حسنعلی ریاضی پور که ریاست خدمات فنی چاه های نفت منطقه خارگ در شرکت نفت فلات قاره را عهده دار است، در زمینه روند این تعمیرات به «مشعل» توضیح می دهد: « با توجه به شروع مطالعات از سال ۱۳۹۳، جمع آوری اطلاعات و بررسی مقدمات مورد نیاز برای آن، چند سال زمان برد تا اینکه در سال 1393 اسناد مناقصه تهیه و سال 1394 این طرح پیمانکار خود را شناخت.» او با اشاره به شرکت IGC به عنوان پیمانکار طرح نوسازی و بازسازی سکوهای دورود یک می گوید: «با در اختیار گرفتن این طرح از سوی پیمانکار ایرانی در سال ۱۳۹۴، فعالیت رسمی برای انجام تعمیرات در این حوزه آغاز شد و این شرکت که سال 1394 پروژه را در اختیار گرفت، از سال 1395 کار در این حوزه را آغاز کرد و مسیرها و شرح وظایف مشخص و در این راه، انجام تعمیرات اساسی سکوها به عنوان اولویت کاری مشخص شد.»
ترتیب روند فعالیت این پیمانکار برای تعمیرات اساسی سکوها هم به این شکل است که زمانی که فعالیت را برای هر چهار سکو به اتمام برساند، 4 سکوی بعدی را در اختیار خواهد گرفت.
رئیس خدمات فنی چاه های نفت منطقه خارگ اشاره می کند، با آنچه تا امروز از سوی پیمانکار طرح شاهد بوده ایم، باید اعلام کنم که بسیار قوی ظاهر شده و از عملکردشان رضایت داریم و روند مناسبی طی و بخش هایی از سکوها ترمیم و تعویض شده است تا آنکه به دلیل مسائل بودجه ای در سال 1397 فعالیت از سوی پیمانکار متوقف شد و این شرکت کار را ترک کرد. در این دوره، کار از پیشرفت 60 درصدی برخوردار و چهار سکو ساخته شده بود.
فعالیت پر فراز و نشیب در طرح بازسازی سکوهای میدان نفتی دورود با تزریق منابع مالی دوباره در سال ۱۳۹۸ و از سوی پیمانکار آغاز شد.
از ریاضی پور درباره آخرین وضعیت طرح بازسازی و نوسازی سکوهای دورود می پرسم که به پیشرفت ۸۰ درصدی آن در شرایط موجود اشاره می کند و توضیح می دهد که «بزودی فعالیت کامل آنها به پایان می رسد.»
رئیس خدمات فنی چاه های نفت منطقه خارگ در شرکت نفت فلات قاره این نکته را هم یادآوری می کند که «البته نباید این موضوع را از نظر دور داشت که شیوع ویروس کرونا و به تبع آن تعطیلی ناشی از آن باعث وقفه در روند فعالیت شده بود؛ اما پس از آن با سرعت گرفتن کار، این روزها چهار سکو به شکل کامل آماده هستند.»
تعمیرات این سکوها علاوه بر بالا بردن ضریب ایمنی تردد نفرات روی سکو، عملیات چاه پیمایی، استقرار دکل های حفاری برای تعمیر چاه ها و در برخی موارد تعمیرات روی سکوها را بالا برده است، همچنین حفظ و صیانت از اموال شرکت نفت فلات قاره را در راستای AIMS به انجام می رساند.
در این فعالیت مهم که با تلاش کارکنان به ثمر رسیده، تیم های خدمات فنی چاه های نفت، بازرسی فنی، حفاظت فنی و ایمنی مستقر در کشتی عملیاتی و تیم های عملیات دریایی و غواصی به همراه نیروهای پیمانکار IGC فعالانه و دوشادوش پیمانکار برای به پایان رساندن چهار سکوی تیپ K مشغول کار بوده و از آنجا که عملیات در دریا انجام می شود، شرایط جوی نیز در پیشرفت این پروژه تاثیرگذار است.
رئیس خدمات فنی چاه های نفت منطقه خارگ در شرکت نفت فلات قاره این موضوع را هم یادآوری می کند که «کار در دریا با توجه به هوای دریا مشکلات و سختی های خاص خود را دارد.» موضوعی که این روزها این پروژه نیز از آن متاثر شده است.
