گشت و گذار در مستندهایی دیدنی و کتاب هایی خواندنی
دیدن دنیا و ساختن فیلم
علي بهرامي - فعلا که کرونا هست و نمي توانيم چندان که بايد در حوزه هاي عمومي، دنبال علاقه مندي هاي هنري و فرهنگي مان باشيم؛ اما چنانکه مي دانيد راه هاي زيادي وجود دارد که بتوانيم دسترسي خوبي به محصولات فرهنگي داشته باشيم. با آمدن ويروس کرونا به ايران، ظرفيت هاي جديدي از ارائه محصولات فرهنگي - هنري در کشورمان نمايان شد. ديگر با خيال راحت مي توانيم بگوييم که «سينما را آنلاين ببينيم» و «کتاب را به صورت پي دي اف» بخوانيم. قبلا شايد رغبتي به اين کار نداشتيم و فکر مي کرديم هيچ چيز جاي سالن سينما و کتاب کاغذي را نمي گيرد؛ اما حالا وقت آن شده که بيشتر از هر زمان ديگري، دنياي جديد محصولات فرهنگي- هنري را تجربه کنيم. اين هفته با شما هستيم تا سري به مستندهايي بزنيم که در سايت هاي بخش آنلاين فيلم و سينما براحتي مي توانيد آنها را با کمترين هزينه ببينيد. همچنين نگاهي داريم به برخي کتاب هايي که در حوزه فيلم و سينما قابل توجه و خواندني هستند و البته اين قابليت وجود دارد که پي دي اف آنها را براي خواندن و مطالعه، تهيه کنيم.
قصه فيل و الاغ
مستند «فيل و مرغ»، روايتگر تاريخ سياسي احزاب در ايالات متحده آمريکاست. اکنون که در آستانه برگزاري انتخابات در اين کشور هستيم، شايد برايتان جالب باشد که بدانيد دو حزب اصلي اين کشور چه تاريخي را پشت سر گذاشته اند و چرا نام اين مستند «قصه فيل و الاغ » است. اين مستند، قطعا شما را با تاريخ سياسي کشور آمريکا و پيشينه هاي فکري آن آشنا مي کند. اين مستند تاريخي- سياسي را مهدي نقويان کارگرداني کرده است.
در جست و جوي وطن شرقي
مستند «در جست وجوي وطن شرقي» به بررسي زندگينامه، آثار وانديشه هاي «ادوارد سعيد»، استاد دانشگاه و متفکر فلسطيني ساکن آمريکا مي پردازد. شايد ادوارد سعيد را نشناسيد؛ اما بد نيست بدانيد که او يکي از برجسته ترين متفکران مسلمان معاصر جهان اسلام و از حاميان آزادسازي فلسطين بود. نظريه هاي سياسي - اجتماعي او که در قالب کتاب هاي قابل توجهي منتشر شده است، يکي از منابع سياست شناسي جهان امروز است. از آثار برجسته اين متفکر مسلمان مي توان به «شرق شناسي»، «نقش روشنفکر» و... اشاره کرد. عليرضا خوشنويس، مستند «در جست وجوي وطن شرقي» را کارگرداني کرده است.
بازگرد
حمله داعش به سوريه و عراق فجايع بسيار زيادي را در پي داشته و شايد سال ها بگذرد تا تنها بخش اندکي از اين فجاع انساني رونمايي شوند. مستند «بازگرد» روايت تلخ سرگذشت زنان ايزدي، در مناطق تحت کنترل داعش است. اين مستند مي خواهد از دريچه اي تازه به اوضاع اسفناک زنان ايزدي و آنچه بر آنان گذشته، نگاه کند. ماريا ماوتي، اين مستند را کارگرداني کرده و امير بکان، هنرمند ايراني براي آن آهنگ ساخته است.
از ساقه تا صدر
مستند «از ساقه تا صدر» به زندگي پرفراز و نشيب «علي موسوي گرمارودي» پرداخته است. اين مستند، روايت زندگي اين شاعر و اديب معاصر ايراني را از مبارزات عليه رژيم شاه، تا سرودن اشعار انقلابي و مسووليت هاي بعد از انقلاب برررسي کرده است. اگر اشعار موسوي گرمارودي را نشنيده و نخوانده باشيد، مطمئنا صدايش را در جايي و وقتي شعري از حافظ را دکلمه مي کرده، شنيده ايد. اين مستند را امير مهريزدان کارگرداني کرده است.
