نگاهی کوتاه به مبانی تشکیل سازمان بسیج مستضعفین
حضور همگانی در میدان انقلاب
بسیج یک حرکت اجتماعی است که در هر جامعه ای با توجه به فرهنگ آن جامعه و به اشکال مختلف در اثر شرایط خاص به وجود می آید. حتی در صدر اسلام نیز هنگام حمله کفار و منافقین به مسلمانان زمانی که فرمان تشکیل نیروی مبارز علیه آنها داده می شود، مسلمانان داوطلبانه در مساجد گردهم می آمدند تا توان خود را از نظر نیروی انسانی و تجهیزات نظامی برای مقابله با دشمنان اسلام بسیج کنند. در مطلب پیش رو کوشیده ایم تا نگاهی کوتاه اما مبنایی به تشکیل بسیج پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بیندازیم. امام خمینی (ره) درباره تشکیل بسیج مستضعفین می فرماید: « قضیه بسیج، همان مساله ای است که در صدر اسلام بوده است، این مساله جدید نیست، در اسلام سابقه داشته و چون مقصد ما اسلام است، باید هر جوانی یک نیرو باشد برای دفاع از اسلام و همه مردم و هر کسی در هر شغلی که هست، مهیا باشد برای جلوگیری از کفر و هجوم بیگانگان».
تشکیل بسیج
در باره پیدایش بسیج دو مرحله قابل توجه است:
۱- بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شاهد حرکتی فرهنگی بودیم که به واقع درجهت حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی به شمار می آید و در این مسیر شاهد تشکیل ارگان ها و هسته های انقلابی نظیر سپاه، کمیته های انقلاب و غیره بودیم که نقش مردم در این حرکت و تلاش چشمگیر و موثر بوده است. به نظر می رسد بعد از رشد این نهادها مردم به این فکر می افتند که برای کسب آمادگی در مقابله با دشمنان انقلاب، آموزش های رزم نظامی را ببینند و طبیعتا حرکتی به نام بسیج در پایگاه ها و مساجد به وجود می آید که آموزش هایی هم داده می شود.
۲- مرحله دوم مصادف است با تصرف جاسوس خانه آمریکایی، با اشغال این لانه فساد توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، شیطان بزرگ برای نجات خود از وضعیت موجود به توطئه هایی علیه جمهوری اسلامی دست زد ، از جمله حمله نظامی به طبس، غافل از اینکه شن ها مامور الهی شده و این توطئه را خنثی کردند، حصر اقتصادی که این توطئه هم خود عاملی شد برای حرکت هرچه بیشتر مردم در جهت خودکفایی جمهوری اسلامی ایران، ترور شخصیت های انقلاب اسلامی، کودتا و حرکت های مذبوحانه گروهک های چپ و راست. با چنین وضعیتی باید تاکید کرد که خدا را شکر که دشمنان ما را از نادانان قرار داد و از نادانی آنها همین بس که سنت لایتغیر الهی این است که صالحان و شایستگان، وارثین اصلی زمین هستند ولی آنها غافلانه هر لحظه در پی تدارک حیله جدیدی بوده و هستند. امام خمینی(ره) همیشه با دید وسیع و پیامبرگونه شان به خوبی دریافته بودند که شیطان بزرگ بیکار نمی نشیند؛ از این رو در ۵ آذرماه ۱۳۵۸ تشکیل ارتش ۲۰ میلیونی را صادر فرمود. در این فرمان، حرکت هایی را که به نام بسیج در جامعه مطرح بود، تسریع کرده و انسجام بخشیدند و از آن تاریخ بود که مسوولان به این فکر افتادند که سازمانی به نیروهای موجود در جامعه بدهند و در پی فرمان امام امت، زن و مرد، پیر و جوان از نوجوان ۱۲ ساله تا پیر ۷۰ ساله عاشقانه فرمان رهبرشان را لبیک گفتند.
تعریف بسیج
در لغت نامه دهخدا آمده است که بسیج به لحاظ لغوی به معنای سامان و اسباب ساز و سازمان جنگ، عزم و اراده، آماده سفر شدن و آماده ساختن نیروهای نظامی یک کشور برای جنگ است. به نظر ما بسیج یک حرکت منظم و سازمان یافته اجتماعی است که با توجه به فرهنگ هر جامعه و به اشکال مختلف در اثر شرایط خاصی مانند جنگ، حوادث غیر مترقبه و حتی در زمان صلح و آرامش به صورت آماده باش به وجود می آید. در جامعه ما نیز بسیج، یک نهاد اجتماعی است و همانند خانواده که عضوی از نظام اجتماعی جامعه است، به شمار می آید، نهادی که با هدف پاسداری از ارزش ها و آرمان های انقلاب اسلامی به وجود آمده است و انحلال آن جز در صورت انحلال جامعه اسلامی قابل تصور نیست. در اساسنامه سازمان بسیج مستضعفین، بسیج را به این صورت تعریف کرده اند:
«بسیج نهادی است تحت فرماندهی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) که هدف آن نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن و جهاد در راه خدا و گسترش حاکمیت قانون خدا در جهان طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران و تقویت کامل بنیه دفاعی از طریق همکاری با سایر نیروهای مسلح، همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلا و حوادث غیر مترقبه است».
