیمانکاران در تامین کالا و پرداختی خبر داده و اظهار امیدواری کرده است که با مرتفع شدن این موانع شاهد شتاب گیری روند اجرای پروژه های EPD و EPC باشیم. معاون وزیر نفت که چندی پیش برای بررسی مشکلات شهر مسجد سلیمان به این منطقه سفر کرده بود، با تاکید برلزوم شتاب بخشی به اجرای پروژه های EPD و EPC، در قالب طرح توسعه ۲۸ مخزن، گفته است: ارزش سرمایه گذاری که برای توسعه ۵ مخزن کبود، بالارود، لالی آسماری، لالی بنگستان و زیلایی که در حوزه فعالیت شرکت نفت و گاز مسجد سلیمان است، حدود ۵ هزار میلیارد تومان است که بخشی از آن هزینه شده است.
به گفته او، در جلساتی که با علیرضا دانشی، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب برگزار شد، موانع و مشکلات پیش روی پیمانکاران در حوزه های مختلف از جمله تامین کالا و پرداختی ها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. با اجراي اين پروژه ها، افزون بر نگهداشت توان توليد شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب به ميزان 300 هزار بشکه در روز، افزايش توليد نيز به همين ميزان هدف گذاري شده است. در همین مسیر، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب از برنامه این شرکت برای رساندن تولید نفت مناطق عملیاتی این شرکت به ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز خبر داده است.
شرکت ملی نفت ایران که هدف گذاری مهم افزایش تولید نفت را در برنامه ریزی قرار داده و آن را به تمام زیرمجموعه های خود اعلام کرده، مصمم است تا با شتاب بخشی به طرح هایی همچون طرح توسعه 28 مخزن این هدف را محقق کند. نکته مهم آنکه طبق اعلام وزیر نفت، در سال ۱۴۰۱ نیز بیش از ۲۲ پروژه کلان و اولویت دار وزارت نفت در بحث توسعه گاز، نفت، ظرفیت های پالایشی و پتروپالایشی و زنجیره صنایع تکمیلی پتروشیمی با سرمایه گذاری بالغ بر ۳۰ میلیارد دلار آغاز می شود که این پروژه ها به ظرفیت تولید نفت و گاز و توان صادراتی گاز و فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمی کمک خواهد کرد.
از طرح توسعه ۲۸ مخزن بیشتر بدانیم
طرح نگهداشت و افزایش تولید به عنوان بزرگ ترین طرح توسعه ای بعد از انقلاب شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب است که در پهنه ۵ استان جنوب غرب کشور در دست اجراست و وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران نیز، اولویت ویژه ای برای آن قائل است. هدف نخست این طرح افزایش ۳۴۱ هزار بشکه ای تولید نفت است که با توسعه ۲۸ مخزن با استفاده از توان پیمانکاران داخلی و نظارت مستمر کارشناسان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب محقق می شود.حمایت از ساخت داخل با الزام پیمانکاران به استفاده از تجهیزات داخلی و توسعه عمران و آبادانی مناطق پیرامونی با اختصاص ۴ درصد از اعتبار طرح به مسئولیت های اجتماعی، از دیگر اهداف این طرح است.
این طرح به لحاظ حجم سرمایه گذاری، بزرگ ترین طرح توسعه میادین در مناطق نفت خیز جنوب بعد از انقلاب اسلامی محسوب می شود ومشتمل بر ۲۷ بسته قراردادی با برآورد سرمایه گذاری افزون بر ۴.۳ میلیارد دلار می شود که با اتکا به توانمندی شرکت های داخلی در دست اجراست. اجرای این طرح ملی موجب ارتقا و توانمندسازی شركت های پیمانكاری داخلی، ایجاد اشتغال به ویژه در مناطقی که این پروژه ها اجرا می شوند، تقویت ساخت داخل و انجام مسئولیت های اجتماعی و عمران و آبادانی محیط پیرامونی پروژه ها خواهد شد. دستیابی به اهداف ترسیم شده همگام با ماموریت و چشم انداز وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران، افزایش صیانتی ظرفیت تولید شركت ملی مناطق نفتخیز جنوب، مدیریت بهینه هزینه های تولید با به كارگیری فناوری های مناسب و پیشرفته و همچنین نوسازی و بازسازی تاسیسات موجود، استفاده از فناوری های چاه محور جهت بالابردن دبی چاه ها، استفاده از فناوری های تاسیسات محور جهت بهینه سازی و افزایش ظرفیت تولید و فرآورش نفت و گاز، از اهداف این طرح ملی است.
