بلند پروازی امارات چالش جدید نفتی
شعیب بهمن در سال های اخیر به شکل قابل ملاحظه ای بر میزان ذخایر نفتی امارات متحده عربی افزوده شده است. این مسئله موجب شده که مقام های سیاسی امارات با اعتماد به نفس بیشتری در اوپک و بازارهای بین المللی انرژی عمل کنند و حتی به رقابت و اختلاف با عربستان سعودی نیز دامن بزنند. با توجه به اهمیتی که این موضوع در آینده بازارهای جهانی انرژی دارد و می تواند به تحولات مختلفی دامن بزند، این پرسش مطرح است که آیا امارات قصد دارد خود را به بزرگترین صادرکننده نفت در اوپک مبدل کند؟ اگر امارات در پی تحقق چنین هدفی باشد، بازارهای جهانی و همچنین شرکای این کشور در اوپک چگونه متاثر خواهند شد؟
در سال های اخیر، شورای عالی نفت امارات از کشف میلیاردها بشکه ذخایر نفتی در نقاط مختلف این کشور خبر داده است. این شورا کشف حدود ۲ میلیارد بشکه نفت متعارف در امارت نشین ابوظبی و همچنین حدود ۲۲ میلیارد بشکه نفت غیر متعارف در مناطق خشکی را تایید کرده است. پیش از آن نیز شورای عالی نفت امارات از کشف ذخایر تازه حاوی ۷ میلیارد بشکه نفت و ۵۸ هزار میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی خبر داده بود.
قبل از اعلام این اکتشاف های جدید، امارات با ۹۷ میلیارد و ۸۰۰ میلیون بشکه در جایگاه هشتم کشورهای دارنده بیشترین ذخایر نفتی قرار داشت و کشورهای ونزوئلا (۲۹۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون)، عربستان (۲۶۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون)، کانادا (۱۷۱ میلیارد)، ایران (۱۵۷ میلیارد و ۸۰۰ میلیون)، عراق (۱۴۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون)، کویت (۱۰۴ میلیارد) و روسیه (۱۰۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون) بشکه بالاتر از آن کشور قرار داشتند. با این حال اکتشاف های جدید در مجموع باعث افزوده شدن بیش از 31 میلیارد بشکه نفت به ذخایر این کشور شده است؛ از این رو می توان امارات را با حدود 128 میلیارد بشکه نفت در رتبه ششم دارندگان ذخایر طلای سیاه جا داد.
همراه با کشف ذخایر نفتی جدید در امارات، شرکت نفت ابوظبی اقدام به افزایش سرمایه گذاری در پنج سال آینده به ارزش ۴۴۸ میلیارد درهم (حدود ۱۲۲ میلیارد دلار) کرده است. بر اساس این طرح امارات قصد دارد ۱۶۰ میلیارد درهم (۴۳.۶ میلیارد دلار) را به اقتصاد محلی امارات در بازه زمانی سال های 2021 تا ۲۰۲۵ هدایت کند. این میزان نشان می دهد که امارات متحده عربی، یک برنامه بلندپروازانه جدید را برای تولید و صادرات نفت خود طراحی کرده است.
تغییر بازیگری نفتی
ارتقای جایگاه امارات در میان دارندگان ذخایر نفتی در حالی صورت گرفته که در دهه های گذشته از این کشور به عنوان یکی از منابعی یاد می شد که در آینده نزدیک نفت آن به پایان می رسد؛ به همین دلیل عمدتا در چشم اندازهای بلندمدت بازارهای نفت، امارات به عنوان بازیگری تاثیرگذار مورد توجه قرار نمی گرفت. با این حال تغییر جایگاه این کشور در یک سال گذشته از یک سو موجب دگرگونی در دیدگاه ها نسبت به آینده بازیگری ابوظبی در عرصه انرژی شده و از سوی دیگر تغییر رفتار این کشور را نیز در عرصه های بین المللی در پی داشته است.
