جعفر توفیقی در گفت وگو با «مشعل» به تشریح کارنامه خود پرداخت
بهار پژوهشگاه صنعت نفت با 200 پروژه
مشعل جعفر توفیقی، مدرس دانشگاه و سیاستمدار ایرانی، نزدیک به چهار سال است که سکان پژوهشگاه صنعت نفت را به عهده دارد. تجربه ای که او آن را از نظر جنس، ماهیت و مأموریت برای خود بیگانه نمی داند و در دوره مدیریت او با تجدیدنظر در مدل کسب و کار، مدلی متفاوت برای پژوهشگاه طراحی شد که پژوهشگاه صنعت نفت را در یک شبکه همکاری با سایر دانشگاه ها، مراکز پژوهشی، بویژه شرکت های بخش خصوصی قرار داد و توفیقی به واسطه این تجربه اعلام می کند که در شرایط کنونی، پژوهشگاه صنعت نفت از نظر تعداد پروژه های صنعتی در یکی از بهترین شرایط خود قرار دارد. بد نیست بدانید در کارنامه فعلی پژوهشگاه صنعت نفت 200 پروژه کلان جاری، سه میلیارد دلار طرح صنعتی بر پایه فناوری های پژوهشگاه و هزار میلیارد تومان قرارداد صنعتی به چشم می خورد و 200 میلیون دلار در سال برای صنعت درآمد ایجاد و از خروج ارز به میزان 270 میلیون دلار جلوگیری کرده است. با او درباره عملکرد پژوهشگاه، پروژه های خرد و کلان تا تحولات احتمالی پژوهشگاه در دولت جدید به گفت و گو پرداختم. او در پاسخ به سؤالی درباره تداوم همکاری خود در پژوهشگاه می گوید: پژوهشگاه صنعت نفت، با توجه به خلق و خوی خودم، یکی از ایده آل ترین بخش ها بوده است. بنابراین اگر شرایطی برای ادامه فعالیت و همکاری باشد، آن را رد نمی کنم. متن کامل این گفت و گو در ادامه می آید:
شما به عنوان چهره دانشگاهی شناخته شده هستید. با این حال پژوهشگاه صنعت نفت با وجود مرتبط بودن با مسائل علمی و دانشگاهی، فضایی متفاوت تر از حوزه وزارت و دانشگاه بود. تجربه حضور چند ساله تان در این سمت را چطور می بینید؟
نمی توانم بگویم فعالیت و حضور در ریاست پژوهشگاه صنعت نفت تجربه متفاوتی بود. به این دلیل که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سال 1379 که در قانون برنامه سوم از وزارت فرهنگ و آموزش عالی به وزارت علوم تحقیقات و فناوری تبدیل شد، درگیر مباحثی از نوع تغییر مأموریت و جدی تر گرفتن مسائل پژوهشی، بخصوص موضوعات فناوری شد. بنابراین به نظر من پژوهشگاه صنعت نفت از نظر ماموریت، با ماموریت های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بیگانه نبود و برای من هم موضوع جدیدی تلقی نمی شد، بخصوص اینکه بنده قبل از اینکه مسؤولیت پژوهشگاه صنعت نفت را عهده دار شوم، از وقتی پژوهشگاه صنعت نفت در شهرری مستقر بود، به آنجا رفت و آمد داشتم و با بسیاری از همکاران آن در ارتباط بودم.
به واسطه پژوهش دانشجویی؟
به دلیل برخی پژوهش های مشترکی که دانشجویان ارشد و دکترای بنده با پژوهشگاه انجام می دادند و راهنمای مشترک داشتیم، یا برعکس، بنابراین این ارتباط وجود داشت. از نظر جنس، ماهیت و ماموریت، پژوهشگاه صنعت نفت برای من بیگانه نبود. حتی بعد از انتقال به اینجا 15 دانشجوی من در مقاطع ارشد و دکترا کارشان را در پژوهشگاه انجام دادند.