هدف از تشکیل بسیج
آرمان والا و ایده بلند و هدف عالی انقلاب اسلامی ما را چنین می سزد که از چارچوب مرزهای ایران بگذرد و دروازه های ملل محروم و توده های مظلوم و مستضعف جهان را بگشاید و پیام آرامش بخش و رسالت انسانی و رهایی بخش خویش را به گوش جان آنها برساند و زمینه های حکومت عدل الهی و جهانی امام عصر (عج) را آماده سازد؛ از این رو، بسیج تمام نیروهای فعال و آمادگی جهت تحقق این آرمان ارزنده انسانی، امری ضروری و طبیعی به نظر می آید و از اینجا بود که امام خمینی(ره) این قلب تپنده انقلاب و پیام آور آزادی و کرامت و هویت اسلامی و انسانی این قرن جهت مبارزه همه جانبه با آمریکای جهانخوار که هر روز برای گسترش تجاوزات خویش، چنگ و دندان نشان می دهد و در رویارویی با همه ابرقدرت های تجاوزگر و رشد انقلابی نهضت اسلامی روز پنجم آبان 1358 را بسیج عمومی اعلام فرمودند و درباره هدف از تشکیل بسیج گفتند: «مملکت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد» و در حالت کلی می توان گفت که هدف از تشکیل بسیج را قرآن بیان فرموده و در آیه چهلم سوره توبه می فرماید: « انفروا خفاقا و ثقالا و جاهدوا باموالکم و انفسکم فی سبیل الله ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون؛ با کیفیت مختلف حرکت کنید و کوچ کنید در حالی که با بار سبک هستید. مجهز باشید و جهاد کنید با مال و جانتان در راه خدا». یکی دیگر از هدف تشکیل بسیج را بازوی ولایت فقیه دانسته و تک تک اعضای بسیج را سلول های بافت ولایت فقیه می دانیم. هدف از تشکیل بسیج، جذب آموزش، سازماندهی نیروهای مردمی و اصلی ترین مساله بسیج، به کارگیری نیروهای مردمی در ماموریت های محوله با توجه شرایط سنی بسیجیان اعم از دانش آموزی، دانشجویی، کارگری، کارمندی، عشایر و غیره است. تشکیلات بسیج به علت ساخت مردمی از یک سو و گستردگی آن از سوی دیگر باید طوری تنظیم شود که هم در زمان صلح و هم در زمان جنگ بتواند کارآیی لازم را داشته باشد.
اهمیت و ضرورت تشکیل بسیج
پس از تسخیر انقلابی لانه جاسوسی آمریکا انتظار می رفت که از سوی دشمن شماره یک یعنی آمریکای جهانخوار توطئه ها و تحریک ها بر ضد این کشور انقلابی شدت یافته و با گسترش آنها زمینه برای دخالت نظامی فراهم شود تا با حمله مسلحانه به ایران و انقلاب اسلامی، رژیم مردمی جمهوری اسلامی را از پای در آورد و حاکمیت طاغوت را دوباره برقرار سازد؛ بنابراین مشخص بود که در این جنگ جدید، امت اسلام نمی تواند فقط و فقط از مشت استفاده کند و به دفاع برخیزد بلکه ضرورت مسلح شدن و آموزش نظامی دیدن برای همه مشخص بود و احساس می شد که اگر همه مردم وارد صحنه نشوند و با کیفیت و طرز کار سلاح ها آشنایی نداشته باشند، نمی توانند این سلاح ها را علیه شیطان بزرگ به کار گیرند؛ از این رو تشکیل بسیج در تمام قشرها (دانش آموزی، دانشجویی، کارگری، عشایری و...) به شکل وسیعی صورت گرفت و امام امت فرمان تاریخی تشکیل بسیج عمومی را صادر کرد و در رابطه با ضرورت آن چنین فرمود: «الان در راس همه مسائل اسلامی ما قضیه مواجهه با آمریکاست. باید تمام تجهیزات ما به طرف این دشمن باشد. مبادا یک وقتی یک تبلیغات سویی بشود و نظرهای ما تشتت پیدا بکند و افکارمان افکار مختلف بشود. باید الان همه افکار ها یک چیز باشد. چطور در آن وقتی که ما مواجه با این قدرت شیطانی داخلی بودیم، هیچ دیگر تشتتی در کار نبود. همه با هم یک فکر داشتید و الله اکبر می گفتید و مقابله با یک چنین قدرتی می کردید. شما الان می دانید که مقابله ما با یک قدرتی است که قدرتش صدها برابر زیادتر از آن قدرت قبلی است. شما امروز یک چنین حالی دارید و مملکت مان یک چنین حالی دارد. مملکت شما الان یک حالی دارد که اگر دیر بجنبیم برای همیشه تا آخر از بین رفته ایم. همه باید یکصدا باشند. سر و صدای امروز حفظ مقابله با آمریکاست... باید همه قوایمان را مجتمع کنیم برای نجات دادن این کشور باید اگر مسائلی برایمان پیش بیاید، هرچه هم سخت باشد، تحمل کنیم. باز هم من تکرار می کنم که بدانید شما با یک قدرتی مواجه هستید که اگر غفلت بشود، مملکتتان از بین می رود، غفلت نباید بکنید غفلت نکردن به این است که همه قوا را و هرچه فریاد دارید، بر سر آمریکا بکشید، هرچه تظاهرات بر ضد آمریکا بکنید، قوای خودتان را مجهز بکنید و تعلیمات پیدا کنید و به دوستانتان تعلیم بدهید».
بسیج در کلام مقام معظم رهبری
عرصه بسیج یک عرصه عمومی است؛ نه مختص یک قشر است، نه مختص یک بخشی از بخش های جغرافیایی کشور است، نه مختص یک زمانی دونِ زمان دیگری است؛ نه مختص یک عرصه ای دون عرصه دیگر است. در همه جاها، در همه مکانها، زمان ها، عرصه ها و در همه قشرها، این وجود دارد. این معنای بسیج است.
بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ
02/04/1389