یکی از مهمترین تغییرات در این خصوص، در روابط امارات با عربستان سعودی بروز و ظهور یافته است. اختلاف دو کشور درباره سهم صادراتی امارات و ایجاد تغییر در توافق اوپک پلاس که در نهایت با عقب نشینی سعودی مواجه شد، می تواند مقدمه ای برای بلندپروازی های آینده ابوظبی باشد. در واقع امارات در گام نخست بلندپروازی های نفتی خود موفق شد بازیگر قدرتمندی همچون عربستان را ناگزیر به قبول خواسته های خود بکند؛ از این رو تضمینی وجود ندارد که این کشور در آینده دوباره خواسته های مشابه یا حتی بلندپروازانه تری را مطرح نکند. به خصوص که اختلاف های امارات با عربستان در خصوص مسائل منطقه ای همچون جنگ یمن، رابطه با قطر و مدیریت شورای همکاری خلیج فارس روز به روز بیشتر می شود.
چشم انداز آینده
درباره چرایی بلندپروازی های نفتی امارات دست کم دو سناریو مطرح است:
نخستین سناریو آن است که امارات به خوبی متوجه جنگ پنهانی که برای حفظ و کسب بازارهای صادراتی وجود دارد، شده است. اضافه شدن آمریکا به صادرکنندگان نفت در سال های اخیر موجب تنگاتنگ تر شده رقابت در این حوزه شده است. در عین حال همراهی عربستان با آمریکا در این زمینه می تواند موقعیت امارات را هم در بازارهای جهانی و هم در عرصه های سیاسی تحت تاثیر قرار دهد؛ از این رو امارات قصد دارد تا حد ممکن ظرفیت های نفتی خود را توسعه دهد تا در آینده همچنان بازیگری تعیین کننده در بازارهای بین المللی به شمار آید.
دومین سناریو آن است که هدف امارات از افزایش تولید و صادرات، آماده شدن برای دوران پسا نفتی است. اگر پیش بینی های شرکت هایی همچون بریتیش پترولیوم که اعتقاد دارد جهان در حال حاضر در اوج تقاضا برای نفت قرار دارد یا شرکت ایکوینر نروژ که معتقد است تقاضا در 2027 یا 2028 به اوج خود خواهد رسید، مورد پذیرش قرار گیرد، آنگاه کشورهایی همچون امارات که تنها به کسب درآمد از طریق صادرات نفت متکی هستند، زمان اندکی برای فروش نفت خود با قیمت مناسب دارند. بر این اساس اماراتی ها قصد دارند قبل از کاهش تقاضا برای نفت، بیشترین استفاده را از آن ببرند. بسیاری از برآوردهای صورت گرفته در حوزه انرژی تاکید می کنند که نهایتا جهان در یک تا دو دهه آینده از مصرف نفت به عنوان انرژی اصلی عبور خواهد کرد و عصر انرژی های تجدیدپذیر و نو شروع خواهد شد؛ از این رو امارات قصد دارد هم از این فرصت باقی مانده برای فروش منابع نفتی خود استفاده کند و هم از درآمد کلان آن به سرمایه گذاری در حوزه انرژی های تجدیدپذیر و نو بپردازد. واقعیت آن است که در پیش گرفتن تحقق هر یک از سناریوهای فوق از سوی امارات، برای تولیدکنندگان نفت در جهان تنها یک پیامد خواهد داشت، زیرا نتیجه هر دو سناریو برای بازارهای جهانی، تشدید رقابت و مقابله امارات با سایر تولیدکنندگان نفت به خصوص در اوپک خواهد بود. اتخاذ چنین رویه ای از سوی امارات به این معناست که اگر چه این کشور به صورت علنی از اوپک یا توافق اوپک پلاس خارج نخواهد شد، اما در عین حال پیگیری منافع خود را در اولویت قرار خواهد داد و تلاش می کند سهم بیشتری از بازار را به دست آورد.
منبع : ماهنامه ایران پترولیوم