روزهای شلوغ صنعت نفت در عرصه دیپلماسی انرژی
قوی تر از تحر یم ها
مشعلتحریم های امریکا علیه صنعت نفت ایران را می توان نوعی«انسداد دیپلماسی انرژی» تعبیر کرد؛ فضایی مسموم که امریکا به موازات تحریم های گسترده، به ویژه علیه صنعت نفت ایجاد کرد تا از این طریق مانع هرگونه شکل گیری تعاملات موثر در بخش انرژی شود. آنچه با روی کار آمدن دولت سیزدهم و جواد اوجی به عنوان وزیر نفت بر آن تاکید دارد، فعال سازی دیپلماسی قوی و تنظیم روابط بین الملل در حوزه انرژی است. دیپلماسی با محوریت تجارت نفت، گاز، فرآورده و محصولات پتروشیمی و صدور خدمات فنی و مهندسی، تعامل با کشورهای همجوار در جهت کاهش تعرفه ها و یافتن راه حل های مناسب تعامل ها، گسترش قراردادهای دو یا چندجانبه با کشورهای هدف و تشویق سرمایه گذاری خارجی، بخش مهمی از استراتژی وزارت نفت دولت سیزدهم با محوریت دیپلماسی انرژی است.
برآیند تعاملات بین المللی از ترکمنستان، روسیه تا آمریکای جنوبی و... بیانگر آن است که با اراده قوی وزارت نفت برای پیشبرد منافع ملی و دیپلماسی اقتصادی و انرژی، شاهد شکوفایی و گشایش دیپلماسی انرژی با همسایگان و دیگر کشورها هستیم. در یک جمله می توان استراتژی وزارت نفت را این گونه بیان کرد که در تلاش است با بهره گیری از دیپلماسی انرژی، زمینه لازم برای کاهش محدودیت بین المللی علیه ایران را فراهم سازد و در این مسیر تیم دیپلماسی صنعت نفت ایران با تکیه بر منابع عظیم نفت و گاز برای ایجاد نقش آفرینی بیشتر در بازارهای جهانی از سیاست تقابل مسیر تعامل را با کشورهای دوست پیشه کرده است که حاصل جمع آن تنها در یک نمونه مهم رشد صادرات نفتی ایران بوده است. دستاوردی که با سیاست فعال و پویا و متوازن دنبال می شود. این به معنای آن است که سیاست خارجی تنها در یک منطقه خاص چین، روسیه یا ترکمنستان متوقف نخواهد شد و رویکرد وزارت نفت شناسایی و بهره گیری از پتانسیل های مختلف و قدرت های نوظهور اقتصادی و تعامل حداکثری برای رشد و تعامل اقتصاد و تجارت بین الملل انرژی است. این گزارش نگاهی به تعاملات نفتی ایران از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم دارد.
ایران و ترکمنستان
نقطه شروع در مسیر شکست انسداد تعاملات با محوریت انرژی ترکمنستان است. آن زمان که قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان از خاک ایران به آذربایجان در حضور ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران و الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان هفتم آذرماه و در کمتر از یکصد روز از عمر فعالیت دولت سیزدهم به امضا رسید، قراردادی که بررسی ابعاد مختلف سیاسی و اقتصادی آن نشان می دهد دستاوردهای ممتازی برای ایران به همراه داشته باشد و یخ روابط ایران با همسایگان را شکسته است.
در واقع از دی ماه ۹۵، صادرات گاز ترکمنستان به ایران متوقف شد، اما با دیپلماسی قوی دولت سیزدهم و ارتباط با همسایه ها موضوع سوآپ گاز در سفر رئیس جمهوری به عشق آباد اجرایی شد و سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب از ترکمنستان به جمهوری آذربایجان تبادل گازی انجام می دهیم و در این مسیر ایران گاز مصرفی موردنیاز خود در پنج استان شمالی کشور را به عنوان حق انتقال این گاز برداشت خواهد کرد.
ایران و روسیه
روسیه به عنوان شریک دیرینه ایران مقصد دیگر در مسیر تحقق هدف گذاری های دیپلماسی انرژی بود. طی سفر رئیس جمهوری و وزیر نفت به روسیه در مسیر توسعه همکاری های صنعت نفت از جمله انتقال فناوری، افزایش برداشت و ساخت برخی قطعات مورد نیاز صنعت نفت و... با این کشور تفاهمنامه همکاری امضا شد. ایران با توجه به زیرساخت های موجود آمادگی خود را برای تجارت و سوآپ گاز از روسیه به ایران و دیگر کشورهای همسایه اعلام کرد، همچنین پیشنهادهایی در زمینه تبدیل گاز به ال ان جی و صادرات در قالب آن ارائه و مقرر شد از توان شرکت های روسی در ساخت تجهیزات و انتقال فناوری استفاده شود. از سویی پیشنهاد شد شرکت های دو کشور با تأسیس کارخانه مشترک در ایران و تولید تجهیزات، افزون بر استفاده در ایران، آن را صادر کنند.
در همین زمینه در هفته های اخیر مرتضی شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی طی نشستی در حاشیه بیست و یکمین نمایشگاه نفت، گاز و پتروشیمی روسیه،
خوراک در دسترس برای توسعه صنعت پتروشیمی در ایران را با اهمیت برشمرد و از شرکت های روس دعوت کرد از فرصت های مناسب برای سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی ایران استفاده کنند.
وی به حدود ۵۶۰۰ کیلومتر سواحل در شمال و جنوب جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و افزود: وجود بنادر پرشمار در این سواحل، تبادل محصولات و فعالیت های صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و دیگر صنایع را برای کشور فراهم و آسان کرده است. کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه نیز با حضور در پاویون شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران در نمایشگاه نفت و گاز روسیه، در نشست با مرتضی شاهمیرزایی، معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی و مدیران عامل شرکت های پتروشیمی حاضر در نمایشگاه نفت و گاز روسیه، ضمن اشاره به روابط خوب و سودمند دو کشور تأکید کرد: ایران و روسیه با داشتن ذخایر غنی نفت و گاز فرصت مناسبی در توسعه همکاری ها در این بخش دارند.