الگوی رفتاری حضرت زهرا(س) در خانواده (بخش دوم)
آیین همسرداری
زندگی درخشان و پر از مبارزه دختر گرامی پیامبر اسلام(ص) سرشار از نکات تربیتی و اخلاقی است که می تواند برای بشر امروز و خصوصا زنان مسلمان یک الگو و اسوه کامل ایمانی باشد. زندگی پرفرازونشیب حضرت زهرا(س) از تولد تا شهادت درس هایی دارد که با دقت در آنها می توان در کوره راه های زندگی و پستی و بلندی های آن سرمشقمان باشد. در سلسله مطالب پیش رو کوشیده ایم تا بخشی از نکات درس آموز زندگی آن حضرت را بیان کنیم. اینک بخش دوم را می خوانید.
پیامبر اکرم(ص) فرموده اند: جهاد المرأة حسنُ التعبعّل؛ جهاد زن همسرداری نیکوی اوست. پیامبر(ص) این سخن را در جواب زنانی دادند که از ایشان سوال کردند: چرا همه فضیلت ها مخصوص مردان است و باب جهاد و شهادت به روی ما بسته شده است، ما چگونه می توانیم از ثواب این فضیلت عظیم بهره مند شویم؟
علت اینکه همسرداری نیکو برای زنان، مساوی و هم تراز با جهاد و از جان گذشتگی مرد دانسته شده است، عظمت و حساسیت موقعیت و نقش زن در خانواده و در برابر همسر است. کلید آرامش، انضباط، استحکام و صمیمیت خانواده به دست زنان است و به دنبال آن موفقیت و آسودگی خاطر مرد نیز، به نوع رفتار و برخورد زن درون خانه بستگی دارد. در ادامه به مواردی از آیین همسرداری در الگوی رفتاری حضرت زهرا(س) اشاره می کنیم.
1- عشق و محبت توام با احترام به همسر
از اهداف مهم در ازدواج، آرامش و رابطه محبت آمیز میان زوجین است، برقراری روابط عاطفی، نقش مهمی در استحکام خانواده و حسن رابطه و سازگاری زن و شوهر دارد. خداوند در آیه 21 سوره روم، به اصل وجود عشق و احساس محبت متقابل بین زن و شوهر اشاره فرموده است: «از نشانه های خداوند این است که از نوع خودتان، همسرانی برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و میانتان دوستی و رحمت نهاد».
یکی از عوامل مهم در تحقق عشق و محبت میان همسران بیان و اظهار آن است. چه بسا کسانی که در قلب محبت فراوانی نسبت به همسرشان دارند، ولی توانایی ابراز آن را ندارند. درحالی که گفتن جملاتی که حاکی از محبت زوجین نسبت به هم است، در رفع بسیاری از تردیدها و سوءظن ها کمک می کنند.
2- شناخت همسر و آشنایی با ابعاد روحی و شخصیتی او
از عوامل انس و الفت در خانواده و استحکام آن، شناخت حالات و روحیات یکدیگر و درک متقابل است. در صورت درک صحیح روش و رفتار همسر، طرف مقابل می تواند در برابر آن واکنش مناسبی نشان دهد و با شناخت موقعیت او راحت تر از خطاها و لغزش های احتمالی همسرش گذشت کند، زیرا بسیاری از اختلاف ها ناشی از بدفهمی ها و سوءتفاهم هاست. حضرت فاطمه(س) در مدت کوتاه زندگی خود با امام علی(ع)، حقیقت وجودی و روحیات حضرت علی(ع) را می شناخت و زمانی که دیگران از فهم و درک رفتار ایشان ناتوان بودند، حضرت فاطمه(س) آنها را راهنمایی می کرد و با خصوصیات رفتاری امام آشنایشان می ساخت.
