شعله ور شدن قیمت گــــاز در بازارهای جهان
قیمت گاز در بازارهای مختلف جهان، با احتساب تورم به بالاترین سطح خود در هفت سال اخیر رسیده است، در حالی که معامله گران پیش بینی می کنند عرضه این سوخت پاک در زمستان پیش رو، با کمبود روبه رو می شود و سرعت فرایند احیای مصرف این حامل انرژی، سریع تر از روند بهبود تولید از شرایط رکود پیش آمده به دلیل شیوع ویروس کروناست.
با توجه به رکود بی سابقه ای که در سال 2020 میلادی در پی شیوع ویروس عالم گیر کرونا و به دنبال آن قرنطینه ها و محدودیت های سختگیرانه رخ داد، بازار گاز جهان اکنون در حال تجربه یک چرخه قیمتی کلاسیک اما پر نوسان است؛ شرایطی که می تواند به وقوع انقلاب قیمتی در سال 2021 تا 2022 بینجامد. براساس گزارش بانک جهانی، قیمت های جهانی وزنی حجمی پس از تعدیل تورم، به پایین ترین سطح سالانه خود از سال 1995 میلادی تاکنون رسیده است. کاهش شدید عملیات حفاری و سرمایه گذاری در صنعت گاز، کاهش بی سابقه تولید این سوخت پاک در سراسر جهان را رقم زده است، به طوری که این شرایط حتی با وجود احیای فعالیت های اقتصادی جهان، همچنان در شرایط رکود به سر می برد. در واکنشی اجتناب ناپذیر، قیمت های ماهانه از اواسط سال 2014 میلادی با احتساب تورم به بالاترین حد خود رسیده است؛ زیرا معامله گران پیش بینی می کنند برای پاسخگویی به مجموع تقاضای مصرف کنندگان تا پایان سال جاری میلادی عرضه کافی وجود ندارد. تا ماه اوت امسال، قیمت حقیقی در کل ماه های سال از سال 1980 میلادی به صدک شصت وهشتم رسیده که نسبت به صدک نخست در ژوئن 2020 افزایش نشان می دهد و این افزایش تا زمان بررسی در ماه اوت با بیشترین افزایش همراه بوده است. افزایش قیمت ها، سیگنالی قوی را با پیام لزوم افزایش عرضه به صنعت گاز ارسال می کند و شرایط جریان نقدی را برای تأمین هزینه های اصلی افزایش تولید فراهم می آورد، به گونه ای که این وضع باید حامی رشد قابل توجه در سال های 2022 و 2023 میلادی باشد.
شوک قیمتی
براساس گزارش بررسی آماری انرژی جهان ازسوی شرکت بی پی، پیش از شیوع ویروس عالم گیر کرونا، تولید و مصرف سالانه گاز جهان در بازه زمانی سال های 2009 تا 2019 سالانه حدود سه درصد افزایش یافته بود. شیوع ویروس کرونا سبب شد مصرف گاز طبیعی در سال گذشته میلادی 2.1 درصد کاهش یابد (بالاترین سطح کاهش از زمان وقوع بحران مالی در سال 2009)، در حالی که تولید حتی با کاهش شدید 3.1 درصد (بیشترین کاهش از حداقل دهه 1970 تاکنون) روبه روشد. در نتیجه واکنش تهاجمی عرضه، عرضه مازاد گاز تا پایان سال 2020 میلادی تا حد زیادی مهار شد. زمستانی سردتر از حد معمول، از جمله سرمای قطبی شدید و وسیع در ایالت تگزاس آمریکا در فوریه سال جاری میلادی، ذخیره سازی های مازاد را خالی کرد و سطح ذخیره سازی ها تا مارس و آوریل 2021 میلادی به پایین تر از سطح میانگین پنج ساله رسید. نخستین نشانه ها مبنی بر جایگزینی عرضه اضافی با کمبود عرضه در آغاز سال 2021 میلادی، هنگام افزایش قیمت گاز طبیعی مایع شده (ال ان جی) در شمال شرق آسیا، پدیدار شد. افزایش قیمت ها پیرو این شرایط، روندی مداوم را طی می کند و ابتدا به قاره اروپا سرایت کرده و سپس به ایالات متحده آمریکا برمی گردد؛ زیرا شرایط کمبود احتمالی تولید تشدید شده است. در چند ماه آینده، با ثابت ماندن رقم تولید، به نظر می رسد با توجه به قیمت های بالای مصرف گاز، باید از مسیرهایی مانند صرفه جویی، تغییر نوع سوخت (بیشتر استفاده از زغال سنگ در تولید برق) و کاهش مصرف (بیشتر از طریق خاموشی های صنعتی) مهار شود. اما در سال آینده میلادی، قیمت های بالاتر بتدریج انگیزه بیشتری برای افزایش عملیات حفاری و تولید ایجاد می کند، به طوری که که شرایط بازار تا پایان سال 2022 متعادل و قیمت ها به سطوح میانگین بلندمدت نزدیک شود. به همان نحو که در سال 2020 میلادی، تولید گاز بسیار سریع تر از مصرف آن کاهش یافت و ذخیره سازی های مازاد خالی شد، اکنون برای پر کردن ذخیره سازی ها و رساندن آنها به نقطه آرامش، این روند باید رشدی سریع تر از مصرف در سال 2022 میلادی داشته باشد. بنابراین بازگشت تعادل به بازار، مستلزم تجربه دوره ای از قیمت های بالا و غیرمعمول در کوتاه مدت است تا اینکه در اواخر نیمه دوم سال 2022 و تا 2023 به سطح میانگین بلندمدت نزدیک شود.
