نگاهی معرفتی به دستاوردهای داخلی هشت سال دفاع مقدس
دوره دفاع مقدس یکی از مقاطع فراموش نشدنی و بی نظیر تاریخ ایران است. ملت ایران در شرایطی که تازه با نهضت اسلامی خود توانسته بودند حکومتی جدید را در کشور شکل دهند و هنوز ساختارهای سیاسی و نظامی جدید را آرایش نداده بودند و تحت فشارهای تبلیغاتی و اقتصادی برخی قدرت های بزرگ بودند و آشوب های داخلی در بعضی از نقاط کشور در جریان بود، دچار تهاجم نظامی ارتش بعثی عراق شدند. در آستانه هفته پایانی شهریورماه در مطلب پیش رو می کوشیم تا مرور و تاملی کوتاه بر دستاوردهای داخلی هشت سال دفاع مقدس داشته باشیم.
در حین جنگ، کشور با ترورهای منافقان و اختلافات سیاسی در سطح مقامات بالا از جمله ریاست جمهوری مواجه شد. از سوی دیگر، حزب بعث عراق از همه امکانات برای شروع یک جنگ برخوردار بود، مشکل مالی نداشت و حمایت تسلیحاتی هم می شد و تبلیغات جهانی هم به نفع وی بود. در چنین وضعیتی ایران توانست به مقابله با قوای متجاوز عراق بپردازد و همه سرزمین های اشغالی خود را با عملیات نظامی بازپس بگیرد و برای نخسین بار یک وجب از خاک کشور هم در تصرف ارتش متجاوز باقی نماند. با این وصف با هدایت و رهبری مدبرانه حضرت امام خمینی(ره) و ایستادگی مردم و مجاهدت رزمندگان اسلام، جمهوری اسلامی ایران در پایان جنگ، نتایج و دستاوردهای بزرگی را برای ملت به ارمغان آورد که در اینجا به شمه ای از آن ها اشاره می شود.
سیاسی و امنیتی
یکی از تجربه های نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، مبارزه فعال با ضدانقلاب داخلی توأم با نبرد گسترده علیه تجاوز خارج بود. در شرایطی که صدام به ایران انقلابی تجاوز کرده بود، همه گروه های وابسته در کردستان، دیگر نمی توانستند انگیزه ای برای مقابله با حاکمیت انقلابی مردم و انقلاب اسلامی داشته باشند. همچنین احزاب مسلح دموکرات و کومله نیز سلاح خود را به زمین گذاشته و نفوذ خود را در کشور از دست دادند. مهم ترین معضل ناامنی در ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، همکاری و همراهی سازمان منافقین خلق با رژیم بعثی عراق بود که با سقوط صدام و از بین رفتن حزب بعث در عراق، قدرت نظامی منافقین نیز منهدم شد.
اجتماعی و فرهنگی
از برکات مهم دفاع مقدس، تقویت اعتماد به نفس و خودباوری بود. ملت ایران در دوران دفاع مقدس به این نتیجه رسید که باید خود را باور کند و با تکیه بر توانمندی های خود به ویژه جوانان، کشور را اداره کند. تأثیر این خودباوری، بعد از جنگ در عرصه های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فناوری های نوین دفاعی، نمود فزاینده ای داشته است که بخش هایی از آن به شرح ذیل است:
1.داشتن روحیه قناعت و صرفه جویی
2. ابتکار عمل در ساخت قطعات، وسایل و تجهیزات مورد نیاز
3. خودکفایی در کالاها و تجهیزات اساسی در مقابل تحریم های اقتصادی
4. رشد باورهای دینی و معنوی
5. تولد تفکر بسیجی به عنوان ایدئولوژی کارآمد دفاع مقدس
6. رشد فضایل اخلاقی و معنوی
7. تکلیفی عمل کردن در دفاع به عنوان یک وظیفه
8. رواج فرهنگ ساده زیستی به جای فرهنگ رفاه طلبی و سرمایه داری.
اقتصادی
تحریم اقتصادی جمهوری اسلامی ایران از همان اول پیروزی انقلاب اسلامی آغاز و اوایل سال 1359 به صورت رسمی از سوی کشور امریکا اعلام شد و بخش قابل توجهی از نیازهای گسترده مردم و نیروهای مسلح را با مشکل جدی مواجه کرد. ملت ایران در دوران دفاع مقدس با روحیه قناعت و صرفه جویی مقاومت کرد و در تولید و ساخت نیازهای مختلف عمومی و تخصصی تا مرز خودکفایی بخش قابل توجهی از نیازهای ضروری پیش رفت. مسئولان توانستند با توزیع عادلانه کالا در این دوران مواد ضروری و مورد نیاز اکثر مردم را با قیمت مناسب در اختیار آنان قرار دهند و زمینه های نارضایتی عموم را رفع کنند. از طرفی بودجه هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، برابر با یک سال بودجه کل کشور بود که این موضوع بیانگر اوج صرفه جویی در مسائل اقتصادی در جنگ بوده است. البته با تمام مشکلاتی که جنگ برای اقتصاد ایران به بار آورد، می توان گفت ایران با آنکه در دوران جنگ در شرایط تحریم تسلیحاتی و اقتصادی بسر می برد، ولی کشور دچار قحطی یا بیماری های ناشی از کمبودهای تغذیه ای نشد.