3-پرهیز از تقاضای نامقدور
ریاست اقتصادی و مسوولیت هزینه های خانواده، بر عهده مرد و او موظف است از نظر اقتصادی همسر و فرزندانش را تامین کند و این به دلیل نقش ویژه زنان در خانواده است. زنان باید بتوانند آسوده خاطر به پرورش کودکان و انجام وظایف همسری بپردازند. بنابراین درخواست لباس، زینت و لوازم منزل و امثال آن خواسته هایی است که معمولا هر زنی به خود اجازه می دهد تا از همسرش طلب کند، اما حضرت زهرا(س) همسرش را برای این تقاضاها و خواسته ها به زحمت نمی انداخت. فاطمه(س) از رسول خدا(ص) آموخته بود که «هر زنی با شوهر خود مدارا نکند و او را به چیزی بکشاند که قدرت و توان آن را ندارد، هیچ کار نیکی از او قبول نخواهد شد و در حالی خدا را ملاقات خواهد کرد که خداوند بر او خشمناک است».
4- قناعت و ساده زیستی
وارستگی و ساده زیستی هم، از نقاط برجسته حیات فاطمی است که در زندگی کوتاه حضرت نمودهای زیبایی داشته است. زهد و ساده زیستی حضرت، همیشه به معنای فقر و جبر روزگار نبود. حضرت خدیجه(س)، مادر بزرگوارشان هم با اینکه زن ثروتمندی بود، همه اموالش را در راه خدا انفاق کرد و خود در کمال سختی، اواخر عمر را در شعب ابیطالب گذراند. زندگی ساده حضرت فاطمه(س) نیز حاصل انتخابی عارفانه و عاشقانه بود، گویی حضرت فاطمه(س) از همان آغازین لحظات ورود به خانه امیرالمؤمنین، با بخشش لباس عروسی این راه را برگزیده بود.
5- تقسیم کار در خانه فاطمه زهرا(س)
از ویژگی های خانواده متعادل و موفق، تقسیم کار مناسب و منصفانه مسوولیت های موجود در خانه و خانواده است. وقتی اعضای خانواده به طور مشترک در کارها و مسوولیت های خانه سهیم باشند، کارها با عدالت توزیع می شود. تقسیم کار در صورتی بر پایه عدالت است که به شئونات و استعدادهای تکوینی زن و مرد توجه شود. در مورد زن، مهم این است که لطافت و ظرافت روحیه او، پوشیدگی و دوری نامحرمان و توانایی وی در انجام امور مورد توجه قرار گیرد. در زندگی حضرت فاطمه(س) و امام علی(ع) این تقسیم کار به بهترین شکل صورت گرفته بود. تقسیم کار را پیامبر اکرم(ص) پیشنهاد دادند، تدبیر کارهای منزل بر عهده حضرت زهرا(س) و اداره بیرون منزل بر دوش حضرت علی(ع) قرار گرفت.
چرا حضرت فاطمه زهرا(س)را محدثه نامیدند؟
محدث و محدّثه (به كسر دال و تشديد آن) به معناى «سخن گوينده» است. محدث و محدّثه (به فتح دال و تشديد آن) هم به معناى كسى است كه با او سخن گفته می شود؛ در روایت امام صادق(ع) در تعریف محدث آمده است: وَ أَمَّا الْمُحَدَّثُ فَهُوَ الَّذِي يَسْمَعُ كَلَامَ الْمَلَكِ وَ لَا يَرَى وَ لَا يَأْتِيهِ فِي الْمَنَام؛ اما محدث کسی است که سخن فرشته را می شنود اما او را نمی بیند و در خوابش هم نمی آید.
سخن گفتن ملائکه با صدیقه کبری(س)
حضرت فاطمه(س) بدين خاطر به اين نام خوانده می شود كه ملائکه با حضرت سخن گفته اند، چنانکه در روايات زيادى آمده است. سخن گفتن ملائكه با عده اى از مردان و زنان در امت های گذشته و در اين امت از جمله مطالب مورد اتفاق شيعه و سنى است، علامه امينى در كتاب ارزنده اش «الغدير» دراین باره می گوید: امت اسلامى همگى بر اين مطلب اتفاق نظر دارند كه در اين امت به سان ديگر امت های گذشته کسانی بوده اند كه به آنان حديث گفته شده و به اصطلاح «محدّث» (به صورت اسم مفعول و فتح دال) بوده اند. رسول خدا(ص) نيز به اين مطلب خبر داده، چنانکه از طريق سنی و شيعه در كتب صحاح و مجموعه هاى حديثى معتبر وارد شده است. محدث كسى است كه بدون اینکه پيامبر باشد و بدون اینکه صورت ملائكه را ببيند، ملائكه با او صحبت کرده اند و يا اينكه در دلش چيزى می افتد و به او الهام می شود و به صورت كشف و الهام از سوى خداوند متعال علمى به او آموخته می شود يا در دل او حقايقى كه بر ديگران پوشيده است، روشن می شود. بنابراين وجود چنين كسانى در امت موردقبول و اتفاق همه است، فقط اختلاف در مصداق چنين افرادى است که به عقيده شيعه، حضرت على(ع) و ديگر امامان معصوم از محدثين هستند.
