گفت وگو با محقق و نویسنده برتر صنعت حفاری:
انتقال دانش به کارکنان صنعت نفت
مشعل صنعت نفت دنیایی از فناوری را درون خود جای داده است. هر حوزه ای از آن را که دست بگذاریم و نشان کنیم، خود دریایی است بی کران که یک عمر زمان می برد تا تنها بخشی از آن شناسایی شود. حفاری به عنوان یکی از برجسته ترین اجزای صنعت بزرگ نفت، از اهمیت راهبردی بسیار بالایی برخوردار است و پهنه ای بیکران از دانش و اطلاعات علمی است. احمد بهرامی عیسی آبادی از آن دست متخصصان صنعت حفاری است که هیچگاه از مطالعه، تحقیق و به کار بستن علم در حوزه کاری دست نکشیده است. او چند دهه است که فعالانه و با انگیزه، پای کار صنعت حفاری ایستاده و مجال نمی دهد که ناامیدی و یاس به سراغش بیاید. هفته نامه «مشعل» با این متخصص صنعت نفت که یازده کتاب تخصصی منتشر کرده است و یا در دست انتشار دارد، گفت وگو کرده است که مشروح آن در ادامه می آید.
بهرامی عیسی آبادی، متخصص و محقق برتر صنعت حفاری و متولد شهر مسجد سلیمان درباره حضور و شروع فعالیت در شرکت ملی حفاری ایران می گوید: از سال 1368 در شرکت ملی حفاری ایران استخدام شده ام و با داشتن فوق دیپلم نفت گرایش سیال حفاری،کارشناسی نفت گرایش بهره برداری و تولید و فوق لیسانس نفت گرایش ( نفت– حفاری ) حدود 20 سال است که به عنوان کارشناس سیال حفاری در فراساحل (دریا) وخشکی و چاه های زمین گرمایی مشغول به کار هستم.
تلاش برای شناخت بیشتر وظایف سیال حفاری
در حفر چاه های نفت و گاز، هر سیال وظیفه ای به عهده دارد؛ موضوعی است که بهرامی عیسی آبادی به آن اشاره و تصریح می کند: پیش تر درکتاب ها، سمینارها و تحقیقات پژوهشی/تجربی وظایف سیال حفاری تحت عنوان وظایف ده گانه سیال حفاری برشمرده می شدند اما من این وظایف را به 15 مورد ارتقا داده ام. این وظایف شامل خنک کردن مته و ادوات حفاری، انتقال کنده های حفاری از ته چاه به سطح و الک های لرزان، کنترل فشارهای زیر زمینی، تحمل بخشی از وزن لوله های حفاری، تولید کیک (دیواره غیر قابل نفوذ) به دور دیواره چاه، جلوگیری از لنگر زدن رشته حفاری به سازند، معلق نگه داشته کنده ها وقتی پمپ ها خاموش هستند و انتقال اطلاعات زمین شناسی به سطح می شود.
همچنین انتقال توان هیدرولیک پمپ ها به نوک مته، روان کاری مته و رشته حفاری، انتقال سیالات ویژه به نقاط تعیین شده (انتقال سیمان به پشت جداری، انتقال پیل به نقطه بروز هرزروی و...)، به چرخش درآوردن موتورآلات (توربین و موتورهای جابه جایی مثبت) و مته در عملیات حفاری انحرافی، تشخیص گیرهای اختلاف فشاری از گیرهای مکانیکی، انتقال امواج الکتریکی و پالس ها در عملیات چاه آزمایی و به دست آوردن شیب فشار و دما در چاه های اکتشافی، دیگر وظایف محسوب می شوند که طی مذاکره با پیشکسوتان و اساتید دانشگاه مورد تایید قرارگرفته است تا برای استفاده همکاران به مدیریت های مختلف شرکت ملی حفاری ایران اطلاع رسانی شود .
