گزارشی از مدرسه سازی صنعت نفت در آستانه سال تحصیلی جدید در استان خوزستان
یک تیر و چند نشان
افزایش 12 درصدی سرانه آموزشی، اثرگذاری بر مهاجرت، محرومیت و ایجاد اشتغال
مشعل خوزستان؛ سرزمین نفت، سالیان سال است که در همسایگی با صنعتی سخت، پرکار و البته پردرآمد روزگار می گذراند؛ اما این همسایگی آنطور که باید، دلنشین و رضایت بخش نبوده است؛ اگرچه خوزستانی ها می دانند که محرومیت های تلنبار شده این استان، حاصل کم کاری های دوره های مختلف در چند دهه است؛ اما باز هم نفت را مسؤول و پاسخگوی مستقیم کوچک ترین و بزرگ ترین مشکلاتشان می دانند. نفت هم از همان سال های ابتدایی حضور تا به امروز، سعی کرده به طرق مختلف، رضایت ساکنان شهرها و مناطق اطراف تاسیسات خود را به دست آورد؛ اما این تلاش ها همراه با نقص و اشکالاتی بوده که به مرور اصلاح و تکمیل شده اند.باید گفت تلاش نفت همسو با مسؤولیت های اجتماعی خود طی سال های اخیر هدفمند شده و دیگر کمتر موردی را می توان از هدرروی سرمایه نفت در پروژه های حمایتی و مسؤولیت های اجتماعی دید. این پروژه ها طی سال های اخیر با نظارت و حضور مستقیم صنعت نفت، در همکاری با نهادها و سازمان های مسؤول استانی و منطقه ای و با به کارگیری نیروهای بومی توانسته اند به یک بازوی مهم اجرایی نفت و نقطه اتکا در حفظ اعتماد و رضایت ساکنان و هموطنان خوزستانی تبدیل شوند.
آنچه طی سال های اخیر در قالب مسؤولیت های اجتماعی صنعت نفت پیش بینی شده و در دستور کار قرار گرفته، دامنه گسترده ای دارد و با محوریت مناطق عملیاتی نفت اجرایی می شود. در این میان، افزایش سرانه آموزشی و ساخت و نوسازی و بازسازی و تجهيز مدارس در استان خوزستان با محوریت مناطق محروم، یکی از مهم ترین اقدامات و دستاوردها در حوزه مسؤولیت اجتماعی بوده که از ابتدای اجرای طرح ها شروع شده و تا به امروز با قوت ادامه دارد. مدیریت نظارت بر طرح های عمرانی مناطق نفت خیز شرکت ملی نفت ایران طی این سال ها، در حوزه مسؤولیت های اجتماعی در استان های خوزستان، بوشهر، هرمزگان، فارس، كهگيلويه و بويراحمد و برخی دیگر از استان ها خدمات عام المنفعه شرکت ملی نفت ایران را اجرایی کرده که همه این خدمات، جدا از نگاه های سیاسی و منطقه ای و صرفا مطابق با نیازسنجی استانی و اعلام نیاز مسؤولان استانی بوده است.
افزایش 12 درصدی سرانه آموزشی، نتیجه حضوری فراگیر در خوزستان
به گزارش خبرنگار «مشعل»، حالا و در ادامه جریانی که از سال ها قبل در حوزه مسؤولیت اجتماعی صنعت نفت شروع شده، می توان اعلام کرد که در نتیجه تلاش های مدیریت نظارت بر طرح های عمران مناطق نفت خیز شرکت ملی نفت ایران و البته تخصیص اعتباراتی که همواره بموقع و کامل صورت گرفته، سرانه فضای آموزشی استان خوزستان بیش از 12درصد افزایش داشته است. این افزایش به طور مستقیم حاصل اجرای پروژه های آموزشی صنعت نفت و ساخت و نوسازی و بازسازی مدارس مناطق محروم استان خوزستان بوده است.
بر اساس این گزارش، از ابتدای شروع طرح های ساخت و بازسازی و نوسازی مدارس در استان خوزستان تاکنون 633 مدرسه با اعتبار بالغ بر 1877 میلیارد ریال احداث، بازسازی، نوسازی و تجهيز شده است. همچنین 54 پروژه نوسازی مدارس دیگر نیز با اعتباری بالغ بر 1497 میلیارد ریال در مراحل اجرایی قرار دارند که با وجود محدودیت های شرایط اقتصادی و تورم سهم این پروژه ها کاهش نداشته است. این پروژه ها عموما در مناطقی که نفت، بیشترین حضور و اثرگذاری را دارد، شروع و اجرایی شده اند. مناطقی همچون «غرب کارون» که تازه با حضور نفت و فعالیت شرکت های نفتی و پروژه های سنگین، عمق محرومیت هایش آشکار و به چشم بسیاری از مسؤولان استانی آمده است.