هر محدثی امام نیست
در امت، افرادى محدث وجود داشتند، همان گونه كه در امت هاى پيشين بودند. امير المومنين و ائمه معصومين دانشمندانى محدث هستند، ولی نبى نیستند. اين خصوصيت از ويژگی هاى آنان و منحصر به آن بزرگواران نيست، بلكه حضرت فاطمه(س) دختر بزرگوار حضرت رسول(ص) نيز «محدثه» بود، همچنين سلمان محدث بود، آرى، تمام امامان از اهل بيت و عترت طاهرين محدث بودند، ولى هر محدثى امام نيست.
محدثه، نامی که خدا بر فاطمه(س) نهاد
امام صادق(ع) در روایتی که نام های حضرت زهرا(س) نزد خدا را برمی شمارند، یکی از نام های ایشان را «محدَثه» معرفی می فرمایند، محدثه به معنای سخن گفته شده است. در حدیثی از امام باقر(ع) آمده است که امام صدای ملک را می شنود، اما او را نمی بیند، در روایات دیگر از شخصی که ملک را نمی بیند، اما صدای او را می شنود با عنوان« محدث» نام برده شده است. روایت دیگری بیان می کند که ائمه اطهار(ع) همان «محدثون» هستند، یعنی در واقع ائمه اطهار(علیهم السلام) نیز مخاطب فرشته و ملک قرار می گرفته اند.حضرت زهرا(س) نیز به لقب «محدثه» نزد خدا ملقب شده اند، چون مخاطب ملکی قرار می گرفته اند و آن ملک به وجود مقدس ایشان خبر هایی می داده است، در کتاب کافی روایتی موجود است که شخصی از امام صادق(ع) درباره مصحف فاطمه(س) سوال پرسید و حضرت در مورد چگونگی فراهم آمدن این مصحف فرمودند: «حق اين است كه فاطمه(س) پس از رسول خدا(ص) 75 روز زنده بود و اندوه فراوانى از مرگ پدرش در دل داشت و جبرئيل مىآمد و او را سر سلامتى می داد و در مرگ پدر تسليت می گفت و او را خوشدل می داشت و از پدرش و جايگاه وى به او گزارش می داد و از آنچه پس از وى براى ذريه اش پيش آيد به او خبر مى داد و حضرت على(ع) آنها را می نوشت، اين موضوع مصحف فاطمه(س) است».
امیرالمومنین؛ کاتب مصحف فاطمه(س)
از این گزارش مشخص می شود که حضرت زهرا(س) نیز مخاطب ملائکه قرار می گرفته اند و از آ نها خبر هایی را دریافت می کرده اند. از متن بعضی از روایات دیگر مشخص می شود که مصحف فاطمه(س) منبع علم ائمه(ع) در بعضی از علوم بوده است و آن ذوات مقدسه از آن مصحف استفاده می کرده اند. نکته لطیف در باب مصحف حضرت فاطمه(س) آن است که امام علی(ع) آنچه را بر فاطمه زهرا(س) نازل می شده، کتابت می فرموده اند. حضرت علی(ع) در زمان رسول خدا هم هنگام نزول وحی، آیات را برای پیامبر(ص) کتابت می فرمودند، پس علی بن ابیطالب هم کاتب وحی نبی بوده اند و هم کاتب دختر بزرگوار ایشان.
