گفت وگو با یکی از کارکنان صنعت نفت که در حوزه های مداحی، ورزشی و هنری فعالیت جدی دارد
با افتخار برای همکارانم مداحی می کنم
اعظم محمد شفیع زاده - ذکر یاد و نام اهل بیت علیهم السلام، سنت ویژه و تحسین شده ای است که ما ایرانیان بر آن پای فشرده ایم و مداحان کشوری، منطقه و حتی بین المللی بسیار خوبی داریم. حجت رضایی از کارکنان خطوط لوله و مخابرات منطقه جنوب شرق علاوه بر کار وفعالیت در خانواده بزرگ صنعت نفت، از نوجوانی و با تکیه بر صدای خوش و تعالیم حرفه ای، پای در میدان مداحی و ذاکری برای اهل بیت علیهم السلام گذاشته است؛ به طوری که آوازه اش در شهرستان رفسنجان پیچیده و صدایش را بسیاری از همکاران منطقه نیز شنیده اند. با او درباره خانه و خانواده، بخصوص دنیای مداحی، ظرایف و نکات ویژه ای که یک مداح اهل بیت علیهم السلام باید دنبال کند، گفت وگو کرده ایم که ادامه می خوانید:
چگونه وارد خانواده بزرگ صنعت نفت شدید؟
از سال 83 به منطقه جنوب شرق آمدم و 18 سال سابقه کار دارم. دوران کارشناسی ارشد مدیریت دولتی را در گرایش تحول به پایان رسانده ام. متأهلم، 3 فرزند دارم و همسرم فرزند شهید هستند. دختر بزرگم دُرسا 13 ساله است و امسال به پایه هفتم می رود، نازنین زهرا و نازنین زینب دو قلوهای 7 ساله من نیز کلاس اول هستند.
چه روند کاری را در منطقه جنوب شرق طی کردید و در چه بخش هایی مشغول بودید؟
کار در واحدهای حراست، بسیج و دبیری کمیته معاملات منطقه را تجربه کردم. ابتدا در واحد بسیج مشغول فعالیت بودم و سپس با توجه به نیاز واحد حراست به یک نیروی دفتری کارآزموده، از من خواسته شد تا در آنجا مشغول به کار شوم. بعد از آن در واحد حقوقی و در کمیته مناقصات یک سال همکاری کردم، سپس با توجه به کمبود نیروی حراست، به آن واحد برگشتم و وارد شیفت شدم و اکنون 5 سال است که به شکل نوبتکار با این واحد همکاری می کنم.
علاقه تان به مداحی از چه زمانی آغاز شد و چگونه آن را شروع کردید؟
کار مداحی به دوران نوجوانی من برمی گردد، همیشه در مسابقات قرائت قرآن کریم، مقام اول استانی را کسب می کردم. در دوران دبیرستان نیز مؤذن مدرسه بودم و در مسابقات اذان در سطح استانی مقام دارم. بعد از آن در هیأت شهدای دانش آموز دبیرستان به خواندن ادعیه و نوحه خوانی تشویق شدم و سپس بتدریج مداحی را جسته و گریخته دنبال کردم و با آشنایی با مجمع مداحان شهر، در کلاس ها شرکت کردم و به طور کلی می توانم بگویم که سن 16 سالگی، آغاز کارم در مسیر مداحی بود.
شما با این سن کم می توانستید در کلاس های مجمع شرکت کنیدو این کلاس ها پذیرای شما بودند؟
بله، برای رده های سنی متفاوت، کلاس مخصوص وجود دارد؛ از مبتدی تا پیرغلامان که مسن ترین افراد هستند. در مجمع از حضور نوجوانان استقبال می شود. این شد که مداحی را آغاز کردم و چون آن زمان دسترسی به اینترنت وجود نداشت، اشعار مداحی و نوحه، بسختی به دستمان می رسید و از طریق کتاب، متن مورد نظر را پیدا می کردیم. در همین زمینه نیز کتابخانه ای یکهزار جلدی دارم.