سوخت پاک در قاره سبز
با توجه به سطح پایین ذخیره سازی ها و رفتن به سمت زمستان، قیمت گاز طبیعی در قاره اروپا در حال افزایش است، از این رو نیروگاه ها اکنون به استفاده از سوخت زغال سنگ تشویق می شوند و بخش های صنعتی نیز ناچار فکر تعطیلی موقت کارخانه ها را در سر می پرورانند. قیمت شاخص گاز در معاملات بازار آتی اروپا برای تحویل در ماه ژانویه سال 2022 میلادی، زمانی که انتظار می رود تقاضا برای گرمایش به اوج برسد، به رکورد 66 یورو (78 دلار) به ازای هر مگاوات ساعت رسیده که نسبت به سال گذشته میلادی 16 یورو افزایش نشان می دهد. از ابتدای آوریل امسال، زمانی که ذخیره سازی های گاز طبیعی برای نخستین بار از میانگین پنج ساله پیش از آغاز شیوع ویروس عالم گیر کرونا در سال 2015-2019 روند کاهشی را آغاز کرد، قیمت این حامل انرژی افزایش یافت و این موضوع نشان دهنده کمبود قریب الوقوع است. از آن زمان، با وجود افزایش قیمت ها و مشکلات اروپا برای واردات کافی گاز طبیعی با هدف رفع نا ترازی، مخازن ذخیره سازی این سوخت پاک با سرعتی کندتر از حالت عادی پر می شوند. واردکنندگان اروپایی در رقابت با خریداران آسیایی برای جذب محموله های اضافه گاز طبیعی مایع شده (ال ان جی) با مشکل روبه رو شده اند، در حالی که تحویل گاز با خط لوله از روسیه پاسخگو نبوده است. سرعت غیرمعمول و کند وزش باد، تولید برق نیروگاه های بادی را در هفته های اخیر کاهش داده و تولیدکنندگان مجبورند با وجود افزایش هزینه سوخت واحدهای گازسوز، ساعات بیشتری کار کنند. بر اساس داده های زیرساخت گاز اروپا (Gas Infrastructure Europe)، تأسیسات ذخیره سازی در سراسر اروپا اکنون تنها 71 درصد پر است، در حالی که میانگین آن پیش از شیوع ویروس عالم گیر کرونا در این زمان از سال، 84 درصد بود. مقدار ذخیره سازی در این برهه از سال، طی یک دهه گذشته کمتر از 77 درصد نبوده است؛ شرایطی که اروپا را در زمستان از نظر کمبود گاز تهدید می کند. با توجه به اینکه گاز طبیعی 19 تا 20 درصد از مصرف انرژی اولیه اروپا و همین رقم تولید برق را شامل می شود، این کمبود خطر کاهش شدید انرژی را افزایش می دهد. افزایش قیمت گاز طبیعی که به کاهش مصرف کمک می کند، بیشتر از کمبود فیزیکی ناشی می شود؛ اگرچه احتمال دارد که این شرایط، از سوی معامله گران حوزه مالی پیش بینی، سرعت بخشیده یا بزرگنمایی شود. قیمت های بالای گاز طبیعی، تولیدکنندگان برق را به کاهش مصرف گاز و استفاده از سوخت های جایگزین (بیشتر زغال سنگ) به منظور بالابردن سطح ذخیره سازی ها تا حد ممکن، سوق می دهد. مصرف کنندگان صنعتی با حجم بالای استفاده از گاز طبیعی از جمله صنایع فولاد، سیمان، سرامیک، ظروف شیشه ای، کود و پتروشیمی، یا باید تولید را کاهش دهند یا برای کاهش هزینه های سوخت به فکر تعطیلی موقت فعالیت های خود باشند. در بعضی موارد، خریداران صنعتی با قراردادهای بلندمدت گاز طبیعی، ممکن است این سوخت پاک را با سود بیشتری نسبت به استفاده از آن، به بازار بفروشند. از اواسط ماه اوت، با افزایش قیمت در معاملات آتی بازار گاز در زمستان به سطوح بالای 35 و سپس 40 یورو، کسری ذخیره سازی ها اندکی بهبود یافته و این نشان می دهد که سهمیه بندی گاز بر اساس قیمت کلید خورده است. مانند دیگر بازارهای کالا از جمله چوب، احتمال دارد که قیمت گاز طبیعی بتازگی از سطح پایدار خود فراتر رفته باشد. با آشکار شدن نشانه های اولیه تعادل در بازار، بعضی سفته بازی ها که در هفته های اخیر افزایش یافته، احتمال دارد روندی کاهشی در پیش بگیرند. با این حال تا زمانی که شواهدی مبنی بر تخریب تقاضا در قالب کاهش تولید گاز پدیدار نشود، کارخانه های صنعتی با تعطیلی دوباره روبه رو نباشند، فروش دوباره سهمیه ازسوی بخش های صنعتی رخ ندهد، افزایش تحویل از روسیه و محموله های ال ان جی رقم نخورد یا زمستان معتدل تر از حد معمول باشد، قیمت ها تا مدتی در سطوح بالا باقی می ماند.
نویسنده : جان کمپ
منبع : رویترز
مترجم : امیر دشتی