اگر بخواهیم نگاهی دقیق تر به پروژه بازسازی و نوسازی سکوهای میدان نفتی دورود داشته باشیم، باید این موارد را اضافه کنیم که بازسازی و نوسازی کامل شامل ۱۸ سکوی اقماری و همچنین نصب ۱۰ خط لوله زیردریایی از مخزن میدان نفتی دورود در دریا به سمت جزیره خارگ می شود.
طبق اعلام ریاضی پور، مجموع 18 سکو 35 هزار بشکه در روز تولید خواهد داشت و نکته مهم این است که این پروژه با هدف حفظ و نگهداشت و همچنین افزایش تولید طراحی و تعریف شده و در حال اجراست. افزون بر حفظ و نگهداشت تولید، با نهایی شدن کامل ۱۸ سکو، امکان افزایش تولید حدود 10 هزار بشکه ای در روز فراهم خواهد شد.
اما اگر بخواهیم تنها چهار سکوی موجود را که به گفته رئیس خدمات فنی چاه های نفت منطقه خارگ اوایل دی ماه به بهره برداری می رسند، در نظر بگیریم، این چهار سکو افزایش روزانه 5 هزار بشکه ای را به همراه خواهد داشت.
۱۴ سکوی باقی مانده
با اتمام فعالیت در چهار سکو، ۱۴ سکو از طرح بازسازی و نوسازی سکوهای دورود باقی می ماند که اکنون در مرحله صفر قرار دارد و فعالیتی در آنها انجام نشده است. رئیس خدمات فنی چاه های نفت منطقه خارگ در پاسخ به این سوال که شرکت نفت فلات قاره، برای بازسازی و نوسازی سایر سکوها چه برنامه ای دارد؟ توضیح می دهد: با شرکت ملی نفت ایران در حال مذاکره برای تسریع و نوسازی و بازسازی سایر سکوها هستیم.
موارد مهمی که تسریع در روند بازسازی سایر سکوهای باقی مانده را ضروری می کند، فراوان است، از جمله اینکه به گفته این مدیر شرکت نفت فلات قاره، در شرایط موجود با توجه به از بین رفتن دسترسی به سکوها کار سخت شده و به عبارتی دسترسی به مخزن وجود ندارد. افزون بر آن با توجه به پوسیده بودن سازه ها، ایمنی نفرات برای دسترسی به سکوها نیز با مشکل و خطر همراه است.
موارد مهم دیگری که تسریع در این فعالیت را لازم ساخته، ضرورت حفظ تولید چاه است که نیازمند نوسازی و بازسازی سایر سکوهاست تا تعیین تکلیف شود.
از رئیس خدمات فنی چاه های نفت منطقه خارگ در شرکت نفت فلات قاره، درباره پیمانکار سکوهای باقی مانده دورود یک می پرسم که اشاره می کند، با توجه به رضایت از عملکرد پیمانکار فعلی، فکر می کنم با همین پیمانکار ادامه دهیم و ترجیح ما هم این است، اما به قرارداد بستگی دارد.
میدان دورود از نمای نزدیک
تولید نفت از میدان نفتی دورود پاییز سال ۱۳۴۳ آغاز و از زمان شروع اکتشاف تا سال ۱۳۷۶ تعداد ۴۲ حلقه چاه در این حوزه نفتی حفر شد که ۱۸ حلقه در دریا با عنوان میدان دورود (۱) و ۲۴ حلقه در جزیره خارگ با عنوان میدان دورود (۲)، حفاری شد و مورد بهره برداری قرار گرفت.
شروع نخستین افزایش تولید نفت در میدان دورود در تاریخ ۱۰ آوریل ۲۰۰۲ برابر با ۲۱ فروردین سال ۱۳۸۱ با ظرفیت روزانه ۱۵ هزار تا ۱۶ هزار بشکه نفت، در قالب طرح توسعه آن محقق شد و در سال های بعد، مرحله به مرحله با ورود چاه های جدید به این میدان نفتی، تولید افزایش یافت و در میدان دورود، ۱۲ حلقه چاه تزریق آب، دو حلقه چاه تزریق گاز و ۱۵ حلقه چاه نفت برای توسعه وجود دارد و در کل هم اکنون ۴۰ چاه در این منطقه موجود است که ۲۵ درصد از این چاه ها در دریا قرار دارد.