مقدمات مدیحه سرایی تأثیرگذار برای اهل بیت علیهم السلام شامل چه مواردی می شود؟
در مداحی ابتدا باید در شعرخوانی مهارت داشته باشی و سپس به روضه خوانی رو بیاوری و من نیز همه این مراحل را گام به گام پیش رفتم؛ چون قرار است در نهایت روی قلوب تأثیر بگذاری؛ چراکه تا قلب متأثر نشود، اشکی جاری نمی شود. بنابراین کار بسیار سختی است و بخشی از کار به مهارت برمی گردد. علاوه بر آن باید مهندسی جلسه را بدانی، چگونه مداحی را آغازکنی، سپس به اوج و در نهایت به اتمام برسانی. همچنین تذهیب نفس و مراقبه شخصی نیز بسیار اهمیت دارد و در کنار آن باید از اطلاعات و دانش کافی نیز برخوردار باشی. حزن نیز مؤثر است، همه اینها وقتی در کنار هم قرار بگیرند، شاکله و پیکره مداحی را تشکیل می دهند.
چه شد که در مداحی پیش رفتید و مدارج عالی طی کردید؟
زمانی که نوجوان بودم، نوار استادان در این زمینه را گوش می دادم. سپس عازم خدمت مقدس سربازی شدم و بعد از اتمام، چند برنامه در شهر رفسنجان اجرا کردم که مورد اقبال قرار گرفت و این شد که سال 81 و بعد از حادثه شهدای غدیر، به عنوان مداح رسمی هیأت رزمندگان و حسینیه ثارالله شهرستان انتخاب شدم و در همان سال (در زمان حکومت صدام)، در سن 21 سالگی به عنوان مداح کاروان، عازم کربلا شدم.
بعد از آن، همکاری من با هیأت رزمندگان ادامه پیدا کرد و در مراسم مختلف شهرستان؛ بیت امام جمعه، یادواره شهدا، شهرستان ها و استان های مختلف به اجرای برنامه پرداختم و در سال 89 برای اجرای مراسم اربعین به کشور امارات و مراسم «ماتم لاری» شیعیان امارات به حسینیه می گویند (ماتم) دعوت شدم. سال 92 نیز به عمره مشرف شدم و همچنین بارها به عنوان مدیر یا مداح کاروان، توفیق تشرف به کربلا را یافتم که از شمارش خارج است. دوره های تکمیلی را در عرصه مداحی گذراندم و هم اکنون نیز با کانون مداحان رفسنجان همکاری دارم و به عنوان مدرس دوره های مختلف و آزمون گر آزمون ها، در سطوح و مقاطع مختلف تحصیلی آموزش مداحی، در سطح شهرستان با آنان همکاری می کنم.
همه این موارد را از لطف خدا، ذره پروری اباعبدالله(ع) و دعای خیر پدر و مادر می دانم، وگرنه که به خودی خود چیزی در توشه نداریم. آن قطره که در حساب ناید، ماییم؛ اما لطف حضرت بسیار شامل حالم شده و اگر عزت و احترامی وجود دارد، مرهون لطف امام حسین(ع) هستم.
چقدر معتقدید که مداح باید دارای اطلاعات زمینه ای، سواد و دانش باشد؟
همانند دیگر هنرها، مداح نیز باید دارای اطلاعات پایه ای باشد. دوره ها، فنون مداحی و صداسازی را بگذراند و به کسب معرفت بپردازد. اگر به بدیهیات این هنر توجه نکنی، موفق نمی شوی. تلمذ در محضر استادان و استفاده از تجربیات آنها را باید سرلوحه امور خود قرار دهی. دستگاه های آوازی، ردیف های موسیقی و گوشه ها را بشناسی و در مناجات خوانی به الحان عرب مسلط و آشنا باشی. همچنین غیر از فصیح و روان خوانی، ادای صحیح کلمات و مخارج حروف، باید مانند قراء که آیات عذاب و نویدبخش را متفاوت قرائت می کنند، الحان را بشناسی و در جای صحیح خود به کار ببری. مداح باید مهندسی و روانشناسی جلسه بداند و ذائقه مخاطب را شناسایی کند و در حدی که مستمع پذیرش دارد، مطالب را ارائه بدهد. از سوی دیگر باید خود را غرق در مطالعه کند و از منابع مستند و دسته اول، مطالب را استخراج تا بتواند در قالب روضه و به شکل قابل فهم به مخاطب ارائه کند. یک مداح باید در شعرخوانی، ویژگی های ادبی، وزن ها و آرایه ها را بشناسد. در نهایت کسی می تواند در این عرصه تأثیرگذار و ماندگار باشد که به اندازه کافی دانش، مهارت و تجربه داشته باشد.