آینده روشن صنعت پتروشیمی
تحليلگران صنعت نفت درباره آينده سوخت هاي مورد استفاده در بخش حمل ونقل به بحث و گفت وگو مي پردازند. آينده محصولات پتروشيمي که مصارف گوناگوني از صنايع پلاستيک و بسته بندي گرفته تا رنگ و رزين دارد، کاملا شفاف به نظر مي آيد. آژانس بين المللي انرژي (IEA) پيش بيني مي کند، محصولات پتروشيمي از سال 2019 تا 2025 ميلادي نيمي از رشد تقاضاي جهاني نفت را به خود اختصاص مي دهد.
افزون بر اين، رونق صنعت شيل در ايالات متحده آمريکا کمک شاياني به تامين خوراک و مواد اوليه ارزان قيمت مانند گاز طبيعي براي توسعه اين صنعت کرده است. شرکت آمريکايي اکسون موبيل (ExxonMobil) براي 20 ميليارد دلار سرمايه گذاري در پروژه هاي پتروشيمي و شيميايي واقع در امتداد سواحل خليج مکزيک در ايالات متحده و در نزديکي حوضه نفتي پرمين ايالت تگزاس برنامه ريزي کرده است. شرکت انگليسي-هلندي شل (Royal Dutch Shell) نيز در حال ساخت مجتمع عظيمي در ايالت پنسيلوانياي آمريکا در بالاي حوضه نفت شيل مارسلوس است؛ دونالد ترامپ، رئيس جمهوري ايالات متحده آمريکا، اين پروژه را يکي از بزرگترين طرح هاي زيرساختي منحصربه فرد اين کشور ناميده است. شرکت دولتي نفت سعودي آرامکو عربستان که بزرگترين شرکت در ميان اين شرکت ها به شمار مي آيد، در ماه جاري ميلادي خريد 70 درصد از سهام سعودي بيسيک اينداستريز (سابيک)، شرکت بزرگ محصولات شيميايي و پتروشيمي عربستان، به ارزش 69 ميليار دلار را نهايي کرد.به نظر مي رسد، شيوع ويروس کوويد 19 (کرونا) چنين اقدام هايي را توجيه مي کند. همزمان با اعمال قرنطينه در سراسر جهان به منظور مقابله با سرعت گرفتن شيوع بيماري همه گير کرونا، مصرف سوخت هايي مانند بنزين، گازوييل و سوخت جت (سوخت هوايي) با افت ناگهاني روبه رو شد، اما تقاضا براي مواد پليمر مورد نياز در صنايع پلاستيک و بسته بندي و تجهيزات محافظت شخصي از قبيل ماسک صورت و دستکش و تجهيزات پزشکي مورد نياز براي مقابله با ويروس کرونا با افزايش قابل توجهي همراه شد. با اين حال، ايجاد تنوع در محصولات پتروشيمي که براي همه شرکت هاي صنعتي، انتخابي معقولانه است، ممکن است به طورکلي براي اين صنعت پرمخاطره باشد.جذابيت محصولات پتروشيمي روي کاغذ همچنان زياد است. چنانچه موتورهاي درونسوز، محبوبيت خود را از دست دهند، اين تفکر پديد مي آيد که حتي فعالان محيط زيست همچنان خريدار چادرهاي پلي استري مخصوص کمپينگ و صندل هاي پلاستيکي باشند. شرايط بازار بيش ازپيش شرکت هاي سرمايه گذار در پروژه هاي جديد حفاري را نا اميد مي کند، بنابراين تنها فعاليت واحدهاي کراکر، شبکه هاي گسترده خط لوله و کوره هايي که سبب شکست پيوندهاي مولکولي اتان مي شود (ماده اي که از گاز طبيعي به دست مي آيد و در توليد اتيلن مورد استفاده قرار مي گيرد.) منطقي به نظر مي آيد؛ محصول اتيلن در توليد صندل ها، وسايل کمپينگ و ديگر نيازهاي بشر استفاده مي شود.
مشکل اينجاست که بسياري از شرکت هاي بزرگ نفتي، چنين برنامه پرمخاطره اي را دنبال مي کنند. به گفته آژانس بين المللي انرژي، سال گذشته ميلادي افزايش ظرفيت توليد اتيلن 60 درصد بيشتر از رشد تقاضاي اين ماده بوده است.کاهش قيمت هاي اتيلن تأثير اندکي بر راهبردهاي شرکت ها گذاشته است. موسسه تحقيقاتي آلماني برن اشتاين (Bernstein) در ماه نوامبر سال گذشته ميلادي برآورد کرد که سالانه حدود 40 ميليارد دلار از مخارج سرمايه اي برنامه ريزي شده به تأسيسات پتروشيمي شرکت هاي شل، اکسون موبيل، توتال فرانسه، شورون فيليپس کميکال آمريکا، آرامکو، شرکت ملي نفت ابوظبي (ادنوک)، گازپروم و روسنفت روسيه و سينوپک چين اختصاص مي يابد.به طورکلي، ظرفيت سالانه توليد اتيلن جهان، ظرف چند سال آينده حدود 13 ميليون تن افزايش مي يابد که بار ديگر حدود 60 درصد بيشتر از رشد تقاضاي سالانه خواهد بود.همه گيري جهاني ويروس کرونا به آن معناست که شرکت هاي نفتي، سرمايه نقدي کمتري براي پروژه هاي جديد دارند.
قيمت پايين نفت نيز به نفع واحدهاي نفتا کراکر در آسيا تمام مي شود، شرکت هايي که از نفت به عنوان خوارک براي توليد محصولات شيميايي بهره مي برند و سبب از ميان رفتن سود واحدهاي اتان کراکر نيازمند گاز در ايالات متحده آمريکا مي شوند.
با اين وجود، بعيد به نظر مي رسد که ويروس کرونا از اشتياق شرکت هاي نفتي نسبت به محصولات پتروشيمي بکاهد. تقاضاي بيشتر براي محصولات پلاستيکي يکبار مصرف در جريان همه گيري ويروس کرونا و در عين حال کاهش تمايل به کالاهاي بازيافتي سبب افزايش اندک قيمت هاي اتيلن از ماه آوريل سال جاري ميلادي تاکنون شده است. الن گلدر از موسسه تحقيقات انرژي وود مکنزي (Wood Mackenzie) مي گويد: تبديل اتان به اتيلن همچنان سودآور است، اما به آن اندازه که برخي به آن اميد بسته اند، سودآوري ندارد. براي بسياري از شرکت هاي نفتي که با سرمايه گذاران مردد و فعاليت هاي بالادستي با چشم انداز بلندمدت و کوتاه مدت نامطمئن روبه رو هستند، محصولات پتروشيمي در ميان گزينه هاي کم مخاطره قرار دارد.
منبع: نشريه اکونوميست