پس در این سال ها چندان دلتنگ وزارت علوم و دانشگاه نشدید؟
خیر؛ اما یک نکته ای که بود ما در وزارت علوم و تحقیقات در برنامه سوم و چهارم توسعه، سیاست هایی را برای توسعه فناوری تدوین کرده بودیم که بنده در دوره مسؤولیتم در پژوهشگاه، به شکل عملی با آنها مواجه شدم. تجربیاتی که اطلاعات تئوریک آن را داشتم؛ اما در دانشگاه امکان پیاده شدن آنها فراهم نبود که با حضور در پژوهشگاه صنعت نفت، سیاست هایی که در وزارت علوم و تحقیقات به آن فکر می شد، در پژوهشگاه عملا درگیر اجرای آنها شدم.
مثل؟
توسعه تکنولوژی، تجاری سازی تکنولوژی، ارتباط با شرکت های بخش خصوصی و.... در واقع زندگی مدیریتی من در اینجا (پژوهشگاه صنعت نفت) یک حلقه تکمیل کننده تجربه ای بود که در وزارتخانه داشتم.
در این سال ها خیلی این جمله را شنیدیم که در دولت آقای روحانی، بوِیژه دولت دوازدهم، ارتباط صنعت و دانشگاه، بخصوص صنعت نفت شکل گرفت. آیا می توان این را باور داشت؟
من این را تایید می کنم و انصافا اقدام های بسیار خوبی انجام شده است. حداقل از باب تجربه ای که اکنون در پژوهشگاه صنعت نفت دارم، به شکل عینی این را مشاهده می کنم.
مصادیقی از آن را ذکر می کنید.
اکنون ده ها پژوهش صنعتی مبتنی بر کارفرماهای صنعتی و تکنولوژی هایی که صنعت به پژوهشگاه صنعت نفت سفارش داده، از سوی پژوهشگران ما در حال انجام است و می توانم بگویم پژوهشگاه صنعت نفت، درصد زیادی از خلأ شرکت های خارجی را پر کرده است. افزون بر پژوهشگاه، وزارت نفت گام های خوبی در واگذاری برخی پروژه های کلان ملی همچون پروژه های میدان محور، ازدیاد برداشت و... به دانشگاه ها و مراکز علمی برداشته است. در همین زمینه پژوهشگاه صنعت نفت نیز مشغول انجام کارهای سه میدان است که کاملا ماهیت صنعتی دارند. از سویی همکاری با شرکت های دانش بنیان، بحث 10 قلم کالاهای اساسی و واگذاری آن به شرکت های داخلی همگی روندهای مثبتی است که با تداوم آن، ارتباط دانشگاه ها و مراکز پژوهشی با صنعت نفت را مستحکم تر خواهد کرد.
نزدیک به چهار سال از حضورتان در پژوهشگاه صنعت نفت می گذرد. اگر بخواهیم به اقدام ها و اتفاقات ویژه دوره مدیریت شما بپردازیم، چه مواردی را قابل ذکر می دانید؟
این سؤال را می شود به چند بخش تقسیم کرد. بنده بعد از حضور در پژوهشگاه صنعت نفت، به عنوان مسؤول پژوهشگاه باید در چند حوزه فعالیت های خود را متمرکز می کردم. شاید اولویت اول من این بود که به درون پژوهشگاه صنعت نفت بپردازم و از نظر ماموریت و چشم انداز و جانمایی آن در نظام علم و فناوری کشور، توجیه و همفکری همکاران، ایجاد چشم اندازها و آرمان های مشترک را در دستور کار قرار دهم. یعنی ابتدا با توجه به ظرفیت درونی پژوهشگاه با حضور صدها پژوهشگر که عمدتا در تراز بالای علمی و توانمندی هستند، باید درون پژوهشگاه توانمندی هایی ایجاد می کردیم. این به آن معنا نیست که این ظرفیت وجود نداشت؛ بلکه باید همفکری در این مسیر ایجاد می شد که بنده آن را در قالب برنامه راهبردی آغاز کردم و با تجدیدنظر آن زوایای جدیدی به آن افزوده شد. در واقع پژوهشگاه را به یک جمع منسجم و یکپارچه تبدیل کنیم که آماده برداشتن گام های بعدی باشد.