قیمت نفت خام چقدر بالاست
به واقع قیمت های نفت خام تا چه اندازه بالاست و این سطوح قیمتی چه سیگنالی را به سوی تولیدکنندگان و مصرف کنندگان درباره نیاز بازارهای جهانی به عرضه بیشتر و مصرف کمتر سوخت ارسال می کند؟ قدرت یک سیگنال قیمتی به دو مبحث «سطح واقعی قیمت های مطابق تورم» و «اندازه تغییر در مقایسه با سال های اخیر» بستگی دارد. از نظر اندازه تغییر، قیمت های جهانی نفت خام اکنون حامل سیگنال قوی درباره نیاز به افزایش عرضه و کاهش مصرف هستند، زیرا روند بهبود تقاضا برای نفت خام، پس از پشت سر گذاشتن رکود ناشی از دوران شیوع ویروس عالم گیر کووید-19 (کرونا) در سال 2020 میلادی، از عرضه پیشی گرفته است.
قیمت شاخص نفت خام برنت دریای شمال اکنون بیش از 82 دلار برای هر بشکه معامله می شود، در حالی که این رقم در دوره مشابه سال گذشته میلادی کمتر از 38 دلار برای هر بشکه بود، به طوری که اکنون از لحاظ درصدی شاهد یکی از سریع ترین دوره های افزایش قیمت طی سه دهه گذشته هستیم. افزایش سریع قیمت، مشخصه سال نخست فرآیند جهش چرخه ای است و این وضع زمانی رخ می دهد که مصرف دوباره روند افزایشی دارد و در مسیری بالاتر از روند رشد قرار می گیرد، این در حالی است که تولیدکنندگان همچنان به دلیل تجربه رکودهای اخیر از افزایش عرضه خودداری می کنند. «چرخش از سطوح قیمتی پایین/ روند کاهشی قیمت» به «سطوح قیمتی بالاتر/ روند افزایشی قیمت» حامل سیگنالی مبنی بر نیاز تولیدکنندگان به تغییر رویه از روند کاهش به افزایش عرضه ودر سمت دیگر پیش گرفتن رویه صرفه جویی به جای بی بند و باری در مصرف از سوی مصرف کنندگان است. از نظر سطوح قیمتی در حالت قیمت مطابق تورم، سیگنال کنونی به تولیدکنندگان و مصرف کنندگان ضعیف تر و مبهم تر است. مقایسه تورم با قیمت های نفت در دوره های گذشته با تأثیر تورم که به طور مداوم ارزش دلار آمریکا را تضعیف کرده است و قیمت های آتی نفت خام را در طول زمان افزایش می دهد، مخدوش می شود. این تأثیر در دوره های دو تا سه ساله اندک است، به حدی که می شود آن را نادیده گرفت، اما در افق های پنج تا 20 ساله اهمیت فزاینده ای پیدا می کند. دلار از زمانی که قیمت های جهانی نفت خام در سال 2008 میلادی به بیش از 140 دلار برای هر بشکه رسید، حدود یک چهارم قدرت خرید مصرف کننده خود را از دست داده است. چنانچه قیمت های بی سابقه نفت خام شاخص برنت دریای شمال در سال 2008 میلادی بر مبنای قدرت خرید دلار در سال 2021 میلادی در نظر گرفته شود، قیمت ها باید بیش از 180 دلار به ازای هر بشکه می بود.
ارزیابی قیمت های واقعی
قیمت های مطابق تورم در گذشته بسیار بالاتر از رقمی بوده است که آن زمان به نظر می رسید و قیمت های کنونی نیز بسیار پایین تر از رقمی است که در مقایسه دوره های تاریخی بلندمدت به چشم می خورد. به طور واقعی، قیمت های برنت هم اکنون در هفتاد و دومین صدک برای همه ماه های معاملاتی از سال 1990 میلادی، اما تنها پنجاهمین صدک برای همه ماه های معاملاتی از سال 2000 میلادی، پنجاه و ششمین صدک برای همه ماه ها از سال 2010 قرار دارند. هیچ بازه زمانی مطلوبی برای ارزیابی قیمت های واقعی وجود ندارد. مقایسه های طولانی تر دوره های بیشتری را شامل می شود، اما حاوی داده های قدیمی تر با ارتباطی اندک تر است. بازه های زمانی کوتاه تر ارتباط بیشتری دارند اما دوره های کمتری دارند و ممکن است با دوره های کوتاه قیمت بالا یا پایین، بیشتر تحریف شوند. در بازارهای جهانی نفت خام، مقایسه های 30 ساله با دوره طولانی قیمت های بسیار پایین در دهه 1990 میلادی که ناپایدار بودن آن ثابت شده است، مخدوش می شود و ممکن است با تصمیم های یک ربع قرن آینده ارتباطی نداشته باشد. اما مقایسه های کوتاه تر از سال 2000 یا 2010 میلادی تحت تأثیر دوره های قیمت های بسیار بالا در بازه زمانی سال های 2008-2007 و 2014-2011 قرار دارد که به همان اندازه ناپایدار بوده و ممکن است به تصمیم ها در دهه 2020 میلادی مربوط نباشد. از بازه زمانی 1990 تا 2030 میلادی چهار دهه شامل چند تغییر واقعی و آینده نگر در رژیم و رفتار تولید و مصرف است که مقایسه های تاریخی را دشوار می کند. تغییرهای مهم شامل ظرفیت مازاد عرضه بزرگ در دهه 1990میلادی، انقلاب شیل از اوایل سال 2010 میلادی و ظهور خودروهای برقی برای رقابت با نفت در دهه 2020 میلادی است. با این حال، با بررسی سطح قیمت ها در بازه های زمانی یادشده، محافظه کارانه ترین نتیجه این است که سطح قیمت واقعی نفت اکنون متوسط یا متوسط رو به بالاست. قیمت های واقعی نفت خام حاوی سیگنالی درباره نیاز به عرضه و صرفه جویی بیشتر سوخت برای تولیدکنندگان و مصرف کنندگان است، اما این سیگنال هنوز چندان قوی نیست. احتمال دارد افزایش قیمتی بیشتر برای مجبور کردن مصرف کنندگان به کاهش مصرف نفت، تغییر گزینه های ارزان تر و تشویق تولیدکنندگان به افزایش عرضه مورد نیاز رخ داده باشد.