حوزه عملیات، گستره اجرا و ویژگی های طرح
طرح توسعه ۲۸ مخزن در محدوده جغرافیایی استان های خوزستان، بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، فارس و ایلام اجرا شده، که بیشترین حجم کاری در استان خوزستان است. الزام به استفاده از کالاهای ساخت داخل، اختصاص ۴ درصد از مبلغ طرح برای مسئولیت های اجتماعی، استفاده از نیروهای بومی و ملاحظات زیست محیطی، از جمله ویژگی های این طرح است.
در طرح توسعه ۲۸ مخزن انجام ۱۲۴ پروژه روزمینی، حفاری ۲۲۸ حلقه چاه جدید، تعمیر ۱۴۳ حلقه چاه و انجام ۶۵۱ عملیات انگیزشی روی چاه ها پیش بینی شده است. با اجرایی شدن این طرح، ۸۰ دکل حفاری شامل ۶۰ دکل توسعه ای و ۲۰ دکل تعمیراتی در مناطق نفت خیز جنوب شروع به کار می کنند.
همچنین ۱۰۰ پروژه روزمینی شامل ساخت خطوط انتقال نفت و ایستگاه های پمپاژ با اعتبار حدود ۲۳۰ میلیون دلار اجرا می شود. در زمینه تجهیزات واحدهای گاز و گاز مایع که حدود ۱۵۰ میلیون ارزش گذاری شده، قرار است ایستگاه جمع آوری گاز به ارزش ۶۵۰ میلیون دلار احداث و تعمیرات ضروری تاسیسات به ارزش ۳۲۰ میلیون دلار انجام شود.
از ویژگی های مهم این طرح جمع آوری گازهای همراه نفت و کاهش پیامدهای زیست محیطی است. علاوه بر این ۱۵ درصد از هزینه های حفاری به جمع آوری پسماند حفاری (Zero Discharge) با صرف هزینه چند صد میلیون دلاری اختصاص می یابد.
شیوه اجرا و تامین مالی
طبق مصوبه شورای اقتصاد، شرکت ملی نفت ایران به روش EPC/EPD حسب مورد همراه با تأمین مالی با پیمانکاران/ سرمایه گذاران بر اساس قوانین و مقررات حاکم بر معاملات شرکت ملی نفت ایران به منظور اجرای پروژه های طرح، قرارداد منعقد می کند. اعتبار مورد نیاز برای این طرح حدود ۴.۳ میلیارد دلار تخمین زده می شود که این حجم سرمایه گذاری در ایجاد فرصت های شغلی و بهبود فضای کسب و کار تاثیر بسزایی دارد.
افزون بر موارد فوق، در این طرح برای اولین بار برای انجام مسئولیت های اجتماعی درصدی معین تعریف شده است. طبق ماده ۷ مصوبه شورای اقتصاد معادل ۴ درصد از کل ارقام پرداخت به پیمانکاران از سوی شرکت ملی نفت ایران پس از مبادله موافقتنامه با سازمان برنامه و بودجه و حسب مورد و تناسباً، باید صرف اجرای پروژه مسئولیت اجتماعی شود. پروژه عام المنفعه به منظور کمک به احداث و بهسازی مدارس، شبکه های آبرسانی، برقرسانی، گازرسانی، خانه های بهداشت روستایی، بهسازی راه های روستایی، فاضلاب شهرها و روستاها، کمک به احداث و تجهیز آموزشگاه های فنی حرفه ای، احداث و تجهیز مراکز ورزشی و زیرساخت های تعاونی های اشتغال محور بوده و در روستاها و شهرهای محل اجرای هر پروژه یاد شده با تصویب شورای برنامه ریزی استان اجرا خواهد شد.
در این طرح الزامی است که تمامی کالاهای بومی سازی شده و ساخت داخل مورد استفاده قرار گیرند.
در حال حاضر در سطح کلان وزارت نفت نیز این رویکرد به شکل ویژه در حال پیگیری است و طبق اعلام جواد اوجی، وزیر نفت هم اکنون ۶۵ تا ۷۰ درصد از نیاز صنعت نفت از طریق شرکت های داخلی تأمین می شود و تنها ۲۵ تا ۳۰ درصد آن وارداتی است.
همچنین با هدف حمایت از اشتغال بومی، پیمانکاران اصلی و فرعی موظفند نیروهای مورد نیاز پروژه را از شهرها، روستاها و یا استان محل اجرای پروژه به کار گیرند. تاکنون در چند پروژه تازه شروع شده، ۱۱۰۰ نفر به طور مستقیم مشغول به کار شده اند که بیش از ۸۵ درصد این افراد، نیروی بومی شهرها و روستاهای محل اجرای پروژه ها هستند و اغلب پیمانکاران فرعی در بخش اجرا نیز بومی هستند.