روزنه آبي
موضوع مستند «روزنه آبي» زندگي و اقدام هاي شاهين مليک سرکيسيان براي ايجاد تئاتري نوين در ايران است که به دلايلي، برخي از شاگردان وي نام او را از تاريخ تئاتر ايران حذف و به نام خود ثبت کرده اند. اين مستند شامل گفت وگوهايي با شاگردان، دوستان و همکاران سرکيسيان است و بخش هايي از رخدادهاي مهم دوران زندگي او در آن مطرح مي شود. برخي از اين افراد عبارتند از: حميد سمندريان، محمدعلي کشاورز، داريوش اسدزاده، جعفر والي، علي نصيريان، ايرج راد، فردوس کاوياني، اکبر رادي، بهزاد فراهاني، مهتاج نجومي، احمد نجفي، نصرالله قادري، حميدرضا نعيمي و...
سياره ما
مستندهايي درباره طبيعت و حيات وحش را بيشتر از هر چيزي با مجموعه «راز بقا» به خاطر مي آوريم؛ اما مستند«سياره ما» فضايي ديگر دارد. اين مستند خلاقانه را از دست ندهيد و البته بدانيد که زيرنويس فارسي هم دارد. مستند «سياره ما» سال 2019 ساخته شده است.
پخته شده
مستند «پخته شده» يک ايده بسيار ناب دارد. کارگردان آن مايکل پولن، تحقيق مي کند که چگونه پختن غذا به دنياي ما رنگ و لعاب مي دهد. با ديدن اين مستند مي توانيد تصويري ديگر از جهان را مشاهده کنيد که با هيچ تصوير ديگري که تاکنون ديده ايد، برابري نمي کند. اين مستند ماجراي آشپزي نيست؛ بلکه داستان غذا و سبک زندگي ماست. اين مستند را مايکل پولان در سال 2016 کارگرداني کرده است.
جاذبه هاي مصر
هر چقدر هم که به اهرام مصر و ديگر ابنيه اين سرزمين باستاني نگاه کنيد، احتمالا هنوز هم چيزهاي ديگري وجود دارد که جذاب است و شما از آن بي خبريد. مستند بسيار چشم نواز«جاذبه هاي مصر» مي تواند شما را غرق کند؛ غرق در تاريخ و تمدن و فرهنگ مصريان باستان. اين مستند را رافائل ماتئوس در سال 2019 کارگرداني کرده است.
شکار
مستند «شکار» يک اثر منحصر به فرد است و از آنجا که به ابعاد خاصي از حيات وحش پرداخته، بسيار جذاب و ديدني است. تمرکز اين مستند بر شيوه شکار و تکنيک هاي تعقيب و گريز حيوانات گوشت خوار است. دوربين در تمامي صحنه ها صرفا به دنبال شکار و شکارچي است. با ديدن اين مستند جذاب مي توانيد روي ديگري از زيبايي هاي طبيعت خداوندي را درک کنيد. اين مستند را ديويد اتنبرو کارگرداني کرده است.
نبردهاي تامکت
مستند «نبردهاي تامکت»، مستندي پژوهشي - تاريخي است که کوشيده روايتگر برخي تحولات جنگي در هشت سال دفاع مقدس باشد؛ تحولات و فعاليت هايي که شايد تاکنون خيلي کمتر درباره آن شنيده باشيد. عوامل اين مستند درباره آن نوشته اند: «مستند نبردهاي تامکت، روايتي از دلاورمردي خلبانان هوا نيروز ارتش است. اين مستند به گونه اي ساخته شده که بينندگان در خلال صحبت هاي خلبانان، صحنه هاي بازسازي شده اين جنگ را مي بينند. بازسازي درگيري هوايي خلبانان 14 F ايران با خلبانان عراقي در آسمان خارک، اصفهان و تهران از جمله بخش هاي اين مستند است». مستند «نبردهاي تامکت» را محمد شکيبانيا کارگرداني کرده است.
رودهاي بزرگ زمين
اگر مي خواهيد يک سفر شگفت انگيز به مشهورترين رودخانه هاي جهان داشته باشيد، حتما مستند «رودهاي بزرگ زمين» را ببينيد. اين مستند يک طبيعت گردي بي نظير است. شايد در هيچ مستند ديگري چنين تصاوير بکر و دلنشيني از مناطق مختلف جهان نديده باشيد. ديدن اين مستند مي تواند به قدري به شما آرامش دهد که خودتان هم باورتان نخواهد شد. مستند «رودهاي بزرگ زمين» از سوي مارک فلاورز در سال 2019 کارگرداني شده است.
ذهن تشريح شده
فعاليت ذهن و وضعيت حياتي آن بسيار پيچيده است و هميشه به عنوان يکي از شگفتي هاي جهان آفرين و اعضاي بدن انسان مورد توجه دانشمندان علوم مختلف از جمله پزشکي بوده است. اگر براي شما هم فهم ساختار بسيار پيچيده ذهن انسان جالب توجه باشد و دوست داشته باشيد مطالبي در باره آن بدانيد و ببينيد، حتما مستند «ذهن تشريح شده» را از دست ندهيد. اين مستند که از سوي «اما استون» کارگرداني شده، مي تواند دريچه اي بسيار مناسب براي ورود به دنياي پيچيده ذهن ها باشد.