اهمیت و جایگاه تسبیح حضرت زهرا(س)
حدیث اول: امام صادق(ع) فرمود: مَنْ سَبَّحَ تَسْبِیحَ فَاطِمَةَ(س) قَبْلَ أَنْ یثْنِی رِجْلَیهِ مِنْ صَلاَةِ اَلْفَرِیضَةِ غُفِرَ لَهُ وَ یبْدَأُ بِالتَّکبِیرِ.؛ هر که بعد از نماز واجب و قبل از آنکه روی از قبله برگرداند، خداوند متعال را به تسبیح حضرت فاطمه(س) مورد تقدیس قرار دهد و تسبیح را با الله اکبر آغاز کند، خداوند او را مورد عفو و بخشش قرار می دهد. (بحارالانوار، ج83، ص332)
حدیث دوم: امام صادق(ع) فرمود: تَسْبِیحُ اَلزَّهْرَاءِ فَاطِمَةَ(س) فِی دُبُرِ کلِّ صَلاَةٍ أَحَبُّ إِلَی مِنْ صَلاَةِ أَلْفِ رَکعَةٍ فِی کلِّ یوْمٍ؛ تسبیح فاطمه زهرا(س) بعد از نماز واجب نزد من محبوبتر است از هزار رکعت نماز در هر روز. (بحارالانوار، ج83، ص331)
حدیث سوم: امام صادق(ع) فرمود: مَنْ سَبَّحَ تَسْبِیحَ فَاطِمَةَ(س) فَقَدْ ذَکرَ اَللَّهَ اَلذِّکرَ اَلْکثِیرَ؛ هر کس خداوند را با تسبیح فاطمه زهرا(س) ذکر بگوید، ذکر کثیر گفته است.(بحارالانوار، ج83، ص331)
بازدید رئیس شورای اقامه نماز شرکت ملی صنایع پتروشیمی از منطقه ماهشهر و بندر امام خمینی(ره)
حجت الاسلام محسن محمدپور، مشاور فرهنگی مدیرعامل و رئیس شورای اقامه نماز شرکت ملی صنایع پتروشیمی به منظور سرکشی و آشنایی با روند فعالیت شرکت های پتروشیمی مستقر در ماهشهر و بندر امام خمینی(ره) از شرکت های پتروشیمی این منطقه بازدید کرد. در این بازدیدها، مدیران عامل، گزارشی از روند فعالیت ها در حوزه تولید و همچنین فعالیت های فرهنگی و مسئولیت های اجتماعی ارائه کردند. مشاور فرهنگی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ضمن تقدیر از تلاش های مدیران عامل و کارکنان به ویژه عوامل فرهنگی، تعامل سازنده روحانیون و ائمه جماعت با مدیران و کارکنان را عاملی تاثیرگذار در روند تولید و ایجاد نشاط دینی و معنوی در آنان دانست و در زمینه توجه جدی به جایگاه سرمایه انسانی و همچنین اهمیت خانواده و توجه به معیشت آنها راهکارهایی ارائه کرد. توصیه و تاکید بر اجرای برنامه های مذهبی مانند اقامه نماز جماعت با رعایت پروتکل های بهداشتی با توجه به بهتر شدن شرایط منطقه از جمله خواسته های رئیس شورای اقامه نماز صنایع پتروشیمی از مدیران عامل و دبیران ستاد اقامه نماز بود. دیدار و گفت وگو با ائمه جمعه منطقه از دیگر برنامه های این سفر بود. حجت الاسلام محمدپور در این دیدارها، ضمن ارائه توضیحاتی از برنامه های شرکت های پتروشیمی منطقه در حوزه مسوولیت های اجتماعی و اهتمام مدیران عامل بر ضرورت انجام این مهم برای رفع محرومیت ها و گام های مهمی که تاکنون در منطقه برداشته شده مطلع شد. وی همچنین از ائمه جمعه خواست تا ضمن حضور در مجتمع های پتروشیمی و نشست با مدیران عامل، به میزان بیشتری در جریان روند فعالیت این شرکت ها قرار گیرند. شرکت در برنامه های مسابقات قرآنی کارکنان و خانواده ها و برخی محافل مذهبی و ایراد سخنرانی از دیگر برنامه های مشاور فرهنگی و رئیس شورای اقامه نماز صنایع پتروشیمی در این سفر کاری یک هفته ای بود.