علمی و فناوری
تحول در حوزه صنایع دفاعی، از جمله ساخت انواع موشک ها، پیشرفت در امور هوا – فضا، افزایش توان پدافند هوایی، ساخت انواع هواپیما، بالگرد و کشتی، ساخت انواع جدید هواپیماهای سبک شناسایی (پهپاد) و... این باور را در مراکز دانشگاهی و علمی- پژوهشی کشور به وجود آورد که خواستن، توانستن است. همچنین مقابله با اتکای به بیگانه در امر فناوری های جدید و درک فرایند رشد فناوری توسط متخصصان و نخبگان داخلی، فرهنگ خودباوری بود که در اندیشه رزمندگان کشور ایران در دوران دفاع مقدس تجلی کرد.
نظامی
جنگ تحمیلی، فشار و مشکلات زیادی برای ملت و دولت ایران به وجود آورد و این فشارها، خصوصاً تحریم تسلیحاتی از سوی بسیاری از کشورهای بلوک غرب و شرق و حمایت مالی و انسانی تعدادی از کشورهای عربی منطقه به دستاوردهای زیر انجامید:
1. نیروهای داوطلب مردمی در سازمان رزمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به کار گرفته شوند و با گسترش توانایی های ایران، به عنوان قدرت بازدارنده در پیشروی های ارتش رژیم بعث عراق، مطرح شوند.
2. ارتش جمهوری اسلامی از وابستگی نظامی کشورهای بیگانه خصوصاً امریکا بیرون آید و قابلیت ها و توانمندی های خود را به نمایش بگذارد.
3. اندیشه های دفاعی امام خمینی(ره) تبیین و مردم با فرهنگ جهاد و شهادت آشنا شوند.
4. رژیم بعثی عراق با تلاش و فداکاری نیروهای مسلح و مردم از سرزمین مقدس اسلامی، عقب رانده شود.
5. ابتکار نظامی و تدبیر عملیاتی به غیر از سال اول جنگ، در اختیار نیروهای مسلح جمهوری اسلامی قرار گیرد.
6. شکست ارتش پولادین رژیم بعثی عراق که از حمایت های گسترده کشورهای دنیا برخوردار بود باعث شد تهدیدهای نظامی منطقه ای و حتی بین المللی از کشور ایران دور شود.
7. ابتکارات و خلاقیت های فنی و مهندسی نظامی و طراحی نیازهای ویژه دوران دفاع مقدس از دستاوردهای بی نظیر در آن دوران است که رزمندگان اسلام موفق شدند با استفاده از این توانمندی در حفظ نیروی انسانی، امکانات و نیز تسهیل در دفاع نابرابر به موفقیت های چشمگیری برسند.
8. تجربه جدید و منحصربه فرد جمهوری اسلامی ایران در نحوه شناسایی و تأمین نیروی انسانی داوطلب، آموزش و به کارگیری در حین نبرد(با توجه به محدودیت های زمانی و کمبود نیروی انسانی آموزش دیده) یکی از دستاوردهای موفق نظامی در دوران دفاع مقدس است.
گودال قتلگاه
گودال قتلگاه، پر از بوی سیب بود
تنها تر از مسیح، کسی بر صلیب بود
سر ها رسید از پی هم، مثل سیب سرخ
اول سری که رفت به کوفه، حبیب بود
مولا نوشته بود: بیا ای حبیب ما
تنها همین، چقدر پیامش غریب بود
مولا نوشته بود: بیا، دیر می شود
آخر حبیب را ز شهادت نصیب بود
مکتوب می رسید فراوان، ولی دریغ
خطش تمام، کوفی و مهرش فریب بود
اما حبیب، رنگ خدا داشت نامه اش
اما حبیب، جوهرش «ا من یجیب» بود
یک دشت، سیب سرخ، به چیدن رسیده بود
باغ شهادتش، به رسیدن رسیده بود
علیرضا قزوه
ستاره سوخته
با سینه ای که تنگ بلور است، یا حسین
ما و دلی که سنگ صبور است، یا حسین
چون آب ِچاه از لب تو هر که دور شد
تا روز حشر، زنده به گور است، یا حسین
چندین ستاره سوخته در آفتاب ِتو
نور است این معامله، نور است، یا حسین
نان پاره های سوخته مان را گواه باش
فردا که رستخیز تنور است، یا حسین
چون دودمان آتش زرتشت، تا ابد
خاموشی از تبار تو دور است، یا حسین
ما را چه جای شکوه وشیون که گفته اند:
«هر جا که قصه، قصه زور است، یا حسین»
عبدالجبار کاکایی