ظرفیت مخزن دورود حدود ۷.۶ میلیارد بشکه تخمین زده می شود که به علت بهره برداری ۳۳ساله (از سال ۱۳۴۳ تا ۱۳۷۶) در گذشته ۵/۱ میلیارد بشکه آن قابل استحصال بود؛ اما با آغاز فعالیت های توسعه ای در این میدان از سال ۱۳۷۹، این میزان قرار است به ۵/۲ میلیارد بشکه افزایش یابد.
تا سال ۱۳۷۶ تعداد ۴۲ حلقه چاه دراین حوزه نفتی حفر شد که ۱۸ حلقه در دریا با عنوان میدان دورود (۱) و ۲۴ حلقه در جزیره خارگ باعنوان میدان دورود (۲)، حفاری شد و مورد بهره برداری قرار گرفت.
از سال ۱۳۴۳، یعنی ظرف مدت ۴۰ سال، برابرِ آمارهای موجود، حدود یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون بشکه نفت خام از این حوضه استحصال شده است.
در طول جنگ ایران و عراق، تولید از این میدان متوقف شد. همچنین تأسیسات فراوری نفت خام در جزیره خارگ نیز متناسب با عنوان های تأسیسات دورود(۱) و دورود(۲) به ترتیب با ظرفیت های ۱۰۰ هزار بشکه و ۱۱۰ هزار بشکه در روز طراحی و اجرا شد.
طبق گزارش شرکت نفت فلات قاره ایران، این میدان در حال حاضر دارای 53 حلقه چاه است که پس از تصفیه های اولیه و ثانویه در کارخانه خشکی، به مخازن ذخیره سازی ارسال می شود. سال 1398 نیز در زمینه افزایش تولید از این میدان نفتی، این خبر آمد که با وارد مدارشدن چاه D-۶ میدان دورود در منطقه خارگ شرکت نفت فلات قاره ایران، تولید نفت در این منطقه عملیاتی افزایش یافته است؛ اقدامی که با برنامه ریزی امور فنی، دکل حفاری WELL TARGET-۲ در آبان 1397 در قسمت دریایی میدان نفتی دورود، حفاری مجدد چاه D-۶ را آغاز کرد. این چاه که در یال جنوبی این میدان قرار دارد، تا عمق ۴۵۸۸ متری حفاری شد.
این پروژه پس از پایان موفقیت آمیز حفاری و تکمیل چاه، با برنامه ریزی و نظارت مهندسی بهره برداری منطقه عملیاتی خارگ با استقرار لوله مغزی سیار و تجهیزات اسیدکاری و احیا، عملیاتی شد و در مدار تولید قرار گرفت.
دورود در لیست فناورانه ها
بد نیست این را هم بدانید که وزارت نفت برای این میدان مهم، برنامه های ویژه ای در نظر گرفته و نام این میدان در فهرست میدان های فناورانه هم قرار دارد. در وزارت نفت ۳۹ قرارداد کلان پژوهشی فعال وجود دارد که با همکاری ۱۸ دانشگاه و مراکز تحقیقاتی دنبال می شود تا ظرفیت های جامعه دانشگاهی و علمی موجود در کشور در مسیر توسعه صنعت نفت به کار گرفته شود که براساس آن، در حال حاضربرای مطالعات فناورانه حدود نیمی از ذخایر هیدروکربوری کشور را برای انجام مطالعات در اختیار دارند. تاکنون در حوزه مطالعات ازدیاد برداشت میدان های نفت و گاز، ۲۲ قرارداد کلان پژوهشی با مجموع ارزش ۱۰۰۹ میلیارد تومان و ۴۹ میلیون یورو میان شرکت ملی نفت ایران و ۱۳ دانشگاه و مرکز تحقیقاتی کشور امضا شده و در حال پیگیری است. راهی که از سال 1393 با امضای ۹ قرارداد توسعه فناورانه میدان های نفتی با ۹ دانشگاه و مرکز تحقیقاتی آغاز شد و با امضای ۱۲ قرارداد ایجاد انستیتوهای تحقیقاتی پایین دستی با ۹ دانشگاه در سال 1395 ادامه یافت و در آخرین اقدام ۱۳ قرارداد جدید حوزه ازدیاد برداشت نفت و گاز با ۱۳ دانشگاه امضا شد که نام میدان نفتی دورود نیز در این لیست قرار داشت. این میدان نفتی به دانشگاه علم و صنعت سپرده شده تا در آینده شاهد فصل جدیدی در یکی از بزرگترین میدان های نفتی کشور باشیم.