افتخارهای هدفمند در مسیر تعالی صنعت حفاری
بهرامی عیسی آبادی در شرحی از اقدام های موثر خود برای صنعت حفاری می گوید: افزایش pH گل های سنگین از 7.5 و نیم به 9.5 برای نخستین بار در عملیات حفاری در خلال سال های 1375 و 76 در دستگاه 64 فتح، نصب تجهیزات و مجموعه های کنترل جامدات و مدیریت پسماند روی دستگاه حفاری، طراحی و ساخت دستگاه استاتیک میکسر در عملیات آب زدایی (Dewatering)، طراحی و ساخت آخورک قابل حمل در سیالات حفاری و filtration unit مخزنی در عملیات تصفیه آب روی دستگاه های حفاری از جمله این اقدام ها بوده است. وی اظهار کرد: در همه سال های فعالیتم، سه بار به عنوان پیشنهاد دهنده برتر نظام مشارکت در شرکت ملی حفاری ایران معرفی شده و بیش از یکصد طرح زیست محیطی و عملیاتی به نظام پیشنهاد شرکت ملی حفاری ایران ارائه داده ام، ضمن اینکه طرح های مختلفی از آنان پذیرفته و تصویب شده اند و در سال های اخیر نیز دو طرح بسیار مهم زیست محیطی که استفاده از کنده های تثبیت شده حفاری در زیر ساخت ها و جاده سازی ها و امحا کنده های حفاری روغنی در کارخانه های سیمان سازی را شامل می شوند، با همکاری حمید نصیری(همکارم) ارائه و اجرایی شده اند. این متخصص و محقق برتر صنعت حفاری با بیان اینکه سه تا چهار سال افتخار همکاری با اداره آموزش شرکت ملی حفاری و مدرسه تکنولوژی به عنوان مدرس سیالات حفاری و کنترل جامدات و مدیریت پسماند را داشته است، افزود: در سال 1393 به عنوان کارمند نمونه در گستره وزارت نفت از طرف شرکت ملی حفاری انتخاب و در سال 1399 به عنوان پژوهشگر برتر شرکت ملی حفاری معرفی و منتخب شدم. بهرام عیسی آبادی می گوید در این سال ها پرچم کشورمان ایران و این سوال که «در زمان فعالیتتان، چه کار بزرگ و خارق العاده ای برای شرکت ملی حفاری و صنعت نفت انجام داده اید؟» انگیزه زیادی برای ادامه فعالیتم بوده است. وی می افزاید: پاسخ به این سوال، باعث ایجاد انگیزه قوی در من بوده است که همیشه به چیزهای بزرگتر و جدیدتر در صنعت نفت کشورمان و شرکت ملی حفاری توجه کنم.
تالیف 11 جلد کتاب در حوزه حفاری
وی در مورد دلایل نوشتن کتاب ها و انگیز های خود در نوشتن آنها می گوید: در سال های اول استخدام بیشتر اطلاعات قابل دسترس به زبان انگلیسی بودند و چون تبحر ما به زبان انگلیسی به شکل کنونی نبود، بنابراین طبیعی بود که برخی اطلاعات به خوبی درک و دریافت نمی شد. براین اساس به منظور کوتاه کردن مسیر تجارب مختلف و دستیابی همکاران به اطلاعات مورد نیاز در زمینه های سیال حفاری،کنترل جامدات و مدیریت پسماند، روند عملیات به صورت گسترده مستند شد و اطلاعات و پروژه های به دست آمده در میادین مختلف نفتی (دریا، خشکی و پروژه های زمین گرمایی) به اشتراک گذاشته شد. بهرام عیسی آبادی افزود:کتاب نخست که «سیالات حفاری کاربردی» نام دارد، حاصل تجربیات 20 ساله در زمینه سیالات حفاری در میادین مختلف نفتی است و می تواند برای همکاران تازه استخدام بسیار مفید و ثمربخش باشد. در این کتاب اطلاعات و تجربیات عملیات سیال حفاری از زمانی که مخازن سیال حفاری در محل چاه جدید مستقر می شوند تا زمان جابه جایی دستگاه حفاری به محل جدید به اشتراک گذاشته شده است. در کتاب دوم «سیالات حفاری زمین گرمایی» نیز تجربیات عملیات حفاری در میدان زمین گرمایی سبلان و گذراندن این دوره در کشور نیوزیلند آورده شده است. این کتاب می تواند به شرکت ها در زمینه عملیات حفاری زمین گرمایی و مقابله تجهیزات و نیروی انسانی درمقابل برودت 40 درجه زیر صفر در سطح و دمای حدود 350 درجه سانتی گراد بالای صفر در ته چاه کمک شایانی کند. بهرامی در ادامه گفت: سومین کتاب با عنوان «کنترل جامدات و مدیریت پسماند» به اتفاق یکی از همکاران، آقای شریفی تالیف و منتشر شده است، می تواند راهنمای بسیار خوبی برای همکاران و شرکت ها در بخش کنترل جامدات و مدیریت پسماند به روش تثبیت و مقاوم سازی باشد. در این کتاب تجربیات عملیات مدیریت پسماند حفاری حاصل از راهبری این عملیات در صدها چاه حفر شده در میادین مختلف نفتی به اشتراک گذاشته شده است. کتاب بعدی مبانی «سیالات حفاری و اصول چاه پیمایی» نیز کاری است مشترک که افتخار همراهی با دکتر محمد آبدیده از اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد امیدیه را داشته و در انتشارات ارشدان تهران به نگارش در آمده است. ارتباط سیال حفاری و عملیات