رقص دايره
مستند «رقص دايره» درباره مرحوم حشمت سنجري ساخته شده است. نام اين مستند برگرفته از نام يکي از قطعات مشهور اين هنرمند بلندآوازه موسيقي ايران است. او سال 1296 خورشيدي در تهران متولد شد و سال 1373 خورشيدي نيز در همين شهر از دنيا رفت. او سال ها رهبر ارکستر سمفوني تهران بود. در مستند« رقص دايره» که از سوي فرزاد فره وشي کارگرداني شده است. هنرمنداني چون سياوش ظهيرالديني، شهرداد روحاني، جاويد مجلسي، کامبيز روشن روان، محسن افتاده، توماس کريستين داويد و فريدون مشيري درباره مرحوم حشمت سنجري و موسيقي کلاسيک در ايران سخن گفته اند.
کتاب ها
هیچکاک به روایت هیچکاک
کافی است سری به سایت های تخصصی نقد و رده بندی فیلم ها بزنید تا ببینید هنوز هم «هیچکاک» یا حرف اول را می زند یا حرف دوم. از پس سال ها پیشرفت تکنولوژیکی و فنی سینما هنوز هم سینمای هیچکاک در بین اهل سینما و علاقه مندان به این هنر جایگاه بسیار بالایی دارد. اگر به فیلم های این کارگردان علاقه مند هستید یا دوست دارید برخی از فیلم هایش که عموما از شبکه های4 و نمایش نیز پخش شده اند را ببینید، بد نیست کتاب «هیچکاک به روایت هیچکاک» نیز دستتان باشد. این کتاب نوشته سیدنی گاتلیب است و از سوی حسین کربلایی طاهر ترجمه شده است.
مبانی بازیگری
تعارف نکنیم، خیلی هایمان به بازیگری نه تنها علاقه داریم؛ بلکه به آن عشق می ورزیم. فیلم ها را بر اساس بازیگران شان می بینیم و زندگی حرفه ای و شخصی بازیگران مشهور ایرانی و غیرایرانی را دنبال می کنیم. می خواهیم کتابی به شما معرفی کنیم که شاید تا حدی بتواند جوابگوی علاقه تان به بازیگری باشد. کتاب «مبانی بازیگری» نوشته بال مرلین است و علی حاجی ملاعلی آن را ترجمه کرده است. نویسنده اثر درباره آن نوشته است: «این کتابی درباره بازیگری است نه درام، مطالعات تئاتر یا اجرا. این کتابی درباره روش بازیگری و افرادی است که در مسیر تکامل آن گام برداشته اند. هدف این کتاب معرفی گروهی از استادان و متفکرانی است که در شکل گیری حرفه ما بازیگران موثر بوده اند. به اضافه دیدگاه هایی درباره دشواری ها و مهارت هایی که ممکن است شما در مسیرتان با آنها مواجه شوید.»
چگونه فیلم کوتاه بسازیم
شاید یک زمانی کارگردانی برای خیلی ها، آرزویی دور و دراز بود؛ اما حالا که فناوری چنان پیشرفت کرده که سال به سال انسان ها را متحیر می کند، دیگر با هر دوربینی و حتی دوربین های موبایل می توان فیلم ساخت؛ البته فیلم های کوتاه. شاید شما هم تجربه کردید و دوست داشتید با دوربین های معمولی و حتی دوربین موبایلتان فیلمی بسازید. اگر اینطور است، کتاب «چگونه فیلم کوتاه بسازیم»، حتما به دردتان می خورد. کتابی که کلیفورد تورلو آن را نوشته و رحیم قاسمیان ترجمه اش کرده است.
آناتومی فیلم
تحلیل فیلم، یکی از بهترین و لذت بخش ترین مسائل سینماست. تحلیل هر فیلمی اگر درست به انجام برسد، می تواند هم به سینما خیلی کمک کند و هم تکلیف مخاطب را برای دیدن یک فیلم روشن سازد. شناخت اجزای یک فیلم، ساختار تولید آن، دیدگاه ها و رویکردهای درون آن و بسیاری از مسائل شکلی و محتوایی یک فیلم سینمایی را می توانید در کتاب «آناتومی فیلم» نوشته برنارد اف. دیک، بیابید. با خواندن این کتاب که حمید احمدی لاری آن را ترجمه کرده، به سمتی می روید که تحلیل های دقیق و اصولی از فیلم ها ارائه کنید.