به گفته كارشناس اداره كل نوسازي مدارس استان خوزستان: «عموما اقدامات آموزشی اجرا شده از سوی صنعت نفت در مناطق محروم روستایی و حاشیه ای شهرها بوده و می توان گفت که اجراي این پروژه های آموزشی و ساير پروژه هاي عمراني، علاوه بر کاهش آمار مهاجرت از روستاها و مناطق محروم، گاه زمینه مهاجرت معكوس به روستاها را نيز فراهم آورده است.»
این کارشناس به مهاجرت داخلی و بین استانی خوزستان نیز اشاره کرد و گفت:« بسیاری از خانواده های اقوام و عشایر استان های اطراف در فصل سرد که همان زمان بازگشایی مدارس است، به استان خوزستان مهاجرت موقت دارند و به عبارتی بار آموزشی دانش آموزان استان های اطراف را مدارس خوزستان به دوش می کشند و حالا با ساخت مدارس در بسیاری از مناطق محروم از سوی صنعت نفت، بخشی از این نیاز آموزشی برطرف شده است.»
ايجاد تمركز، يكپارچگي و پرهيز از بی نظمی و موازي كاري در گذشته
صنعت عظیم نفت همواره و طی سال های گذشته، کمک به جوامع محلی و تامین نیازهای همسایگان خود را در دستور کار داشته است؛ اما این تلاش برای حضور موثر در مواردي به «موازی کاری» با دستگاه های متولی استانی و کشوری، ناهماهنگی با سایر بخش های اجرایی می انجامید. گاه خدمات ارائه شده از سوی صنعت همچون ساخت مدرسه یا خانه بهداشتی در گوشه ای متوقف و بلااستفاده می ماند و حتی درخواست های زیادی برای ارائه اعتبارات نقد به استان ها به جای اجرای پروژه صورت می گرفت. با جا افتادن موضوع مسؤولیت اجتماعی در صنعت نفت، قوانین و رویه ها اصلاح و از سوی بالاترین مقام وزارت نفت ابلاغیه صادر شد تا ضمن پرهيز از موازي كاري، تمامی فعالیت های عمراني در حوزه مسؤولیت های اجتماعي به صورت متمركز مديريت شود.
به این ترتیب، مدیریت نظارت بر طرح های عمراني مناطق نفت خیز به نمايندگي از شرکت ملی نفت ایران چند اصل مهم را در دستور کار قرار داد که یکی از مهم ترین آنها مشارکت با ارگان مربوطه در همان استان است. در شرایط اجرای پروژه های مسؤولیت اجتماعی از جمله ساخت و تجهيز مدارس همه اقدامات از مطالعات امکان سنجی، طراحي، تعیین زمین و انتخاب پیمانکار تا تامین نیروی انسانی و پرسنل با هماهنگی و از سوی سازمان نوسازی مدارس استان انجام می شود. مسأله مهم دیگر، این است که تخصیص اعتبار مرحله به مرحله و متناسب با پیشرفت پروژه صورت می گیرد. در این شرایط، نفت و سازمان نوسازی مدارس، پروژه را دوطرفه پیش می برند و هر دو طرف نسبت به آن توجه و حساسیت دارند؛ اگرچه اعتبار این پروژه ها را نفت پرداخت می کند؛ اما سازمان نوسازی هم در تکمیل و اجرا کمک اعتباری و مشاركت دارد و مهم تر اینکه چون پروژه را خودشان اعلام نیاز و پیگیری کرده اند، پس از پایان کار نسبت به بهره برداری و راهبري آن اقدام می کنند.
بر اساس این گزارش، اجرای مدارس در مناطق مورد نظر و با قابلیت آموزشی که از قبل پیش بینی شده، یکی از مهم ترین اهداف مدیریت نظارت بر طرح های عمرانی مناطق نفت خیز شرکت ملی نفت ایران بوده است؛ اما این روند یک اثر مهم دیگر هم دارد و آن، ایجاد اشتغال و به کارگیری نیروهای بومی است. اجرای پروژه های مسؤولیت اجتماعی و در این مورد، ساخت، نوسازی و بازسازی مدارس در این مناطق، زمینه اشتغال محلی را فراهم می کند، ضمن اینکه پس از ساخت نيز برای هر کدام از این مدارس، در حد مقدور، پرسنلی بومی، از سوی سازمان نوسازی مدارس همان استان معرفی می شوند و می توان گفت این پروژه ها ضمن افزايش سرانه آموزشي، باعث افزايش نرخ اشتغال نيز می شود.
حالا دیگر چه در غیزانیه و چه در شهر اهواز، مدارسی با امکانات قابل قبول فعال هستند که حتی اگر لوگوی نفت بر سردرشان نباشد، مردم آن محدوده بخوبی می دانند که این مدرسه را نفت ساخته و فرزندانشان امید به آینده را می توانند در همین تغییرات ببینند. آنچه برای نفت اهمیت دارد، همین اعتماد و همراهی دوطرفه و ارزشمند با مردم و همسایگان همیشگی خود است که ساده و ارزان به دست نیامده و نباید بسادگی از دست برود یا کمرنگ شود. شرایط کشور سخت و محرومیت ها هنوز قابل توجه هستند و نفت هنوز در ابتدای راهی ایستاده که باید با چشم باز در آن گام بردارد.