چاه پیمایی در این کتاب به اشتراک گذاشته شده است. این متخصص و محقق برتر صنعت حفاری گفت: کتاب «یکصد و بیست شگرد در راهبری سیالات حفاری» به عنوان پنجمین و ششمین کتاب تالیف شده، باز هم در زمینه سیالات حفاری است و راه و روش های عملیاتی در راهبری سیال حفاری چاه های نفت و گاز را به اشتراک گذاشته است. این دو کتاب نیز در انتشارات ارشدان تهران منتشر و به سبب اهمیت آنها به زبان انگلیسی نیز ترجمه و به تمام گل شناسان دنیا تقدیم شده است. کتاب دیگرم نیز «خوشه های تثبیت شده» نام دارد و در ارتباط با عملیات کنترل جامدات و مدیریت پسماند است. این کتاب به نحوی تاریخچه استقرار تجهیزات کنترل جامدات و مدیریت پسماند در سال های اخیر است. او در ادامه به کتاب «سفرنامه گل شناسی» به عنوان کتاب هشتم اشاره کرد که در ارتباط با سیال حفاری است و افزود: در این کتاب خلاقیت ها و ایده های نو در بخش آموزش به نمایش گذاشته شده است. بر این اساس که باتوجه به کاهش سطح کتابخوانی و مطالعه در جوامع کشورمان، تلاش کردم با بیان حکایات و وقایعی که در سال های حضورم در دستگاه های حفاری، نکات علمی را به مخاطبین منتقل کن، ضمن اینکه پیش آمدهای موردی (case study) را نیز در این کتاب به اشتراک گذاشته ام. بهرامی عیسی آبادی با اعلام اینکه کتاب جدید او به گویش بختیاری و با عنوان «هوف اشگفت» به معنای ترس و واهمه از شکاف ها و درزهاست، افزود: این کتاب که به اتفاق دو نفر از همکاران به رشته تحریر درآمده، شامل سلسله اطلاعات گسترده ای در ارتباط با هرزروی سیال حفاری و کنترل آن در چاه های نفت و گاز است. همچنین دو کتاب دیگر به نام مهندسی سیالات حفاری در دو جلد در مرحله نگارش و چاپ هستند که با همکاری افراد دیگری در حال انجام است.
احترام به پیشکسوتان
این متخصص و محقق برتر صنعت حفاری می گوید که یاد و اتکال به خداوند، احترام به پیشکسوتان و ارباب رجوع را همواره سرلوحه کارها قرارداده است و از همکارانش می خواهد که این موضوع را در نظر داشته باشند. وی افزود: مطالعه گلی است خوشبو که عطر آن در چهار گوشه فضای کار، قابل استشمام است. در عین حال باید توجه داشت که عقل سالم در بدن سالم است و باید ورزش ها، نرمش ها و پیاده روی ها را در طول روز داشته باشیم تا بتوانیم ضمن اینکه فیزیک بدنی مان را حفظ کنیم یک مقداری هم از لحاظ روحی روانی نیز ارتقا پیدا کنیم. او افزود: پرداختن به زبان انگلیسی به عنوان زبان تحقیق و تفحص برای ما بسیار پر اهمیت است چرا که ما بسیاری از موارد مجبوریم برای استمرار پروژه ها و تحقیقاتمان و سایر کتب به زبان انگلیسی مراجعه و آنها را ترجمه کنیم؛ بنابراین این مسئله می تواند یک شاخص موفقیت در کار باشد.
ورزش و مطالعه را رها نمی کنم
بهرامی عیسی آبادی با بیان اینکه جوانی من بیش از هر چیز در میدان های فوتبال و تشک های کشتی در شهر مسجدسلیمان گذشته است، افزود: به فوتبال و تماشای آن عشق می ورزم و دیدن مسابقات کشتی و وزنه برداری مخصوصا در سطح ملی مرا به وجد می آورد. اما این روزها را بیشتر به مطالعه، تحقیق و نگارش تجربیات اختصاص داده، ضمن اینکه پیاده روی عصرانه را به مدت یک ساعت، در دستور کار قرار داده ام. او شرحی از زندگی خانوادگی خود را هم ارائه داد و گفت: بیست سال زندگی مشترک با همسرم دارم و در این سال ها همسر و فرزندانم زندگی طرح اقماری و دوری ها و کمبودها را تحمل کرده اند، اما به خوبی و در هر شرایطی آرامش خانه را برای تحقیق و پژوهش من فراهم کرده و از وی بسیار سپاسگزارم. سه دختر دارم که هر سه ازدواج کرده اند و هر سه هم تحصیلات عالیه دارند. همچنین سه نوه دارم که به آنها عشق می ورزم. دو فرزند دیگر پسرانم محمود و شایان هستند که محمود ضمن تحصیل در رشته مکانیک در حال فراگیری عملی آن است و شایان نیز هم اکنون به عنوان یک دانش آموز در دبیرستان مشغول تحصیل است. این متخصص و محقق برتر صنعت حفاری تاکید دارد که سرمایه خانواده بزرگ وزارت نفت نیروی انسانی و آفت آن تبعیض است و افزود: آنچه برای ما به ماندگار می ماند، کوشش برای رفاه حال همکاران است و آنچه باید مد نظر باشد این است که هیچ کوششی در زندگی و صنعت کشورمان بدون پاداش نخواهد ماند. در یک صنعت پویا، با افزایش اطلاعات علمی و تجربی، ارزش و حمایت های هر فرد نیز افزایش خواهند یافت؛ به همین دلیل به دور از همه کاستی ها باید شجاعت، مطالعه و سختکوشی داشته باشیم.