در خلال سال های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ که بحث قراردادهای جدید نفتی (IPC) به طور جدی شکل گرفت، پیشنهادهایی از سوی شرکت ملی مناطق نفت خیز ارائه شد و طی تعاملاتی که بین شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، شرکت ملی نفت ایران و وزارت نفت انجام شد، مصوبه ای در سال ۱۳۹۵از سوی هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران صادر شد که در آن مصوبه به شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب اجازه می داد در کنار مدل IPC مدل قراردادی مناسب میادین در حال تولید و متناسب توانمندی های موجود داخلی در دو بخش: الف- میدان محور: شامل توسعه میادین، اجرای طرح های بهبود و یا ازدیاد برداشت و ب-عملیات محور(JOB BASED): شامل عملیات حفاری، چاه محور و یا تاسیسات روزمینی ارائه کند و با شركت های صاحب صلاحیت وارد مذاكره شود. به منظور اجرا كردن این مصوبه، فعالیت های گسترده ای در شركت ملی مناطق نفت خیز جنوب در بخش های فنی، حقوقی و قراردادی انجام و پیشرفت های خوبی هم در مذاكرات میدان محور و هم در تهیه بسته های سرمایه گذاری عملیات محور حاصل شد. پس از ارائه نتایج فعالیت ها به شرکت ملی نفت ایران، بسته ای کاری مورد تایید قرار داد و مقرر شد شرح كار بسته های ارائه شده در بخش عملیات محور تهیه شود که در واقع این بسته ها و برآوردها پایه طرح نگهداشت و افزایش تولید موسوم به ۲۸ مخزن شد. براساس راهبرد شرکت ملی نفت ایران با هدف حمایت از شرکت های داخلی این طرح به طور ویژه برای شرکت های ایرانی در نظر گرفته شد و شرکت های خارجی به صورت محدود و تنها در صورت تامین مالی، امکان ورود پیدا می کنند.
با روی کار آمدن وزارت نفت دولت سیزدهم، برنامه ریزی خاصی برای شتاب گیری روند اجرای طرح توسعه 28 مخزن انجام شد. در همین زمینه علیرضا دانشی، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب پس از انتصاب در این سمت در گفت وگو با هفته نامه «مشعل» اعلام کرده بود: طرح 28 مخزن، با انجام اصلاحاتي دنبال مي شود، ضمن آنکه به قراردادها و تعهدات دولت قبل پايبند خواهيم بود و با انجام اصلاحاتي و به صورت جدي تر از قبل، اين طرح ها را دنبال مي کنيم؛ چون اينها تعهدات کشور است. او همچنین از بهبود در طرح 28 مخزن به علت همکاري با پيمانکاران و سازندگان از جمله در تامين کالا و تامين اسناد مالي خبر داده بود.
از جمله مشکلاتی که مدیرعامل جدید شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب در این طرح مورد اشاره قرار داده بود، اولويت بندي اجراي پروژه ها و مديريت آنها بود؛ در حالي که براساس طرح 28 مخزن، ساختار مديريتي مجزايي تعريف شده که ايراد بزرگي است و باعث بي انگيزگي مجموعه و کندي کار شده بود.
تولیدی شدن نخستین چاه
چاه شماره ۶ میدان کبود در مخزن بنگستان به عنوان نخستین حلقه چاه حفاری شده در طرح نگهداشت و افزایش توان تولید در فروردین ۱۳۹۹ تولیدی شده است. این چاه طبق زمانبندی مشخص شده، ۲۰ فروردین ماه امسال با دبی تقریبی بیش از ۱۰۰۰ بشکه در روز در مخزن بنگستان به تولید رسید.
دستاوردهای حاصل از حفاری موفق چاه شماره ۶ میدان کبود، شامل کسب حداکثری اطلاعات جدید از گستره و ابعاد مخزنی و بررسی ظرفیت تولید سازند ایلام مخزن بنگستان میدان کبود، رعایت الزامات زیست محیطی و مدیریت پسماند و انتقال تجربیات و دانش شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب به بدنه بخش خصوصی صنعت نفت است.
براساس برنامه ریزی و طبق اعلام علیرضا دانشی، قرار است 3 پروژه نرگسي، کبود و لالي آسماري در 6 ماه نخست 1401 به صورت کامل به بهره برداري برسد و مقرر شده است با تغيير ساختار درون مناطق نفت خيزجنوب و بازتوزيع نيروهاي درون سازمان کارفرمايي، به پروژه ها سرعت داده شود. همچنين کارگروه هايي مانند کارگروه مالي و کالا براي پايش و بررسي حل مشکلات اين پروژه ها تشکيل شده تا به صورت ريشه اي نسبت به شناسايي و برطرف کردن مشکلات پروژه ها اقدام شود. افزون بر پروژه هاي یادشده، مذاکرات با سرمايه گذاران خارجي نيز در حال نهايي شدن و واگذاري پروژه است.